Εκπαίδευση και Νεολαία
Νομοσχέδιο για την εκπαίδευση: Υποχρηματοδότηση και υποταγή στην αγορά

Φοιτητές στην Πανεργατική απεργία της 17 Μάη

Η κυβέρνηση μέσα στο κατακαλόκαιρο φέρνει προς ψήφιση ένα νέο νομοσχέδιο για την ανώτατη εκπαίδευση. Τη στιγμή που οι σχολές πια έχουν κλείσει, οι φοιτητές έχουν τελειώσει και την εξεταστική, το υπουργείο Παιδείας φέρνει ένα νομοσχέδιο που δεν μπορεί να συζητηθεί από κανέναν πέρα από τη σύνοδο των πρυτάνεων και των προέδρων των ΑΕΙ και ΤΕΙ αντίστοιχα. Ένα νομοσχέδιο μακριά από τους συλλόγους των διοικητικών, των καθηγητών και των φοιτητών.

Το νομοσχέδιο προωθεί το πανεπιστήμιο-επιχείρηση ως αντίβαρο στη δραματική μείωση της κρατικής χρηματοδότησης για την ανώτατη εκπαίδευση. Η χρηματοδότηση έχει μειωθεί κατά 80% από την αρχή της κρίσης και γι αυτό οι σχολές πρέπει να βρουν λύσεις μόνες τους για να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Έτσι, το νομοσχέδιο διαπνέεται από τη στρατηγική της αυτοχρηματοδότησης, περιλαμβάνει δάνεια από την Ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων, δηλαδή ένα νέο μνημόνιο με συγκεκριμένους στόχους για τα ΑΕΙ-ΤΕΙ. Θεσμοθετούνται τα δίδακτρα σε όλα τα μεταπτυχιακά, κάτι που μέχρι πρότινος ήταν επιλογή κάποιων πανεπιστημίων. 

Όχι μόνο μεταπτυχιακά που ήταν μέχρι τώρα δωρεάν θα έχουν πλέον δίδακτρα, αλλά ανοίγει και ο ασκός του Αιόλου για τα προπτυχιακά. Αυτό που το νομοσχέδιο ονομάζει «απαλλαγή» από τα δίδακτρα είναι στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων σπουδές με αντάλλαγμα δωρεάν εργασία για το πανεπιστήμιο. 

Το νομοσχέδιο δημιουργεί προγράμματα μεταλυκειακής εκπαίδευσης διετούς διάρκειας, σπάσιμο των πτυχίων και των δικαιωμάτων και μια σειρά από άλλες μη τυπικές μορφές εκπαίδευσης (δια βίου κατάρτιση, εξ αποστάσεως εκπαίδευση) και όλα αυτά με δίδακτρα. Τα προγράμματα αυτά υπακούν στη λογική της αυτοχρηματοδότησης, έχουν όμως άμεση σύνδεση και με τα εργασιακά δικαιώματα, που επιχειρούν τα μνημόνια να χτυπήσουν βάναυσα. Πτυχία και βεβαιώσεις που διαμορφώνονται ατομικά και με ταξικά εμπόδια, οδηγούν σε κατακερματισμό των γνώσεων και αντίστοιχες ατομικές αντιμετωπίσεις στο χώρο εργασίας. Υποβαθμίζουν τόσο το επιστημονικό αντικείμενο, όσο και την ενότητα ενός κλάδου στη διαπραγμάτευση με την εργοδοσία. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η ένταξη της ερευνητικής δραστηριότητας στον Ενιαίο Χώρο Έρευνας για περισσότερη αξιοποίηση της έρευνας από τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους καπιταλιστές. 

