Με μια "λαμπρή τελετή" και την υπογραφή μιας πανηγυρικής "Διακήρυξης" γιόρτασε η Ευρωπαϊκή Ένωση το περασμένο Σάββατο στην Ρώμη τα εξηκοστά της γενέθλια.
"Εμείς, οι ηγέτες των 27 κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ", γράφει η διακήρυξη, "αισθανόμαστε υπερήφανοι για τα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης... Οικοδομήσαμε μια μοναδική Ένωση με κοινά θεσμικά όργανα και ισχυρές αξίες, μια κοινότητα ειρήνης, ελευθερίας, δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κράτους δικαίου, μια σημαντική οικονομική δύναμη με ασύγκριτα επίπεδα κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας".
Τα παχιά λόγια, όμως, δεν μπορούσαν να κρύψουν ούτε τις ανησυχίες για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε το μέγεθος της αποτυχίας, ούτε φυσικά το ύψος της υποκρισίας. Την Τετάρτη η Βρετανία αναμένεται να καταθέσει επίσημα το αίτημα για την ενεργοποίηση του "άρθρου 50" και την αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απουσία της Τερέζα Μέι, της πρωθυπουργού της Βρετανίας από την τελετή του Σαββάτου δεν άφηνε σε κανέναν περιθώρια για ψευδαισθήσεις.
Η Μέι δεν υπέγραψε τη Διακήρυξη της Ρώμης. Την υπέγραψε, όμως, ο Μαρκ Ρούτε ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας. Το Λαϊκό Κόμμα του Ρούτε κατάφερε στις εκλογές της 15 Μάρτη να έρθει πρώτο και να απομακρύνει, με αυτόν τον τρόπο, τον κίνδυνο μιας εκλογικής πρωτιάς του ακροδεξιού "Κόμματος για την Ελευθερία" του Γκερντ Βίλντερς. Στην προεκλογική του καμπάνια, όμως, ο Ρούτε αντί να κοντράρει την ρατσιστική, ισλαμοφοβική προπαγάνδα του Βίλντερς έτρεξε να την αντιγράψει και να την ξεπεράσει. Το αποκορύφωμα αυτής της προσαρμογής ήταν η απαγόρευση προσγείωσης στο αεροπλάνο που μετέφερε τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας στην Ολλανδία (ο οποίος θα μιλούσε σε μια προεκλογική συγκέντρωση για το δημοψήφισμα στην Τουρκία) που συνοδεύτηκε, λίγες ώρες αργότερα, από την βίαιη απέλαση της υπουργού Οικογενειακών Υποθέσεων της Τουρκίας. Αλλά ο Ρούτε δεν είχε καμιά δυσκολία να βάλει την υπογραφή του κάτω από ένα κείμενο που κομπάζει για την οικοδόμηση μιας κοινότητας ελευθερίας και ειρήνης.
Ούτε ο Βίκτορ Ορμπάν, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας είχε καμιά δυσκολία να υπογράψει τη διακήρυξη. Ο Ορμπάν αποκαλεί τη μετανάστευση "δηλητήριο". Στα μέσα του Φλεβάρη η κυβέρνησή του άρχισε να χτίζει ένα δεύτερο φράχτη (με αγκαθωτό συρματόπλεγμα) στα σύνορά της με τη Σερβία για να εμποδίσει την είσοδο προσφύγων. Η Ευρώπη, λέει, πρέπει να παραμείνει χριστιανική. "Η εθνική ομοιογένεια", έλεγε σε μια ομιλία του στο Εμπορικό Επιμελητήριο πριν από μερικές ημέρες, είναι κλειδί για την οικονομική επιτυχία, ενώ "η εθνική ανάμειξη δημιουργεί μόνο προβλήματα".
"Υπάρχουν υπογραφές που διαρκούν" δήλωσε ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ την ώρα που υπέγραφε τη διακήρυξη. Και υπάρχουν και ηγέτες που διαρκούν θα προσθέταμε εμείς. Κατά κανόνα η μακροβιότητα των ηγετών στην εξουσία είναι αντιστρόφως ανάλογη με τη δημοκρατικότητα των καθεστώτων που "υπηρετούν". Ο Χόσνι Μουμπάρακ, ο χασάπης της Αιγυπτιακής Άνοιξης έμεινε σχεδόν τριάντα χρόνια στην εξουσία. Ο στρατηγός Φράνκο, ο ηγέτης της φασιστικής Ισπανίας, λίγο κάτω από σαράντα. Ο Γιουνκέρ, είναι αλήθεια, είναι μέλος του κοινοβουλίου του Λουξεμβούργου - εκλεγμένο μέλος. Αλλά η υπογραφή του "κοσμεί" όλες, σχεδόν, τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης - από την ιδρυτική συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992 μέχρι τη Διακήρυξη της Ρώμης του 2017.
