Διεθνή
Ο πόλεμος απλώνεται στην Αφρική: Να σταματήσουμε την "αντεπίθεση" του Μπούς

Για να κατανοήσουμε την σημερινή κρίση στο Κέρας της Αφρικής θα πρέπει να εξετάσουμε τον ρόλο των ΗΠΑ και του πολέμου των "κατά της τρομοκρατίας" -του "μακρύ πολέμου" όπως συνηθίζουν τώρα να τον αποκαλούν οι ηγέτες της Αμερικής. Αυτός ο πόλεμος έχει τόση σχέση με την τρομοκρατία όση είχαν και οι προηγούμενες "ανθρωπιστικές" επεμβάσεις με την παροχή βοήθειας προς τους τοπικούς πληθυσμούς.

Υπάρχουν τρία σημαντικά ζητήματα για τις ΗΠΑ στην Αφρική. Πρώτα απ' όλα είναι οι φυσικοί πόροι και ιδιαίτερα το πετρέλαιο. Δεύτερον υπάρχουν τα ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα και τρίτον η παγκόσμια ανάπτυξη μια ιμπεριαλιστικής πολιτικής.

Το πετρέλαιο της Αφρικής γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό για τις ΗΠΑ. Μέχρι το 2015 εκτιμάται ότι το 25% του αμερικανικού πετρελαίου θα προέρχεται από την Αφρική. Ηδη, το 70% της δραστηριότητας της Αμερικανο-Ευρωπαϊκής στρατιωτικής διοίκησης αφορά στα ζητήματα της Αφρικής.

Στρατηγικά οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να διαφυλάξουν την πρόσβασή τους σε αυτούς τους πόρους.

Η κυριότερη Αμερικανική βάση στην Αφρική βρίσκεται στο Ντζιμπουτί, έναν μικρό θύλακα στην βόρεια ακτή της Σομαλίας που επιτηρεί την είσοδο στην Ερυθρά Θάλασσα.

Οι ΗΠΑ θέλουν ταυτόχρονα να αποκλείσουν από τους πόρους αυτούς τους ανταγωνιστές τους. Αυτό συνδέεται με την μετεξέλιξη της Κίνας σε έναν από τους κύριους ανταγωνιστές τους.

Δεν πρόκειται για μια ασύστατη ανησυχία. Η Κίνα είναι ένας από τους κεντρικούς πρωταγωνιστές στον αγώνα για την επαναδιανομή της Αφρικής. Οπως και οι ΗΠΑ έτσι και η κυβέρνηση της Κίνας βλέπει την Αφρική σαν μια εν δυνάμει πηγή και αγορών και πετρελαίου.

Πετρέλαιο

Η Αφρική διαθέτει πλουτοπαραγωγικές πηγές που δεν ελέγχονται ακόμα ολοκληρωτικά από τις ΗΠΑ και τις άλλες Δυτικές δυνάμεις. Η Κίνα χρειάζεται το πετρέλαιο για να διατηρήσει τους υψηλούς ρυθμούς της οικονομικής ανάπτυξης της. Η Αφρική αντιπροσωπεύει ήδη το 25% των κινεζικών εισαγωγών πετρελαίου.


Αυτό συνδέεται άμεσα με την μεγάλη στρατηγική των ΗΠΑ. Το 1950 οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 50% της παγκόσμιας παραγωγής.Το 2003 αυτό το ποσοστό είχε πέσει στο 20%. Στο πεδίο των πολεμικών εξοπλισμών, όμως, οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 50% των παγκόσμιων δαπανών.

Μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα η Κίνα ενδέχεται να έχει ξεπεράσει τις ΗΠΑ και να έχει γίνει αυτή η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Καθώς οι ΗΠΑ γίνονται οικονομικά όλο και πιο αδύναμες τους γίνεται όλο και πιο δύσκολο να επιβάλλουν με οικονομικά μέσα τα συμφέροντά τους στον πλανήτη.

Πως επηρεάζουν αυτά στρατηγικά την Αφρική; Υπάρχουν ήδη αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Σενεγάλη, το Μαλί, το Γκαμπόν, την Γκάνα, την Ναμίμπια και την Ανγκόλα.

Τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ είναι αυτά που αποφασίζουν κάθε φορά που υπάρχει απαίτηση δυτικής επέμβασης στην Αφρική. Ετσι λοιπόν υπάρχει μόνιμη απαίτηση για επέμβαση στο Νταρφούρ, στο Σουδάν και τώρα μια δεύτερη επέμβαση στην Σομαλία. Αντίθετα ο βάρβαρος πόλεμος στο Κονγκό μπορούσε να συνεχίζεται χωρίς ποτέ να υπάρξει κάποια τέτοια απαίτηση επέμβασης.

Αυτός είναι και ο λόγος γιατί ο πόλεμος στην Σομαλία δεν μπορεί να κατανοηθεί κοιτώντας απλά την σύνθεση της Ενωσης Ισλαμικών Δικαστηρίων ή την παρουσία ή απουσία οπαδών της αλ-Κάιντα στην Σομαλία.

