Ιστορία
28 Απρίλη 1967 στην πρεσβεία στο Λονδίνο: H πρώτη κατάληψη στα χρόνια της Xούντας

Tα πρωτοσέλιδα του Σαββάτου 29 Aπρίλη 1967 στις αγγλικές εφημερίδες προβάλουν την κατάληψη της Πρεσβείας.

Μερικοί από τους καταληψίες έξω από το Δικαστήριο του Old Bailey.
Στην πρώτη σειρά δεύτερη από δεξιά, η Mαρία Στύλλου.

Η κατάληψη της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο την Παρασκευή 28 Απρίλη ήταν η πρώτη αντιστασιακή ενέργεια ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών. Ηταν μόλις μια βδομάδα μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Η κίνηση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ομάδας γύρω από το αντιπολεμικό περιοδικό Peace News, ένα περιοδικό με δραστηριότητα στο φοιτητικό κίνημα που έκανε τις πρώτες κινητοποιήσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το βρετανικό αντιπολεμικό κίνημα είχε αναπτύξει δεσμούς με το κίνημα στην Ελλάδα από πιο πριν. Το 1963 όταν η Φρειδερίκη, βασίλισσα της Ελλάδας τότε, έκανε επίσκεψη στην Αγγλία, την υποδέχθηκαν δύο χιλιάδες διαδηλωτές. 

Τα προσωνύμια “Φρίκη” και “Γκεσταπίτισσα” στα ελληνικά ακούγονταν μαζί με τα “Nazi Queen” στα αγγλικά, από τους διαδηλωτές που θύμιζαν ότι εκτός των άλλων η Φρειδερίκη είχε περάσει από τη ναζιστική νεολαία. Ανάμεσά στους διαδηλωτές, η Μπέτυ Αμπατιέλλου, γυναίκα του Αντώνη Αμπατιέλλου, που βρισκόταν στη φυλακή ήδη από τον εμφύλιο. Εφτασε να φωνάξει πολύ κοντά στη Φρειδερίκη: “Λευτεριά στον Αντώνη Αμπατιέλλο”. Η είδηση έφτασε στην Ελλάδα και έπαιξε ρόλο για να εντείνει την οργή ενάντια στο κρατος της Δεξιάς. Δεν μεσολάβησε μεγάλο διάστημα μέχρι τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη και τη φυγή του Καραμανλή στο Παρίσι κάτω από την κατακραυγή για το παρακράτος.

Το 1967 στην κατάληψη της ελληνικής πρεσβείας δίπλα στο αντιπολεμικό κίνημα συμβάδιζε η νέα επαναστατική αριστερά που χτιζόταν στην Αγγλία. Τα ονόματα των συλληφθέντων ήταν: Andy Anderson, Ron Bailey, Susan Bailey, Julian Banyard, John Brawley, Doug Brewood, Terry Chandler Howard Cheney, Val Dickson, Roger Etherington, Vincent Flynn, Del Foley, Jo Foster, Alan Fowler, Ian Hutchinson, Jenny James, Steven Jeffrys, John Lea, Peter Lumsden, Mike McKenna, Barnaby Martin, Triantafyelia Matziorini, Elizabeth Miller, Morgan O’Brien, Bob Overy, Andrew Papworth, Huw Price, Louis Radice, Michael Randle, Philip Redman, John Rose, Derek Russell, Heather Russell Mike Seaman, Jeffrey Shaw, Martin Shaw, Diana Shelley, Maria Styllou, Gwyn Weller, Ken Weller, Peter Willis. Διαβάζοντάς τα βρίσκει κανείς ανθρώπους που έγιναν ηγετικά στελέχη επαναστατικών οργανώσεων όπως οι Διεθνείς Σοσιαλιστές από όπου προέρχεται το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία, για παράδειγμα τον συγγραφέα Τζον Ρόουζ, φοιτητή τότε. Ο Κρις Χάρμαν, σημερινός υπεύθυνος του περιοδικού International Socialism Journal, ήταν ανάμεσα σε αυτούς που κατάφεραν να διαφύγουν μέσα από τις κλούβες της αστυνομίας. Ενα από τα δύο ελληνικά ονόματα είναι της Μαρίας Στύλλου, υπεύθυνης σήμερα του περιοδικού Σοσιαλισμός από τα Κάτω του ΣΕΚ.

