Συνεντεύξεις
Oι αγώνες στην Αίγυπτο: «Oι επαναστάτες σοσιαλιστές έχουμε ξεχωριστό ρόλο»

Συνέντευξη με την Ουάσεμ ελ Χαντίντι

Ποια είναι η κατάσταση του κινήματος στην Αίγυπτο αυτή τη στιγμή;

Υπάρχει ένταση του κινήματος και ένταση της καταστολής. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι η καταστολή έχει γίνει πιο έξυπνη. Κάποιοι στο κίνημα, λόγω αυτής της εξέλιξης είναι απαισιόδοξοι και επειδή δεν υπάρχει η μαζική εμφάνιση όπως πριν δύο τρία χρόνια λένε ότι δεν έχει γίνει τίποτα. Είμαι στο κίνημα 15 χρόνια και βλέπω τεράστιες αλλαγές προς το καλύτερο. Οχι στο επίπεδο ζωής των ανθρώπων. Αυτό είναι προς το χειρότερο. Αλλά στο επίπεδο του κινήματος, της ανυπακοής και της αντιπολίτευσης. Παλιά η μόνη αντιπολίτευση ερχόταν από τα επίσημα κόμματα που είχε στήσει ο Σαντάτ. Αυτά πλέον είναι σφραγίδες. Τώρα υπάρχει ένα πραγματικό κίνημα.

Ο πιο σημαντικός αγώνας της προηγούμενης περιόδου ήταν των εργατών στην υφαντουργία της περιοχής Μαχάλα. Τμήμα των μισθών των εργατών ήταν σε ποσοστά από τα κέρδη. Το εργοστάσιο είχε εκατομμύρια κέρδη τα οποία δημοσιοποιούσε σε οικονομικά έντυπα για να προβάλει τις επιτυχίες του. Με αυτά τα κέρδη έκανε νέες επενδύσεις. Ομως στα στοιχεία που έδωσε στους εργάτες δεν υπήρχαν κέρδη και έτσι δεν πήραν τους αναμενόμενους μισθούς.

Εγινε η μεγαλύτερη εργατική διαδήλωση από την δεκαετία του '80. 27.000 εργάτες βρίσκονταν σε απεργία και συνέχισαν να λειτουργούν το εργοστάσιο με δικό τους έλεγχο. Κέρδισαν τον αγώνα και πήραν τους μισθούς τους. Αυτή η νίκη προκάλεσε με τη σειρά της και άλλους αγώνες για παρόμοια αιτήματα. Υπολογίζεται ότι μέσα στο 2007 έχουν γίνει 200 απεργίες στην Αίγυπτο.

Μια επίσης πολύ σημαντική απεργία ήταν στο λιμάνι του Πορτ Σαϊντ. Οι εργάτες εδώ και χρόνια απαιτούσαν να ανανεωθεί ο εξοπλισμός και τα μηχανήματα. Ενα ανυψωτικό μηχάνημα κατέρρευσε πριν λίγους μήνες και σκότωσε έναν εργάτη. Ξεκίνησε απεργία με κύριο αίτημα να γίνει επίσημη έρευνα για το ποιος φταίει που το μηχάνημα δεν ήταν ασφαλές. Εχει επικρατήσει ένα κλίμα στην εργατική τάξη της Αιγυπτου ότι η απεργία, η διαδήλωση και ο αγώνας θα φέρει αποτέλεσμα.

Παράλληλα μετά από πολλά χρόνια ξέσπασε κίνημα αγροτών. Η κυβέρνηση ανατρέπει τους νόμους της αγροτικής μεταρρύθμισης του Νάσερ και δίνει πίσω τη γη στους παλιούς γαιοκτήμονες. Αυτό γίνεται ακόμη και σε περιπτώσεις που η γη αγοράστηκε από τους χωρικούς και πλήρωσαν αποζημίωση στον γαιοκτήμονα.

Στην περιοχή Μανσούρα για παράδειγμα ένας παλιός γαιοκτήμονας κέρδισε στο δικαστήριο τη γη που είχε πριν τον Νάσερ. Η αστυνομία μπήκε και κατέλαβε τη γη από τους αγρότες για να τη δώσει πίσω ενώ οι αγρότες είχαν πληρώσει και είχαν τίτλους κυριότητας. Ο αγώνας που ξέσπασε προκάλεσε μεγάλα προβλήματα στο καθεστώς, καθώς οι αγρότες ανακάλυψαν μόνοι τους ένα προεδρικό διάταγμα του 1980 που απαγορεύει την επιστροφή γης στους γαιοκτήμονες.

Υπάρχει αλλαγή και στην αντίληψη για τις ιδιωτικοποιήσεις. Στις αρχές του '90 είχε επικρατήσει η άποψη και μέσα στους εργάτες ότι οι ιδιωτικοποιήσεις θα φέρουν καλύτερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας, πιο πολλά μπόνους. Τελικά αυτό που έγινε ήταν πρόωρες συνταξιοδοτήσεις με μειωμένες αποζημιώσεις και συντάξεις. Ψηλός πληθωρισμός και απώλεια των δικαιωμάτων υγειονομικής περίθαλψης.

