Πολιτισμός
Σινεμά: Ο Πολ Λάβερτι στην Αθήνα

Το όνομα του Πολ Λάβερτι ίσως δεν είναι πάρα πολύ γνωστό, όμως τα 9 σενάρια που έγραψε για ισάριθμες ταινίες του Κεν Λόουτς έχουν ξεχωριστή θέση στην καρδιά όλων μας.

\r\n
\r\n
Την περασμένη βδομάδα ήρθε στην Αθήνα για την προβολή της τελευταίας τους συνεργασίας «Jimmy’s Hall» στο πλαίσιο του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου. Η ταινία, που θα βγει στις αίθουσες τον Δεκέμβρη αφορά την αληθινή ιστορία του Τζίμμι Γκράλτον, κομμουνιστή ηγέτη του κινήματος στην Ιρλανδία μετά τον εμφύλιο και της αίθουσας χορού που έστησε τη δεκαετία του 1930 στην κοινότητά του, προσφέροντας χώρο έκφρασης, μάθησης και αλληλεγγύης.
\r\n
 
\r\n
Στις 25 Οχτώβρη ο Πολ Λάβερτι μίλησε στο Ινστιτούτο Γκέτε για τη δουλειά του. Νωρίτερα είχε επισκεφτεί τις απολυμένες καθαρίστριες στο υπουργείο Οικονομικών και δήλωσε εντυπωσιασμένος από τη συνάντηση αυτή. «Μου θύμισε την ταινία «Ψωμί και τριαντάφυλλα» είπε, που είχαν γυρίσει το 2002 στο Λος Άντζελες, σχετικά με Ισπανόφωνες καθαρίστριες που παλεύουν για συνδικαλισμό. Την επόμενη μέρα έδωσε συνέντευξη στην αυτοδιαχειριζόμενη ERTopen εξηγώντας πως είναι τεράστιο παράδειγμα έμπνευσης για τους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο.
\r\n
 
\r\n
Γεννημένος στην Καλκούτα από Ιρλανδο-σκοτσέζους γονείς, δεν ασχολήθηκε νέος με το σινεμά. Οι σπουδές του αφορούσαν νομικά και φιλοσοφία. Αυτό που καθόρισε τη ζωή του ήταν η τρίχρονη απασχόληση σε μια ανθρωπιστική οργάνωση στη Νικαράγουα τη δεκαετία του 1980, όταν έζησε από πρώτο χέρι τον βρώμικο πόλεμο των Αμερικανών ενάντια στην εξεγερμένη χώρα και τους Σαντινίστας.
\r\n
 
\r\n
Αυτό τον ώθησε να γράψει ένα σενάριο, που κατέληξε στην πρώτη τους συνεργασία με τον Κεν Λόουτς το 1996. «Το τραγούδι της Κάρλα» είναι η ιστορία ενός οδηγού αστικού λεωφορείου στη Γλασκώβη που ερωτεύεται μια πρόσφυγα από τη Νικαράγουα και την ακολουθεί ως εκεί. Από τότε έγινε ο αποκλειστικός σεναριογράφος του Λόουτς με ταινίες όπως «Το όνομά μου είναι Τζο», «Γλυκά δεκάξι», «Ψωμί και τριαντάφυλλα», το βραβευμένο έπος για τον Ιρλανδικό εμφύλιο «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι», «Ένας ελεύθερος κόσμος», «Ιρλανδέζικος δρόμος». Ενδιάμεσα, έγραψε και το σενάριο για το εξαιρετικό «Ακόμη και βροχή» της συντρόφου του Ισιάρ Μπολέιν, σχετικά με τους αγώνες για το νερό στη Βολιβία.
\r\n

Φανταστικοί

\r\n
Με εξαίρεση το «Jimmy’s Hall» που αναφέρεται σε ένα πραγματικό πρόσωπο, οι ήρωες του Πολ Λάβερτι είναι φανταστικοί, όμως ζουν και λειτουργούν μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα. Αυτή την πραγματικότητα θέλει να περιγράψει και να σχολιάσει.
\r\n
 