Γραφειοκράτες
Από το 1984 ο Γιουνκέρ συμμετέχει (υπουργός Εργασίας, υπουργός Οικονομικών, πρωθυπουργός) σχεδόν ανελλιπώς σε όλες τις κυβερνήσεις του Λουξεμβούργου. Από το 1989 είναι "μόνιμος" στις Βρυξέλλες. Έχει διατελέσει ανάμεσα στα άλλα προεδρεύων του ECOFIN (Συμβούλιο υπουργών οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης), Μόνιμος Πρόεδρος του Eurogroup (Συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης), πρόεδρος της Κομισιόν. Ο Γιουνκέρ, φυσικά, όπως και όλοι οι άλλοι γραφειοκράτες των Βρυξελλών δεν είχαν καμιά δυσκολία να υπογράψουν τη διακήρυξη που μιλούσε για "κοινότητα ελευθερίας".
Η "Διακήρυξη της Ρώμης", όμως, δεν περιορίστηκε σε κομπασμούς και υποκρισίες. Για την ακρίβεια οι κομπασμοί και οι υποκρισίες ήταν το μικρότερο, μόνο, πρόβλημά της. Η διακήρυξη κλείνει με έναν κατάλογο από "μεταρρυθμίσεις" τις οποίες, οι ηγέτες της Ευρώπης "δεσμεύονται" να "καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να υλοποιήσουν". Πρόκειται για έναν κατάλογο ανοιχτών επιθέσεων ενάντια στις εργατικές τάξεις και τους φτωχούς.
Η πρώτη μεταρρύθμιση αφορά (τι άλλο;) το σφράγισμα των συνόρων, την αναχαίτιση της μετανάστευσης και την όξυνση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας -όλα αυτά διατυπωμένα φυσικά με τη ροζ διάλεκτο των Βρυξελλών: "Μια ασφαλή και προστατευμένη Ευρώπη, μια Ένωση όπου όλοι οι πολίτες θα αισθάνονται ασφαλείς...". Προστατευμένη από ποιους; "Μια Ένωση όπου τα εξωτερικά μας σύνορα θα είναι ασφαλή, εφαρμόζοντας μια υπεύθυνη μεταναστευτική πολιτική... Μια Ευρώπη αποφασισμένη να καταπολεμήσει την τρομοκρατία..."
Η δεύτερη μεταρρύθμιση αφορά την οικονομία. Και εδώ η διακήρυξη ξεχειλίζει από ωραίους στόχους: "Μια ευημερούσα και βιώσιμη Ένωση, που θα δημιουργεί ανάπτυξη και θέσεις απασχόλησης..." Πως; Μα με τη γνωστή δοκιμασμένη συνταγή: ενιαία αγορά, ισχυρό νόμισμα, ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Με την ίδια συνταγή λιτότητας, δηλαδή, που έχει βυθίσει την Ευρωζώνη στη στασιμότητα και έχει σπρώξει τον "ευρωπαϊκό νότο" (δηλαδή τις πιο αδύναμες οικονομίες) στην βαθιά ύφεση και την έκρηξη της ανεργίας.
Η διακήρυξη συνεχίζει να μιλάει (όπως όλες οι διακηρύξεις της "ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης") για "σύγκλιση και συνοχή". Αλλά ποτέ οι αναφορές αυτές δεν ήταν πιο διακοσμητικές και κούφιες: "Θα προχωρήσουμε ενωμένοι", γράφει το κείμενο. Αλλά "με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται" συμπληρώνει λίγο παρακάτω. Με πολλές και διαφορετικές ταχύτητες, δηλαδή. Με το "νότο" (και πάλι όχι με γεωγραφική έννοια) βυθισμένο μόνιμα στην κρίση και τη φτώχεια.
Το τελευταίο σημείο αφορά το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διεθνή σκηνή: οι ηγέτες μας υπόσχονται ότι θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με το ΝΑΤΟ. Μας υπόσχονται ότι θα συνεχίσουν να βομβαρδίζουν τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και ποιος ξέρει ποιες περιοχές του κόσμου ακόμα. Μας υπόσχονται ότι η Ενωμένη Ευρώπη θα συνεχίσει να κερδοσκοπεί πάνω στο θάνατο. Ότι θα συνεχίσει να είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους του θανάτου του πλανήτη: "μια Ένωση έτοιμη να αναλάβει περισσότερες ευθύνες και να συνδράμει για τη δημιουργία μιας περισσότερο ανταγωνιστικής και ολοκληρωμένης αμυντικής βιομηχανίας..."
Η Ενωμένη Ευρώπη δεν είχε ποτέ καμιά σχέση ούτε με τη δημοκρατία, ούτε με την ελευθερία, ούτε με την ευημερία, ούτε με την ειρήνη. Ήταν και είναι η Ευρώπη της λιτότητας, του πολέμου και του ρατσισμού. Η Διακήρυξη της Ρώμης δεν προσπαθεί ούτε καν να το κρύψει.
Ο Αλέξης Τσίπρας έβαλε, όπως και οι υπόλοιποι ηγέτες, την υπογραφή του κάτω από τη διακήρυξη. Οι εταίροι "μας" τον καταχειροκρότησαν. Λες και υπήρχε καμιά πιθανότητα να μην υπέγραφε, δηλαδή.