Tο soundtrack της αντίστασης ενάντια στην καταπίεση
Πήρε πάνω από δύο μήνες σχεδόν καθημερινής ακρόασης για να βγάλω από το cd player τους Tinariwen και το δεύτερο άλμπουμ τους Αmasakool. Σήμερα, δύο και βάλε χρόνια αργότερα κυκλοφορεί το εξίσου αξιόλογο τρίτο τους άλμπουμ Aman Iman (Το νερό είναι ζωή).
Οι Τinariwen ανήκουν στους Τουαρέγκ τον περήφανο λαό της Σαχάρας που επί αιώνες μετέφερε δια μέσου της ερήμου με τα καραβάνια του εμπορεύματα, κουλτούρα και ιδέες από τη Μεσόγειο στην κάτω από τη Σαχάρα Αφρική και αντίστροφα.
Η μουσική τους είναι μια μίξη μπλουζ, παραδοσιακών άλλα και σύγχρονων ρευμάτων της αφρικανικής και παγκόσμιας μουσικής. Ανήκουν σε ένα ολόκληρο μουσικό ρεύμα που ξεκινώντας στα τέλη του 70 με πιο γνωστό εκφραστή του τον Αλι Φαρκά Τουρέ από το Μάλι αποκτά σήμερα όλο και περισσότερους ακροατές σε όλον τον κόσμο. Η αμερικάνα μαύρη τραγουδίστρια Μπριτζγουότερ τραγούδησε πριν από μια εβδομάδα τα μπλουζ στο Λυκαβητό συνοδευόμενοι από μουσικούς από το Μάλι.
Οι Τinariwen όμως είναι κάτι παραπάνω από μουσικοί. Δημιουργήθηκαν το 1982 σε στρατόπεδο προσφύγων στη Λιβύη. Ηταν οι εκφραστές μιας νεολαιίστικης εξέγερσης που σάρωσε τις χώρες της Βόρειας Αφρικής τις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90 και πήρε τη μορφή της εναντίωσης στον "εξαραβισμό" της βερβέρικης κουλτούρας.
Στη ρίζα αυτής της εξέγερσης βρίσκονταν η ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός που υπέφεραν οι Βέρβεροι, οι αυτόχθονες, νομάδες και αγρότες επί το πλείστον κάτοικοι ολόκληρης αυτής της περιοχής. Ενώ έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε όλους τους αγώνες ενάντια στη γαλλική αποικιοκρατία, μετά από από τη δημιουργία των νέων ανεξάρτητων κρατών βρέθηκαν να απειλούνται από οδυνηρές αλλαγές. Ο συνδιασμός καπιταλιστικών μορφών αγροτικής ανάπτυξης και η ανακάλυψη πετρελαϊκών πηγών μετάλλαξε τη ζωή στο Μαρόκο, τη Λιβυή, την Αλγερία, τη Σαχάρα.
Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη νομαδική ζωή που έκαναν για αιώνες στη Σαχάρα. Ολόκληρη η νέα γενιά αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στις μεγάλες πόλεις της βόρειας Αφρικής και στη Γαλλία. Το 1973 σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί και η μεγαλύτερη ξηρασία του αιώνα. Ολόκληρες φυλές από το βόρειο Μάλι έφυγαν να γλυτώσουν προς τις γειτονικές Αλγερία και Λιβυή.
Ανάμεσά τους και οι Tinariwen, οι οποίοι το 1990 συμμετείχαν στο αντάρτικο κίνημα ενάντια στις κυβερνήσεις του Μάλι και του Νίγηρα γιατί εξεδίωκαν από τις περιοχές τους και δολοφονούσαν τους Βερβέρους. Η μουσική τους έγινε το σάουντρακ αυτού του αγώνα. Το μουσικό στυλ που καλλιέργησαν τότε και στα μετέπειτα χρόνια απέκτησε και όνομα- "Tisoumaren" -που μεταφράζεται ελεύθερα σε μουσική των άνεργων φτωχών προσφύγων από το Μάλι.
Γιώργος Πίττας
Συνέντευξη που έδωσαν την άνοιξη οι Tinariwen στην Bρετανική εφημερίδα Socialist Worker.
