Με τον τίτλο «Οικία Άλμπα» φιλοξενείται αυτές τις μέρες στο Σύγχρονο Θέατρο Αθηνών μια χοροθεατρική εκδοχή του έργου του Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», βασισμένο στην «Ελεγεία για το θάνατο του Γκαρσία Λόρκα» του Μιγκέλ Ερνάντες. Είναι μια παράσταση που ζωντανεύει με πετυχημένο τρόπο το πνεύμα του κλασσικού έργου του Λόρκα.
Το «σπίτι» ήταν το τελευταίο έργο του. Το τελείωσε μόλις δυο μήνες πριν τον δολοφονήσουν οι φασίστες του Φράνκο τον Ιούλιο του 1936. Μαζί με τον «Ματωμένο Γάμο» και τη «Γέρμα» ολοκληρώνει την τριλογία του πάνω στην αγροτική Ισπανία. Ταυτόχρονα αποτελεί δυνατή αλληγορία και τραγικό πρόλογο μαζί, για την πολιτική κατάσταση στη χώρα του.
Αναφέρεται στη ζωή της χήρας Μπερνάρντα Άλμπα που ζει με τις 5 κόρες και τη μισότρελλη μητέρα της σ’ενα μικρό χωριό της Γρανάδας. Δεν έχουν ιδιαίτερες σχέσεις με τα μέλη της κοινότητας, ειδικά του άλλου φύλου, όμως μετά το θάνατο του δεύτερου άντρα της, η Μπερνάρντα επιβάλλει στην οικογένεια οκταετές πένθος και πλήρη απομόνωση από τον κόσμο. Η μεγαλύτερη κόρη, Ανγκούστια, που είναι κληρονόμος της πατρικής περιουσίας προσπαθεί να ξεφύγει από την καταδυνάστευση μέσα από ένα συνοικέσιο με τον καρδιοκατακτητή του χωριού, Πέπε. Πόλεμος ξεσπάει ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, φέρνοντας στην επιφάνεια όλα τα αδιέξοδα, τις υποκρισίες και τους ανταγωνισμούς τους. Κεντρικό πρόσωπο είναι η μικρότερη κόρη, η Αντέλα, που επαναστατεί ενάντια όχι μόνο στην τυραννία της μάνας της, αλλά και στα ήθη και τον κονφορμισμό της κλειστής κοινωνίας όπου ζουν. Σπάει κάθε ταμπού τολμώντας να κάνει ερωτική σχέση, συγκρούεται, όμως τελικά συντρίβεται.
Aίσθηση
Το έργο έκανε μεγάλη αίσθηση στην εποχή του. Ο συσχετισμός με την ταξικά πολωμένη Ισπανία που μόλις είχε βγει από τη δικτατορία του Πρίμο Ντε Ριβέρα ήταν προφανής και εσκεμμένος. Ήταν ταυτόχρονα μια τραγική πρόβλεψη για τη φρίκη που θα ακολουθούσε με την επικράτηση του φασισμού. Στη σύντομη ανάπαυλα της δημοκρατικής διακυβέρνησης του λαϊκού μετώπου, ο Λόρκα μέσα από τις γραμμές του περιπλανώμενου λαϊκού θιάσου «Λα Μπαράκα» όχι μόνο συνέβαλε στη διάδοση του πολιτισμού στο φτωχό και αμόρφωτο κόσμο σε διάφορες γωνιές της Ισπανίας, αλλά και ταυτίστηκε με τους εξεγερμένους που διεκδικούσαν το δίκιο τους, έγινε η φωνή αυτών που δεν είχαν φωνή. Γι’αυτό ο Λόρκα συνεχώς δεχόταν επιθέσεις από τους φασίστες, γι’αυτό υπήρξε από τους πρώτους στόχους τους.
Σ’αυτό το υπόβαθρο, η μεταφορά του «Σπιτιού» σε χοροθέατρο δεν ήταν απλή υπόθεση. Είχε να αποδώσει χαρακτήρες τραγικούς και σύνθετους με βασικό εργαλείο τη χορογραφία, χωρίς να έχει στη διάθεσή της το όπλο του διαλόγου. Παρ’ όλ’αυτά, κατάφερε να εκφράσει τη δυναμική του έργου του Λόρκα. Ένας βασικός λόγος έχει να κάνει με την παρουσία του Ντανιέλ Λομέλ στη χορογραφία και στο κράτημα του ρόλου της Μπερνάρντα Άλμπα. Ο Λομέλ είναι ένας από τους κορυφαίους κλασικούς χορευτές του εικοστού αιώνα, έχοντας συνεργαστεί με «ιερά τέρατα» του μπαλέτου όπως ο Νουρέγιεφ, ο Μωρίς Μπεζάρ, ο Μπαλανσίν. Εδώ και αρκετά χρόνια ζει στην Ελλάδα και δραστηριοποιείται μέσα από το «ΑΕΝΑΟΝ Χοροθέατρο», που δημιούργησε με την υποστήριξη της Μελίνας Μερκούρη και Ελλήνων καλλιτεχνών.
Η επιλογή του να ερμηνεύσει ο ίδιος τη Μπερνάρντα Άλμπα, κατάφερε τελικά να δώσει το δεσποτικό της χαρακτήρα, τη δικτατορία που επικρατούσε στο σπιτικό Άλμπα, κι αυτό μόνο μέσα από τη σκηνική παρουσία και τις κινήσεις, δεν κρατάει καν το μπαστούνι- σήμα κατατεθέν της ισχύος της Μπερνάρντα. Κατά τα άλλα, η χοροθεατρική παράσταση σεβάστηκε την κεντρική ιδέα του Λόρκα: Μαύρα χρώματα πένθους και νεκρική σιγή, με εξαίρεση την Αντέλα που φοράει επιδεικτικά έντονο πράσινο φουστάνι, το χρώμα της σεξουαλικής επιθυμίας και την τρελή έγκλειστη μάνα της Μπερνάρντα, Μαρία Χοσέφα, ντυμένη στα λευκά, μια φιγούρα κωμικοτραγική, που μέσα στην τρέλα της εκφράζει τις ανομολόγητες επιθυμίες όλων των άλλων για αγάπη και ελευθερία. Στο ίδιο κλίμα η σκοτεινή οικονόμος Πόνσια, πιστή ρουφιάνα της Μπερνάρντα, όταν η τελευταία δεν της «χτυπάει» το κοινωνικό χάσμα που τις χωρίζει.
Συνολικά πρόκειται για ένα θέαμα που αξίζει την προσοχή του καθένα και της καθεμιάς μας, καθώς χωρίς τυμπανοκρουσίες αγγίζει τα αντανακλαστικά του θεατή και τα αισθήματα και σκέψεις που ήθελε να προκαλέσει με το έργο του ο κορυφαίος ποιητής και δραματουργός των καταπιεσμένων.
INFO: Το «Οικία Άλμπα» θα παίζεται για λίγες ακόμη παραστάσεις στο Σύγχρονο Θέατρο Αθηνών, οδός Ευμολπιδών, Γκάζι. Τηλ. 6945110377.