Στα ιδιωτικοποιημένα εργοστάσια είχαν όλη την ανασφάλεια του ιδιωτικού τομέα με μικρότερους μισθούς από τον ιδιωτικό τομέα. Αυτή είναι η ρίζα του ξεσπάσματος του εργατικού κινήματος, το οποίο βρήκε αφορμή να ξεσπάσει λόγω του συνολικότερου κινήματος για πολιτική αλλαγή που είχε προηγηθεί.

Τι ρόλο έχει παίξει το κίνημα για πολιτική αλλαγή;

Σημείο αφετηρίας του κινήματος δεν ήταν η πολιτική αλλαγή, αλλά η αλληλεγγύη στην παλαιστινιακή Ιντιφάντα. Η δυναμική αναπτύχθηκε με το κίνημα ενάντια στον πόλεμο συνολικά. Στις 20 Μάρτη 2003 ήταν η μεγαλύτερη διαδήλωση στην Αίγυπτο μετά το 1977. Η αστυνομία δεν χτύπησε, αλλά την επόμενη μέρα όταν ξαναέγινε προσπάθεια για διαδήλωση υπήρξε άγρια καταστολή. Το νόημα ήταν: “μια διαδήλωση φτάνει, δεν θα γίνει φαινόμενο”. Κι όμως έγινε φαινόμενο. Διαμορφώθηκαν πολιτικές συμμαχίες ενάντια στο καθεστώς. Το κίνημα Κιφάγια (Αρκετά) έγινε περισσότερο γνωστό και κατάφερε να μετατραπεί σε μια ομπρέλα ταυτισμένο με κάθε αντιπολίτευση στο καθεστώς.

Το καθεστώς άφησε το κίνημα χαλαρό για ένα διάστημα πιστεύοντας πως δεν θα συνεχιζόταν για πολύ. Εμφανίστηκαν για πρώτη φορά δύο πτέρυγες στην κυβέρνηση με δημόσιες δηλώσεις που έδειχναν σύγχυση. Ο Μουμπάρακ έλεγε ότι δεν υπάρχει θέμα συνταγματικής αλλαγής προς το δημοκρατικότερο. Ο γιος του, ο Γκαμάλ, έλεγε την ίδια στιγμή ότι είναι απαραίτητη μια συνταγματική αλλαγή.

Αυτή η αστάθεια προκάλεσε αλλαγές νοοτροπίας. Υπήρχαν διαδηλώσεις κάθε βδομάδα. Φαινομενικά, υπήρχε περισσότερη ελευθερία έκφρασης και συγκέντρωσης.

Ομως η “εύκολη περίοδος” τελείωσε μετά από τις ταλαντεύσεις του καθεστώτος και περάσαμε σε σκληρή καταστολή. Ξεκίνησε μια περίοδος που οργάνωνες διαδήλωση και ήταν σαν να παίζεις κορώνα γράμματα. Μία η αστυνομία σε άφηνε μία σε τσάκιζε.

Σημαντικό σημείο καμπής ήταν οι κοινοβουλευτικές εκλογές στα τέλη του 2005. Παρόλη τη νοθεία και τις απαγορεύσεις, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι κέρδισαν 85 έδρες, κατεβαίνοντας ως ανεξάρτητοι.

Οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές είχαμε συμμετοχή με υποψήφιο τον σύντροφο Καμάλ Χαλίλ. Το βανάκι της προεκλογικής μας καμπάνιας δέχθηκε επίθεση από τραμπούκους και διαλύθηκε ενώ βρίσκονταν μέσα σύντροφοι. Μας πετάξαν έξω από τις εκλογικές επιτροπές και έτσι δεν μπορούσαμε να έχουμε κανέναν έλεγχο για το πόση νοθεία υποστήκαμε.

Ποια είναι η σημασία της Συνδιάσκεψης του Καϊρου σε αυτές τις εξελίξεις;

Το συνέδριο του Καϊρου που διεξάγεται τα τελευταία χρόνια είναι πολύ σημαντικό ιδιαίτερα σε διεθνές επίπεδο, ως συμμαχία δυνάμεων που συντονίζονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Τις τελευταίες δύο χρονιές όμως, το Συνέδριο συνδυάστηκε με Κοινωνικό Φόρουμ, το οποίο είχε περισσότερες επιπτώσεις στο εσωτερικό της Αιγύπτου.

Συναντήθηκαν τα διάφορα κινήματα: της εκπαίδευσης, το εργατικό κίνημα, το κίνημα ενάντια στην κατεδάφιση των εργατικών κατοικιών και μετατράπηκε σε σημαντικό σημείο επαφής. Πριν το συνέδριο του Καϊρου, οποιοσδήποτε τέτοιος συντονισμός γινόταν μόνο σε ατομικό επίπεδο. Το Κοινωνικό Φόρουμ προέκυψε ως αίτημα των ανθρώπων που δούλευαν ήδη στα κινήματα και τώρα δεν χρειάζεται να προσπαθούν να συντονιστούν στα τυφλά.