Εχετε αφιερώσει το Αμαν Ιμαν στην “Ειρήνη, την ανεκτικότητα, την ανάπτυξη στη Σαχάρα και τον κόσμο των καταπιεσμένων”. Γιατί διαλέξατε αυτήν τη συγκεκριμένη αφιέρωση;
Είναι πολύ σημαντικό για μας να κάνουμε ξεκάθαρο ότι η ιστορία των Tinariwen δεν είναι κάποια εξωτική ιστορία που συνέβη σε κάποια γωνιά της ερήμου Σαχάρας και δεν έχει και καμιά ιδιαίτερη αξία για τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό που συνέβη σε μας έχει συμβεί σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο και εξακολουθεί να συμβαίνει και τώρα. Τα τραγούδια μας είναι για τους Τουαρέγκ και την πατρίδα μας στη Σαχάρα. Αλλά θέλουμε να πιστεύουμε ότι οποιοσδήποτε είναι σε εξορία, παλεύει για την ανεξαρτησία του, για την επιβίωση των ανθρώπων, της κουλτούρας τους και της γλώσσας μπορεί να βρεί δικά του στοιχεία μέσα στη μουσική μας. Γι’αυτό ακριβώς, πιστεύουμε στην ειρήνη, την ανεκτικότητα και την ανάπτυξη. Η εξέγερση στην οποία συμμετείχαμε στις αρχές του ‘90 ήταν εξαιρετικά βίαιη και οδυνηρή, ειδικά στις επιπτώσεις της πάνω στους πληθυσμούς. Ο πόλεμος σε οποιαδήποτε μορφή πρέπει να επιλέγεται σαν τελική λύση σε περίπτωση αυτοάμυνας. Σε τέτοιες περιπτώσεις χωρίς αμφιβολία τα μέλη των Τinariwen θα πολεμούσαν ξανά, αλλά στο μεταξύ πιστεύουμε και ελπίζουμε στην ειρήνη, την ανεκτικότητα και την ανάπτυξη.
Από πού προέρχεται η μουσική σας; Ποιές είναι οι βασικές σας επιρροές- πέρα από την παράδοση των Τουαρέγκ, τι σας ενέπνευσε μουσικά;
Ο ήχος των Tinariwen είναι ένα προϊον της ένωσης ανάμεσα στη μουσική των Τουαρέγκ, η οποία παιζόταν με απλά παραδοσιακά τύμπανα, φλογέρες, μονόχορδα και τη μοντέρνα ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα. Αυτή είναι η βάση. Πέρα από αυτά έχουμε επιρροές από το Μαροκινό chaabi, το αλγερινό chaabi και rai, τη μοντέρνα βερβέρικη μουσική, τη μουσική της δυτικής Σαχάρας, την κλασσική αιγυπτιακή λαϊκή μουσική όπως η Ουμ Καλσούμ, τη σουδανέζικη μουσική. Υπάρχουν ακόμα οι επιρροές της μαύρης αφρικάνικης μουσικής όπως τα μπλουζ του Αλι Φαρκά Τουρέ και τέλος οι επιρροές από το δυτικό ροκ περιλαμβάνοντας τον Τζίμι Χέντριξ, τον Μπομπ Ντύλαν, τον Μπομπ Μάρλευ, τους Σαντάνα και πολύ κάντρυ μουσική.
Εχετε περιοδεύσει στην Ευρώπη και είχατε και αρκετή εμπορική επιτυχία. Είχε αυτό επίδραση πάνω σας και αν ναι, με ποιόν τρόπο;
Νομίζω ότι η βασική επίδραση αφορά τους τομείς της αυτοπεποίθησης και του κύρους πίσω στην πατρίδα. Οι άνθρωποι μας σέβονταν σαν ποιητές, σαν ανθρώπους που λένε την αλήθεια. Αλλά μετά την εξέγερση, όταν αποφασίσαμε να ζήσουμε σα μουσικοί, η αφρόκρεμα των Τουαρέγκ άρχισε να μας θεωρεί “καλλιτέχνες”. Νομίζω ότι το γεγονός ότι περιοδεύουμε ανα τον κόσμο, ότι έχουμε παίξει στη σκηνή με μουσικούς όπως ο Σαντάνα ή ο Ρόμπερτ Πλάντ - καλλιτέχνες που χαίρουν τεράστιας εκτίμησης και στη Δυτική Σαχάρα- έχει κάνει τον κόσμο να μας αντιμετωπίζει με μεγαλύτερο σεβασμό. Το γεγονός ότι μπορούμε να έχουμε ένα σταθερό εισόδημα από τις περιοδείες μας, μας έχει δώσει μια οικονομική σταθερότητα. Αλλά πέρα από αυτά οι Tinariwen παραμένουν στην ουσία τους οι ίδιοι άνθρωποι. Στα σίγουρα κανείς μας δεν πρόκειται να μετακομίσει στο Παρίσι, το Λος Αντζελες, το Λονδίνο και να κάνει ζωή ροκ σταρ. Είμαστε πολύ δεμένοι με την πατρίδα στην έρημο για να κάνουμε κάτι τέτοιο. Αυτό είναι μια άμυνα ενάντια στις αυταπάτες που φέρνει το σταριλίκι και η δόξα.