Οπως και με την περίπτωση της εισβολής του Ισραήλ στον Λίβανο το περασμένο καλοκαίρι έτσι και ο πόλεμος στην Σομαλία μπορεί να κατανοηθεί μόνο σαν ένας έμμεσος πόλεμος των ΗΠΑ.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι η αλ-Κάιντα είχε οποιαδήποτε ανάμιξη στην ήττα των αμερικανικών δυνάμεων στην Σομαλία το 1993. ΟΙ ΗΠΑ δημιούργησαν, με την επέμβασή τους, υποστήριξη για την αλ-Κάιντα στο Ιράκ -σε μια χώρα που δεν υπήρχε κανένα ίχνος πριν από το 2003.

Οποιαδήποτε υποστήριξη υπάρχει για την αλ-Κάιντα σήμερα στην Σομαλία είναι συνδεδεμένη με την βάρβαρη εισβολή των ΗΠΑ το 1993.

Το επίθετο "μακρύς" είναι σωστό για τον πόλεμο αυτό. Θα συνεχίσει να εμφανίζεται είτε με την μορφή της άμεσης επέμβασης των ΗΠΑ είτε με την μορφή πολέμων που διεξάγονται από τους "φίλους" των ΗΠΑ μέχρις ότου το όλο σχέδιο αμφισβητηθεί σε ένα ευρύτερο επίπεδο.

Ιστορία

Το Κέρας της Αφρικής έχει γίνει πεδίο ανταγωνισμών και επεμβάσεων για της Δυτικές δυνάμεις από το 1869, από την εποχή της διάνυξης της Διώρυγας του Σουέζ που έφερε την περιοχή στο παγκόσμιο προσκήνιο.

Στην διάρκεια της πρώτης ιμπεριαλιστικής αρπαγής της Αφρικής τη δεκαετία του 1880 η Βρετανία πήρε το δυτικό τμήμα της σημερινής Σομαλίας και η Ιταλία το νότιο.

Παρόλο που οι περιοχές αυτές ενσωματώθηκαν επίσημα στην Ιταλική και στην Βρετανική αυτοκρατορία αντίστοιχα, η αντίσταση συνεχίστηκε μέχρι το 1920. Η RAF (η βρετανική πολεμική αεροπορία) βομβάρδισε το αρχηγείο του ηγέτη της αντίστασης Μοχαμέντ Αμπντουλάχ Χασάν προκαλώντας πολύ μεγάλες απώλειες αμάχων.

Στις αρχές του Β'Παγκόσμιου Πόλεμου οι Ιταλοί κατέλαβαν την βρετανική Χώρα των Σομαλών (Somaliland). Η Βρετανία την επανακατέλαβε -μαζί με την Αιθιοπία. Εκείνη την εποχή ήταν που χαράχτηκαν και τα σύνορα ανάμεσα στην Σομαλία και την Αιθιοπία. Σομαλικές περιοχές επεστράφησαν στον έλεγχο της Αιθιοπίας και της Ιταλίας.

Η Σομαλία έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1960 με την συνένωση, σομαλικών εθνικά, περιοχών που ελέγχονταν μέχρι τότε, στην ανατολή από την Ιταλία και στην δύση από την Βρετανία. Αυτή η συνένωση έκανε την Σομαλία, κατά πάσα πιθανότητα, την πιο συνεκτική εθνικά χώρα σε ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική.

Ταυτόχρονα, όμως, έκανε ακόμα πιο φανερό ότι Σομαλικοί πληθυσμοί στην Αιθιοπία και την Κένυα είχαν μείνει αποκλεισμένοι από το νέο Σομαλικό κράτος.

Το 1969 ένα στρατιωτικό πραξικόπημα έφερε τον στρατηγό Μωχαμέντ Σιάντ Μπαρέ στην εξουσία. Η φρασεολογία του ήταν αριστερή. Προώθησε την ισότητα και αντιτάχθηκε στην επιρροή των φυλάρχων.

Η Σοβιετική Ενωση υποστήριξε το καθεστώς του Μπαρέ. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να στήσει μια στρατηγικά σημαντική ναυτική βάση κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα. Το καθεστώς αυτοαποκαλείτο σοσιαλιστικό.

Ολα αυτά, όμως, συνέβαιναν σε μια εποχή όπου ο σοσιαλισμός ταυτιζόταν με τον κρατικό έλεγχο και θεωριόταν απλά ο καλύτερος τρόπος για την ανάπτυξη των οικονομικά καθυστερημένων κοινωνιών.

Παρόλο που προσέφερε πραγματικά οικονομικά οφέλη και βελτιώσεις στην παιδεία τα πρώτα χρόνια το καθεστώς έγινε διάσημο κύρια για την έλλειψη οποιασδήποτε ανοχής απέναντι σε οποιαδήποτε αντιπολίτευση.

Η εμπειρία της Σομαλίας και της Αιθιοπίας δείχνουν τον κυνισμό του Ψυχρού Πολέμου. Στην αρχή η Δύση υποστήριζε την Αιθιοπία και οι Ρώσοι την Σομαλία. Οταν, όμως, το καθεστώς του Ντεργέ στην Αιθιοπία άρχισε να παραπαίει, η αμερικανική βοήθεια άρχισε να ρέει στην Σομαλία.