Η πολιτική συμμαχία στο Φόρουμ είναι η ίδια όπως στο Συνέδριο. Οι τρεις μεγαλύτερες πολιτικές δυνάμεις είναι η Μουσουλμανική Αδελφότητα, το Νασερικό Κόμμα και οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές.

Πώς αναδείχθηκαν οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές ως σημαντική δύναμη μέσα στο νέο κίνημα;

Τα μέλη των Επαναστατών Σοσιαλιστών είναι πολύ γνωστοί μέσα σε όλα τα κινήματα αντιπολίτευσης ιδιαίτερα μετά την Παλαιστινιακή Ιντιφάντα το 2000.

Αναδείχθηκαν ως ηγέτες στην καμπάνια ενάντια στους νόμους έκτακτκης ανάγκης, στο κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Στο κίνημα υπεράσπισης των δικαστών, για πολιτική αλλαγή, ενάντια τον πόλεμο, αλλά και για πολλά τοπικά ζητήματα.

Προσπάθειά μας πάντα είναι να σπρώχνουμε το κίνημα ώστε να καταλαβαίνει ότι ο αγώνας για δημοκρατία είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον αγώνα για κοινωνική αλλαγή.

Ενα παράδειγμα είναι οι πρόσφατες αλλαγές στο Σύνταγμα που παγιώνουν τους νόμους έκτακτης ανάγκης. Από τη μια μεριά χτυπάνε την πολιτική ελευθερία. 36 μπλόγκερ διώκονται με βαριές κατηγορίες. Δεν υπάρχουν κριτήρια για το ποιος κατηγορείται ως τρομοκράτης. Σου ψάχνουν το σπίτι χωρίς άδεια, δεν σου εγγυάται κανείς ότι δεν θα περάσεις από στρατοδικείο.

Ομως τους τελευταίους μήνες έχει ξεσπάσει ένα μεγάλο εργατικό κίνημα. Με τους αντιτρομοκρατικούς νόμους χτυπιούνται και οι εργατικές κινητοποιήσεις.

Οι εργάτριες στη Μανσούρα κάνουν απεργία πείνας μέσα στο εργοστάσιο γιατί τους κλείνουν το εργοστάσιο και δεν τους δίνουν αποζημιώσεις. Δεν μπορούν να πάνε στο δικαστήριο, δεν έχουν νομικά μέσα και με τους νέους νόμους μπορούν να θεωρηθούν τρομοκράτες λόγω της κατάληψης. Αρα δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τον πολιτικό από τον κοινωνικό αγώνα.

Η αδυναμία που έχει το κίνημα Κιφάγια είναι ότι δεν μπόρεσε να κάνει τη μετάβαση από το ένα στο άλλο. Υπάρχουν άνθρωποι που λένε σωστά πως το Κιφάγια είχε ένα συγκεκριμένο σύνθημα το οποίο μετά τις προεδρικές εκλογές και τη συνταγματική αλλαγή ηττήθηκε. Και άρα ρωτάνε γιατί το χρειαζόμαστε το Κιφάγια πλέον; Γι' αυτό εμείς υποστηρίζουμε πως δεν είναι σωστό να συνεχίζουμε μόνο με γενικά πολιτικά αιτήματα. Είναι στιγμή που πρέπει να συνδεθούμε με την μεγάλη κοινωνική αναταραχή.

Ο συντονισμός των Επαναστατών Σοσιαλιστών με την Αδελφότητα υπάρχει και στο εργατικό κίνημα;

Οχι δεν υπάρχει τέτοια συμμαχία. Η συμμαχία μας βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές: ενάντια στους νόμους έκτακτης ανάγκης, στα βασανιστήρια, στα στρατοδικεία. Με βάση αυτά παλεύουμε μαζί. Στο εργατικό κίνημα οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είναι πολύ ασαφείς.

Η Αδελφότητα έχει στις τάξεις της μεγάλους επιχειρηματίες και υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου στη Μανσούρα για παράδειγμα είναι Αδελφός Μουσουλμάνος. 

Πρέπει να παραδεχθούμε ότι μερικές φορές η Αδελφότητα βοηθάει. Στην περίπτωση του αγώνα στο εργοστάσιο αμιάντου, ήταν ένας βουλευτής της Αδελφότητας που έφερε το θέμα στο προσκήνιο. Προσοχή όμως, αυτό δεν είναι συνηθισμένο. Υπάρχουν συνδικαλιστές στην Αδελφότητα αλλά δεν άκουσα ποτέ καμιά αντίρρηση μέσα στο κοινοβούλιο ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις.

Οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές λοιπόν έχουν έναν ξεχωριστό ρόλο να παίξουμε, παρόλο που παλεύουμε σε πολλά μέτωπα μαζί με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Το εργατικό κίνημα για μας είναι η προτεραιότητα.

H Oυάσεμ μίλησε στον Nίκο Λούντο