Περιορισμοί

Τέλος, το υπουργείο καταργεί τα Συμβούλια διοίκησης -που είχαν ήδη πάψει να λειτουργούν και ήταν αίτημα του φοιτητικού κινήματος η κατάργηση τους- επαναφέρει μερικώς το θεσμό του ασύλου με αρκετούς όμως περιορισμούς και επαναφέρει τη φοιτητική συμμετοχή στα όργανα διοίκησης μακριά όμως από τους φοιτητικούς συλλόγους που μένουν σε ρόλο κομπάρσου. Αυτές οι αλλαγές έχουν ξεσηκώσει αντιδράσεις από τα δεξιά, έχουν ξεσηκώσει το Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Άδωνη και τη Διαμαντοπούλου, όλο το αντιδραστικό μπλοκ που διεκδικεί μια ακόμα πιο σκληρή και νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση για τη παιδεία, ενώ προκλητικά υπονοεί ότι το άσυλο και η συμμετοχή φοιτητών στα όργανα διοίκησης είναι «κλείσιμο του ματιού» στο «κομματικό» ακροατήριο.

Είναι καθαρό όμως ότι ο Γαβρόγλου συνεχίζει τη πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων, διαιωνίζει το πανεπιστήμιο του μνημονίου, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις εξαγγελίες του για τόνωση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της παιδείας. Η κυβέρνηση ό,τι και αν ψηφίσει μέσα στο καλοκαίρι θα χρειαστεί να το εφαρμόσει όταν οι φοιτητές και οι καθηγητές θα είναι μέσα στις σχολές. Με το άνοιγμα της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς η απάντηση πρέπει να είναι γενικές συνελεύσεις, συζήτηση μέσα στα αμφιθέατρα για το νέο νομοσχέδιο και αγώνες, απεργίες και καταλήψεις, διαδηλώσεις με κεντρικό αίτημα την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης για τις σχολές και το μπλοκάρισμα της επιχειρηματικής λειτουργίας του πανεπιστημίου. Αυτός είναι ο δρόμος για να μην υλοποιηθεί η νέα ταξική επίθεση του υπουργείου αλλά και για να παλέψουμε για τη πλήρη ανατροπή του νόμου-πλαίσιο της Διαμαντοπούλου.


Τα προβλήματα δεν τα δημιουργεί το άσυλο αλλά οι περικοπές

Με αφορμή την «επαναφορά» του πανεπιστημιακού ασύλου με το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να φέρει στη Βουλή η κυβέρνηση, γίνεται τις τελευταίες μέρες συζήτηση για την «εγκληματικότητα» στους χώρους των Πανεπιστημίων.

Η δεξιά αντιπολίτευση που επιχειρείται με αφορμή το μεσοβέζικο άρθρο του νομοσχεδίου για την Παιδεία (που γυρίζει στις εποχές του νόμου Διαμαντοπούλου χωρίς να κατοχυρώνει πλήρως το άσυλο) περιλαμβάνει απόπειρα τρομοκράτησης της κοινωνίας και δημιουργίας μιας εικόνας «ανεξέλεγκτου εγκλήματος» στα Πανεπιστήμια. Κατάσταση που σύμφωνα με τη ρητορική αυτή χρήζει παρέμβασης της πολιτείας και φυσικά σταμάτημα κάθε συζήτησης για άσυλο.

Σε ανοιχτή τους επιστολή, 471 φοιτητές, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί, απευθύνονται στον Κοσμήτορα της Πολυτεχνικής Σχολής και τον πρύτανη του ΑΠΘ λέγοντας, μεταξύ άλλων: «Η παραβατικότητα, οι κλοπές, τα ναρκωτικά, η πορνεία και η βία είναι πλέον καθημερινότητα για όσους περνάμε ένα μεγάλο μέρος της ημέρας σε αυτούς τους χώρους, ιδιαίτερα στην περιοχή της Πολυτεχνικής Σχολής. […] Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα ότι ελήφθησαν, φαίνεται να μην έχουν κανένα αποτέλεσμα μέχρις στιγμής, καθώς το προσωπικό ασφαλείας αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση». Εμμέσως ζητούν περισσότερους κατασταλτικούς μηχανισμούς.