Φυλές

Οι ΗΠΑ ενθάρρυναν το 1977 την Σομαλία να προχωρήσει σε πόλεμο κατά της Αιθιοπίας για την προσάρτηση της εθνικά σομαλικής περιοχής Ογκαντέν. Η επίθεση, όμως, ηττήθηκε και το καθεστώς του Μπαρέ έχασε κάθε υποστήριξη μέσα στην χώρα. Για να παραμείνει στην εξουσία ο Μπαρέ ενθάρρυνε και αξιοποίησε τις αντιθέσεις ανάμεσα στους φυλάρχους, στρέφοντας την μία φυλή ενάντια στην άλλη.

Οι ΗΠΑ συνέχισαν ακόμα και στην δεκαετία του 1980 να υποστηρίζουν τον Μπαρέ. Μόνο το 1990, όταν ήταν φανερό ότι έχανε τον έλεγχο, τον εγκατέλειψαν. Με την κατάρρευση της Ανατολής και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η περιοχή είχε πάψει να έχει την στρατηγική σημασία που είχε.

Τρία αντάρτικα κινήματα κινήθηκαν ενάντια στην κυβέρνηση του Μπαρέ. Ο εμφύλιος πόλεμος άφησε πίσω του, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, 60.000 νεκρούς. 400.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να γίνουν πρόσφυγες.

Ο Μπαρέ ανατράπηκε από το Ενωμένο Σομαλικό Κογκρέσο που εκτροχιάστηκε πολύ γρήγορα σε έναν πόλεμο φατριών. Μια από αυτές ήταν η φατρία του Μοχαμέντ Φαράχ Αϊντίτ -ενός ανθρώπου που μπήκε αργότερα στο στόχαστρο των ΗΠΑ. Από το 1991 η Σομαλία έχει πάψει, στην ουσία, να έχει κυβέρνηση.

Οι ΗΠΑ επενέβησαν άμεσα στην Σομαλία στο τέλος του 1992, σε μια επιχείρηση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με όνομα Αποκατάσταση Ελπίδας. Με δικαιολογία έναν λιμό που είχε ερημώσει μεγάλες περιοχές της χώρας και τον εμφύλιο πόλεμο που εμπόδιζε την διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Παρόλο που ο λιμός είχε φτάσει στο τέλος του πολλοί Σομαλοί υποδέχτηκαν με ανακούφιση τα αμερικανικά στρατεύματα. Ελπιζαν ότι οι αμερικάνοι θα έδιναν ένα τέλος στο χάος που μάστιζε την χώρα και στην κυριαρχία των αντίπαλων στρατών των διαφόρων "οπλαρχηγών".

Η εμπειρία, όμως, του επόμενου χρόνου μετέτρεψε αυτή την αρχική υποδοχή σε οργή. Οι ΗΠΑ δεν ήταν παρά μια δύναμη κατοχής. Την "Ματωμένη Δευτέρα" οι ΗΠΑ επιτέθηκαν σε μια σύσκεψη Σομαλών γερόντων που είχαν αρχίσει έναν διάλογο ειρήνευσης ανάμεσα στις φυλές με ελικόπτερα, πυραύλους και οβίδες. Τουλάχιστον 54 σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα. Η οργή συνένωσε τις σομαλικές φατρίες που ανάγκασαν το 1993 τις ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την χώρα.

Ο Αιντίντ, που είχε κερδίσει τεράστια απήχηση από την αντίστασή του απέναντι στου αμερικάνους, αυτοανακηρύχτηκε πρόεδρος. Καμμιά κεντρική κυβέρνηση, όμως, δεν σχηματίστηκε.

Οι ΗΠΑ "επέστρεψαν" στην Σομαλία σε συνεργασία με διάφορους οπλαρχηγούς όταν η περιοχή άρχισε και πάλι να γίνεται στρατηγικά σημαντική λόγο των πετρελαίων και του "πολέμου κατά της τρομοκρατίας".

Η σημερινή μεταβατική κυβέρνηση, που συστήθηκε στην Κένυα το 2004, δεν είναι η πρώτη αλλά η πέμπτη! Διάφορες απόπειρες είχαν γίνει τα προηγούμενα χρόνια -το 1991, το 1991, το 1997 και το 2000- με διάφορους διεθνείς "σπόνσορες".
Το μόνο πράγμα που είχαν κοινό ήταν η έλλειψη οποιασδήποτε επιρροής μέσα στην ίδια την Σομαλία. Δεν είναι παράξενο ότι η τελευταία επέμβαση της "διεθνούς κοινότητας" πραγματοποιήθηκε ακριβώς την στιγμή όπου για πρώτη φορά είχε αρχίσει να διαφαίνεται η προοπτική μιας εσωτερικά σταθερής κυβέρνησης -γύρω από την Ενωση των Ισλαμικών Δικαστηρίων.

Από την εφημερίδα Socialist Worker του Λονδίνου