Κίνα - Βιετνάμ: Ψυχρός πόλεμος και εργατική αντίσταση

Βιετνάμ, Μάης 2014. Διαδηλώσεις ενάντια στην επιθετικότητα της Κίνας μετατράπηκαν σε εργατικές “ταραχές”

Ένας εκτεταμένος ψυχρός πόλεμος εξελίσσεται τα τελευταία χρονια στην Ανατολική Ασία. Το τελευταίο εξάμηνο όμως και ιδιαίτερα τον τελευταίο μήνα τα επεισόδια γίνονται ολοένα και πιο θερμά, με μια σειρά δυνάμεις να βρίσκονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη.

Το συνέδριο “Σάνγκρι-λα”, το οποίο διεξάγεται κάθε χρόνο από το 2002, έδειξε την περασμένη βδομάδα πόσο έκρυθμη είναι η κατάσταση. Εκεί συγκεντρώνονται πρωθυπουργοί, Υπουργοί Άμυνας, στρατηγοί και άλλοι διπλωμάτες των χωρών της Ανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού για να συζητήσουν ζητήματα στρατηγικής, εξοπλισμών και “άμυνας”. Το στερεότυπο θέλει τους ομιλητές να ακολουθούν τους ευγενικούς τρόπους της “Άπω Ανατολής”. Αυτή τη φορά, στη Σιγκαπούρη, η ευγένεια έδωσε τη θέση της στην ανοιχτή σύγκρουση.

Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σίνζο Άμπε, χτύπησε το χέρι στο τραπέζι για να δηλώσει ότι βγαίνει από τις δεσμεύσεις της υποχρεωτικά “ειρηνικής” δύναμης που κληρονόμησε από την ήττα της στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιαπωνική κυβέρνηση δρομολογεί την αλλαγή του συντάγματος ώστε ο στρατός της χώρας να μπορεί να εμπλέκεται σε συγκρούσεις. Στην ίδια ομιλία ο Άμπε προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, δηλώνοντας τη στήριξή του στο Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία στα ανοιχτά μέτωπα που έχουν με την Κίνα. Στήριξη όχι απλώς “ηθική”: “Αποφασίσαμε να παράσχουμε δέκα νέες ακταιωρούς στις Φιλιππίνες. Παράσχαμε τρεις ολοκαίνουργιες ακταιωρούς στην Ινδονησία [...] Και κινούμαστε ώστε [...] να παράσχουμε τέτοια πλοία και στο Βιετνάμ”.

Η αναφορά στο Βιετνάμ ήταν η πιο επίμαχη. Μιας και εκεί λίγες μέρες πριν, η θερμοκρασία είχε ήδη ανάψει. Η Κίνα αποφάσισε να μετακινήσει μια τεράστια πλατφόρμα εξόρυξης πετρελαίου σε ύδατα που το Βιετνάμ θεωρεί πως είναι μέρος της Αποκλειστικής Οικονομικής του Ζώνης (ΑΟΖ). Τα βιετναμέζικα αλιευτικά που πλησιάζουν την πλατφόρμα διώχνονται με πίδακες νερού. Στα τέλη Μάη, 40 κινέζικα αλιευτικά συγκρούστηκαν με βιετναμέζικα, με αποτέλεσμα να πέσουν 10 Βιετναμέζοι ψαράδες στη θάλασσα όταν ένα από τα σκάφη τους βυθίστηκε.

Αντιπαράθεση

Η Κίνα βρίσκεται σε αντιπαράθεση με μια σειρά άλλες χώρες της περιοχής, μιας και διεκδικεί τον έλεγχο στο μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Μια σειρά νησιά της περιοχής διεκδικούνται από την Κίνα, την Ταϊβάν, το Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες, την Ινδονησία, τη Μαλαισία και το Μπρουνέι. Στην Ανατολική θάλασσα έχει ανοιχτό μέτωπο με την Ιαπωνία, για τα νησιά Σενκάκου/Ντιαογιού.

Τον περασμένο Νοέμβρη η Κίνα κήρυξε στην περιοχή “Ζώνη Εναέριου Ελέγχου”. Από τότε τα ιαπωνικά και νοτιοκορεατικά αεροσκάφη βρίσκονται σε διαρκείς αναίμακτες μέχρι στιγμής αερομαχίες με τα κινέζικα. Το Γενάρη η Κίνα κήρυξε αντίστοιχη ζώνη, αυτή τη φορά για την αλιεία, στο Νότο. Πιο πρόσφατα άρχισε έργα σε έναν ύφαλο που τον διεκδικούν οι Φιλιππίνες.

Καμιά από αυτές τις διαφωνίες δεν είναι καινούργια. Συνήθως χρονολογούνται από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως, τώρα γίνονται κομμάτι του πολιτικού παιχνιδιού. Η Κίνα τη δεκαετία του '40 ήταν μια πάμφτωχη αγροτική χώρα. Σήμερα έχει μετατραπεί σε μια παγκόσμια οικονομική υπερδύναμη. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος κληροδότησε μια Ανατολική Ασία κάτω από τον έλεγχο των αμερικάνικων βάσεων και των αεροπλανοφόρων. Η Κίνα τώρα διεκδικεί να μπορέσει να ελέγξει τους θαλάσσιους δρόμους που τη συνδέουν με τους εμπορικούς της εταίρους στην Ευρώπη, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.