Η κατάληψη κράτησε λιγότερο από μία ώρα αλλά προκάλεσε τεράστιο πανικό και στην πρεσβεία αλλά και στη βρετανική κυβέρνηση, που έψαχνε τρόπο να φτιάξει ομαλά τις σχέσεις με το νέο καθεστώς στην Ελλάδα. Περίπου 50 διαδηλωτές υπό την ομπρέλλα της πρωτοβουλίας “Σώστε την Ελλάδα τώρα” είσεβαλαν και κατάλαβαν την πρεσβεία το βράδυ της 28ης Απρίλη. Το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας The Sun, της 29ης Απρίλη είναι χαρακτηριστικό:

Eισβολή

“Η εισβολή άρχισε με τους διαδηλωτές να χτυπάνε το κουδούνι της πρεσβείας. Ο κύριος Κρίστο Τσέτκοβιτς, ο μπάτλερ της πρεσβείας είπε στον κόσμο ότι ο πρέσβης δεν ήταν εκεί. Τότε ένας άνδρας έριξε γροθιά στο πρόσωπο του μπάτλερ. Επεσε κάτω, ενώ οι διαδηλωτές εισέβαλλαν στο σπίτι. 

Ο πρέσβης, ο 59χρονος κύριος Δημήτριος Νικολαρεϊζης ήταν στην εκκλησία με τη γυναίκα του και την πριγκίπισσα Μαρίνα. Ομως οι κόρες του η Γιάννα, δέκα χρονών και η Τζοάνα, επτά, ήταν στο σπίτι. Είδαν τους διαδηλωτές να εισβάλλουν από την κύρια είσοδο της πρεσβείας. Καθώς οι εισβολείς όρμαγαν στις σκάλες, η Γιάννα τους ρώτησε: “Είστε επισκέπτες;”. Μια υπηρέτρια έτρεξε από έξω από την πρεσβεία και φώναζε: “Βοήθεια αστυνομία, εισβολή”. Προσπάθησε να σταματήσει τα αυτοκίνητα στο δρόμο, ζητώντας βοήθεια από τους οδηγούς.

Η γυναίκα του πρέσβη, κυρία Νικολαρεϊζη, έμαθε για την εισβολή στην εκκλησία, και αργότερα είπε ότι είχε τρομοκρατηθεί επειδή τα δύο παιδιά της ήταν στην πρεσβεία. Ετρεξε στην κατειλημμένη πρεσβεία στην οδό Απερ Μπρουκ και βρήκε τα παιδιά της σώα και αβλαβή. Ο πρέσβης και η οικογένειά του θα έτρωγαν το βραδινό τους μετά από την εκκλησία. Ενας γραμματέας της πρεσβείας είπε: “Δεν έχουν φάει ακόμα. Είναι πολύ ταραγμένοι”. Ενώ οι διαδηλωτές καταλάμβαναν την Πρεσβεία, ένας εκπρόσωπος του κινήματος: “Σώστε την Ελλάδα τώρα” δήλωνε σε δημοσιογράφους μέσω τηλεφώνου: “Η διαδήλωση θα παραμείνει ειρηνική”. Καλούμε τη βρετανική κυβέρνηση να μην παρέμβει με κανένα τρόπο σ’ αυτή την ειρηνική κατάληψη ελληνικού εδάφους ούτε να βοηθήσει με κανένα τροπο την παράνομη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα”. Οι διαδηλωτές έστησαν ένα μεγάφωνο στο μπαλκόνι και μετέδιδαν συνθήματα ενάντια στην ελληνική δικτατορία. Ενας εκπρόσωπος των διαδηλωτών είπε: “Στείλαμε μηνύματα σε ελληνικές πρεσβείες σε πολλά σημεία του κόσμου λέγοντας πως η ελληνική πρεσβεία του Λονδίνου είναι το πρώτο τμήμα του ελληνικού εδάφους που απελευθερώνεται από τη στρατιωτική χούντα που κυβερνάει τώρα την Ελλάδα”.

Νωρίς το πρωί της 29ης Απριλίου, 30 άντρες και 12 γυναίκες βρίσκονταν στο κεντρικό αστυνομικό τμήμα του Γουέστ Εντ όπου τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες για διατάραξη κοινής ειρήνης. Θα παρουσιαστούν στο δικαστήριο”. Λίγο παρακάτω η ίδια εφημερίδα έκανε λόγο για τις σχέσεις που έφτιαχνε η Βρετανία με τη “νέα κυβέρνηση” των συνταγματαρχών.