Ο Γαβρόγλου απάντησε: «Στα πανεπιστήμια αυτά τα θέματα λύνονται από μέσα, αν υπάρχει ένα ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα και σύλλογος καθηγητών. Ποτέ δεν έχει φέρει λύση η αντιμετώπιση με αστυνομικούς τρόπους». Ωστόσο το νομοσχέδιο κάνει ό, τι μπορεί για να είναι στο περιθώριο ένα τέτοιο κίνημα, καθώς παραμένει στα μισά τόσο στην συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα διοίκησης (5 μόλις μέλη από προπτυχιακό και μεταπτυχιακό!) όσο και στο ίδιο το άσυλο.

Μεθόδευση

Η επιστολή και όλη αυτή η συζήτηση δεν αποτελεί απλά μια αντιδραστική άποψη που εξέφρασαν φοιτητές και καθηγητές, αλλά μέρος μιας συνολικότερης μεθόδευσης καταρχάς να τσακιστεί το φοιτητικό κίνημα, οι διαδικασίες του και οι κατακτήσεις του. Έτσι ώστε στη συνέχεια να μπορεί ευκολότερα να υποβαθμιστεί το Πανεπιστήμιο, από χώρο έκφρασης και ελεύθερης διακίνησης ιδεών σε σούπερ-μάρκετ ειδικοτήτων, στις ανάγκες της αγοράς.

Αν κάτι καταστρέφει το πανεπιστήμιο, είναι η υποχρηματοδότηση. Είναι η βασική αιτία που ο χώρος του πανεπιστημίου αρχίζει να αποξενώνεται από την πόλη και να παρακμάζει: δεν υπάρχουν εργαζόμενοι ώστε να είναι ανοιχτές οι πύλες το απόγευμα, δεν υπάρχει φωτισμός, δεν υπάρχουν συνεργεία καθαριότητας για όλη την ημέρα (ή και καθόλου). Με λίγα λόγια δεν υπάρχει δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν οι χώροι εκτός ωραρίου των μαθημάτων ή χωρίς κάποιος να πληρώνει γι’ αυτούς. 

Το τελευταίο διάστημα για παράδειγμα, είναι κανόνας πλέον οι σχολές να αρνούνται να δώσουν αίθουσες σε πολιτικές διαδικασίες, επιλογή τόσο οικονομική όσο και πολιτική. Οι καλλιτεχνικές, πολιτικές και αθλητικές δραστηριότητες των φοιτητών και των συλλογικοτήτων τους είναι αυτά που δίνουν ζωή σε έναν πανεπιστημιακό χώρο, από τις αίθουσες μέχρι τα προαύλια και τα πάρκα, και τον κρατούν διαθέσιμο σε όλους/ες. 

Η άλλη πτυχή της επίθεσης κατά του άσυλου και των εκκλήσεων για περισσότερη αστυνόμευση είναι ότι τα Πανεπιστήμια για να μετατραπούν σε επιχειρήσεις χρειάζεται να πείσουν τους ιδιώτες-επενδυτές ότι είναι «ασφαλή». Όχι ασφαλή για τους φοιτητές/τις φοιτήτριες και τις δραστηριότητές τους, αλλά για την ομαλή εφαρμογή όσων θα συμφωνηθούν. Η αντίσταση του φοιτητικού κινήματος στην εμπορευματοποίηση της γνώσης, στα δίδακτρα, στον κατακερματισμό πτυχίων και εργασιακών δικαιωμάτων είναι ο μεγαλύτερος φόβος τους.

Η απάντηση λοιπόν στην τρομολαγνεία περί «άντρων εγκληματικότητας» είναι οι ζωντανές σχολές, ο φοιτητικός έλεγχος στη ζωή του πανεπιστημίου, από τις μαζικές συνελεύσεις μέχρι κάθε είδους συλλογικές διαδικασίες, η προστασία όλων αυτών με πραγματικό άσυλο. Όχι ο νόμος και η τάξη που θέλει η Δεξιά, αλλά ούτε και τα “τυράκια” του νομοσχεδίου.

Α.Φ.