\r\n
Έτσι ξεκινάει από το γιατί. «Γιατί να αφηγηθώ μια ιστορία»; Το σκληρότερο παράδειγμα που έδωσε ήταν ο «Ιρλανδέζικος δρόμος», μια ταινία του 2009 σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ και τη Βρετανική συμμετοχή. «Κανείς δεν ήθελε τότε ν’ακούσει γι αυτό το θέμα, δεν ήταν δημοφιλές.
\r\n
Εμείς όμως έπρεπε να μιλήσουμε». Άλλο παράδειγμα, το «Ένας ελεύθερος κόσμος», όπου μια τυχοδιώκτρια εκμεταλλεύεται παράνομους μετανάστες. «Θέλαμε να μιλήσουμε για το μεταναστευτικό, για τρεις μήνες τριγυρνούσα όλη τη Βρετανία συνομιλώντας με μετανάστες. Τελικά διάλεξα να αφηγηθώ την ιστορία από τη σκοπιά της εκμεταλλεύτριας, που είναι μια φτωχή ανύπαντρη μητέρα και προκειμένου να επιβιώσει γίνεται καθίκι. Έτσι αναδεικνύεται καλύτερα το πώς επιδρά το κοινωνικό υπόβαθρο και το σύστημα πάνω στους ανθρώπους». Πιστεύουμε ότι η μέθοδος λειτουργεί. Οι ήρωες του Λάβερτι έχουν αντιφάσεις και συγκρούσεις, συχνά χιούμορ. Όλα αυτά ντύνουν, υπηρετούν μια συνολική θέση για τον κόσμο και την κοινωνία. «Δεν θα πρόδιδα τις θέσεις μου ακόμη και για 20 εκατομμύρια λίρες», δηλώνει.
\r\n
 
\r\n
Μεγάλη σημασία έχει επίσης η άποψή τους να χρησιμοποιούν ερασιτέχνες ηθοποιούς. Αυτό καθορίζει πλήρως τα γυρίσματα. Αν και το τελικό σενάριο είναι δεσμευτικό, ο Κεν Λόουτς γυρίζει την ταινία με χρονική αλληλουχία και όχι ανάλογα με την τεχνική ευκολία, έτσι ώστε οι (ερασιτέχνες) ηθοποιοί να επηρεάζονται απο την εξέλιξή της, να «ζουν» μέσα στο σενάριο. Όταν το εφαρμόσαμε στις ΗΠΑ στο «Ψωμί και τριαντάφυλλα» όπου χρησιμοποιήσαμε βασικά Μεξικάνες μετανάστριες, τα στούντιο έμειναν άναυδα. Ήταν μια μέθοδος που είχε να εφαρμοστεί από την εποχή του Κασσαβέτη, αν όχι του Σαρλό...
\r\n
 
\r\n
Ο Λάβερτι δεν δίστασε ούτε σε ευθέως πολιτικές ερωτήσεις που του έγιναν. Στο δημοψήφισμα της Σκωτίας δεν ψήφισε απλά υπέρ του «Ναι», συμμετείχε ενεργά στην καμπάνια και πιστεύει ότι άξιζε τον κόπο, ότι ανέδειξε τη σημασία του πολιτικού αγώνα για τεράστια κομμάτια κόσμου, κυρίως νέους.
\r\n
 
\r\n
Η συνάντηση με τον Πολ Λάβερτι μας θύμισε πόσο μεγάλη αξία έχει το να δουλεύουν αριστεροί δημιουργοί και μέσα στην τέχνη του σινεμά. Είναι πλούτος για τον κόσμο που παρακολουθεί αλλά και για το ίδιο το σινεμά!
\r\n
Δήμητρα Κυρίλλου
\r\n