Η ηγεσία των ΗΠΑ έχει υπόψη της αυτή τη δυναμική, γι' αυτό και έχει κηρύξει τη λεγόμενη στρατηγική “στροφή προς την Ασία και τον Ειρηνικό”. Η απεμπλοκή του αμερικάνικου στρατού από το Αφγανιστάν και το Ιράκ είχε ανάμεσα στους στόχους της να μπορέσει να δώσει όλες του τις δυνάμεις ώστε να διασφαλίσει την συνεχή περικύκλωση της Κίνας.

Όμως η δυναμική των εξελίξεων δεν είναι κάτω από τον απόλυτο έλεγχο κανενός. Προς το παρόν, η στροφή των Αμερικάνων, αντί να ανακόψουν τις διεκδικήσεις της Κίνας, φαίνεται ότι πιέζουν την κινέζικη ηγεσία να κινηθεί πιο γρήγορα.

Υπάρχει ωστόσο και μια επιπλέον συνέπεια που δεν συμφέρει την άρχουσα τάξη καμιάς πλευράς. Ο απλός κόσμος -και η εργατική τάξη- μπαίνει ορμητικά στο προσκήνιο, απειλώντας να μετατρέψει την περιοχή που θεωρείται το μεγαλύτερο εργοστάσιο του πλανήτη, σε επικίνδυνη ζώνη για τους καπιταλιστές.

Το 2012 με αφορμή τα νησιά Σενκάκου/Ντιαογιού και τις δηλώσεις γιαπωνέζων αξιωματούχων που έδωσαν συγχωροχάρτι για τα εγκλήματα των φασιστών ομοεθνών τους στο Β' Παγκόσμιο, μαζικές διαδηλώσεις στην Κίνα εξελίχθηκαν σε επιθέσεις σε βάρος εργοστασίων γιαπωνέζικης ιδιοκτησίας. Σε πολλές από τις απεργίες των τελευταίων ετών που έγιναν σε ταϊβανέζικα ή ιαπωνικά εργοστάσια υπήρχε αυτή η σύνδεση.

Εργοστάσια

Τώρα η Κίνα είδε την άλλη πλευρά του νομίσματος. Μετά τη μετακίνηση της πλατφόρμας στη Νότια Θάλασσα, στα μέσα Μάη, στο Βιετνάμ ξέσπασαν ταραχές με κόσμο να επιτίθεται μαζικά σε εργοστάσια κινέζικης ιδιοκτησίας.

Όμως, ας δούμε τι λέει κάποιος που φυσιολογικά δεν θα έπρεπε να ανησυχεί, ο πρόεδρος των Αμερικάνων βιομηχάνων ιματισμού και υπόδυσης: “Οι στατιστικές δείχνουν ότι το Βιετνάμ κατά πάσα πιθανότητα θα είναι ο μεγάλος κερδισμένος όσον αφορά τις βιομηχανίες ένδυσης τα επόμενα χρόνια. Κανείς δεν περίμενε ότι στο δρόμο θα υπήρχαν λακκούβες -και τι λακκούβες! [...] Η κατάσταση πρέπει να επιλυθεί γρήγορα”. Γιατί φοβάται ο κ. Χέλφενμπαϊν; Γιατί όταν ξεκίνησαν οι ταραχές στο Βιετνάμ, κανείς δεν ξεχώριζε κινέζικα, κορεάτικα, βιετναμέζικα ή άλλα εργοστάσια. Η οργή των βιετναμέζων εργατών μπορεί να βρήκε αφορμή τα θαλάσσια σύνορα με την Κίνα, όμως έχει πολύ βαθύτερες ρίζες.

Ο ίδιος περιγράφει: “Πάνω από 350 εργοστάσια δέχτηκαν επίθεση σε μία μόνο επαρχία και το 50% αυτών ήταν ταϊβανέζικης ιδιοκτησίας. Περίπου 30% ήταν βιετναμέζικα και 20% νοτιοκορεάτικα. Οχτώ εργοστάσια είχαν ιδιοκτήτες από το Χονγκ Κονγκ και 14 από την ηπειρωτική Κίνα. Αυτά τα στοιχεία είναι μόνο από μια επαρχία, αλλά δίνουν μια εικόνα του τι συνέβη και στις 22 επαρχίες. Μόνο την επαρχία Μπινχ Ντουόνγκ είχαν ζημιές περισσότερα από 100 εργοστάσια. Δώδεκα έγιναν παρανάλωμα του πυρός. [...] Όσοι κοιμούνται κοντά σε ηφαίστειο πάντα φοβούνται την επόμενη έκρηξη. Ο χρόνος γιατρεύει τον πόνο από την τελευταία φορά, αλλά μια ελαφριά δόνηση στο έδαφος αναστατώνει τον ύπνο, και ο φόβος ξανακυριαρχεί”.