Διεθνή
Δύναμη του OHE στο Νταρφούρ του Σουδάν: Πίσω από το μύθο της “ανθρωπιστικής επέμβασης”

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάσισε στις αρχές του μήνα να στείλει 26.000 «κυανόκρανους» στο Νταρφούρ. Η δύναμη θα αρχίσει να αναπτύσσεται από το φθινόπωρο και η εγκατάστασή της θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Οταν γίνει αυτό θα είναι η μεγαλύτερη «ειρηνευτική δύναμη» του ΟΗΕ στον κόσμο. 

Ενας εμφύλιος πόλεμος μαίνεται στο Νταρφούρ στο δυτικό Σουδάν, από το 2003. Μέχρι στιγμής έχει κοστίσει περισσότερους από 200.000 νεκρούς και 2 εκατομμύρια πρόσφυγες. Υποτίθεται ότι τα στρατεύματα του ΟΗΕ θα επιβάλλουν την τήρηση της ειρηνευτικής συμφωνίας ανάμεσα στην κυβέρνηση του Σουδάν και τους αντάρτες και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στον πληθυσμό και με αυτό τον τρόπο θα φέρουν την ειρήνη στην βασανισμένη περιοχή. 

Στη Δύση, κι ιδιαίτερα στην Αμερική, η σύγκρουση στο Νταρφούρ παρουσιάζεται με τον τρόπο που βολεύει την ιδεολογία του «αντιτρομοκρατικού πολέμου». Από τη μια μεριά, μας λένε, είναι οι «αυτόχθονεςΑφρικανοί» και από την άλλη «οι πολιτοφυλακές των Αράβων» -δηλαδή των μουσουλμάνων- που οπλίζονται από την ισλαμιστική κυβέρνηση του Σουδάν. Αρα, σύμφωνα με αυτή την «ανάλυση» η αποστολή στρατευμάτων είναι επιβεβλημένη όχι μόνο ως «ανθρωπιστική επέμβαση» αλλά και για λόγους ασφαλείας. 

Πρόκειται για μια σκόπιμη υπεραπλούστευση. Ολες οι πλευρές που διεξάγουν τον πόλεμο στο Νταρφούρ είναι αυτόχθονες αφρικανοί και όλοι είναι μουσουλμάνοι. Ο Αλεξ Ντε Βάαλ καθηγητής του Χάρβαρντ και μέλος της ομάδας που είχε συμβάλει σε μια προηγούμενη κατάπαυση του πυρός τον Μάη του 2006 επισημαίνει ότι:

«Η ιστορία δεν είναι τόσο απλή όσο παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ τα οποία μιλάνε για μια σύγκρουση ανάμεσα σε ‘Αραβες’ και ‘Αφρικανούς. Οι Zaghawa –μια από τις ομάδες που έχει υποστεί μεγάλες διώξεις και παρουσιάζεται από τον τύπο ως ‘αυτόχθονες Αφρικανοί’ – είναι σίγουρα αυτόχθονες , μαύροι και Αφρικανοί: μοιράζονται μια μακρινή κοινή καταγωγή με τους Βερβέρους του Μαρόκου και άλλους αρχαίους λαούς της Σαχάρας. Ομως, το όνομα Bedeyat, μια συγγενική ομάδα των Zaghawa θα πρέπει να μας υποψιάσει για την πραγματική τους καταγωγή: βάλτε το όνομα στον πληθυντικό σύμφωνα με τον παραδοσιακό αραβικό τρόπο και έχουμε το όνομα Bedeyiin δηλαδή Βεδουίνοι. Αντίστοιχα, οι αντίπαλοι των Zaghawa στον πόλεμο, οι Αραβες του Νταρφούρ είναι ‘Αραβες’ με την αρχαία έννοια της λέξης ‘Βεδουίνος’ που σημαίνει ο νομάδας της ερήμου, αλλά μόνο τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αρχίσει να περιγράφονται με αυτό το όνομα οι Αραβες του Νείλου. Οι Αραβες του Νταρφούρ είναι κι αυτοί αυτόχθονες, μαύροι και Αφρικανοί. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν εμφανείς φυλετικές ή θρησκευτικές διαφορές ανάμεσα στις δυο πλευρές: όλοι ζουν επί αιώνες στον ίδιο τόπο, όλοι είναι Μουσουλμάνοι.»

Eμφύλιος

Ο εμφύλιος πόλεμος έχει άλλες, πολύ πιο «πεζές» και υλικές αιτίες. Το Νταρφούρ ήταν πάντα μια από τις πιο παραμελημένες περιοχές του Σουδάν. Ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει μια εθνική οδός που να το συνδέει με την πρωτεύουσα Χαρτούμ. Η οικονομία του εξαρτιόταν από τις σχέσεις ανάμεσα στις αγροτικές κοινότητες και στους νομάδες βοσκούς –η μόνη πραγματική διαφορά ανάμεσα σε ‘Αραβες’ και ‘Αφρικανούς’. Ο λιμός και η ξηρασία της δεκαετίας του 1980 διατάραξε αυτήν την ισορροπία. Οι πολιτικές των κυβερνήσεων του Χαρτούμ έριξαν κι άλλο λάδι στη φωτιά, το ίδιο και οι επεμβάσεις απ’ έξω: από τις γειτονικές αφρικανικές χώρες και τις μεγάλες δυνάμεις. 

Αυτή τη στιγμή στο Νταρφούρ δεν υπάρχουν καν δυο σαφώς οριοθετημένα αντίπαλα στρατόπεδα στον εμφύλιο πόλεμο. Από τη μια είναι οι φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές οι Ζανζαβίντ, και από την άλλη διαφορετικές φράξιες οργανώσεων όπως ο Σουδανικός Απελευθερωτικός Στρατός (SLA) ή το Κίνημα Δικαιοσύνης και Ισονομίας (JEM) που πολεμάνε μεταξύ τους με την στήριξη διαφορετικών «περιφερειακών» δυνάμεων. 

Το 1983 ο δικτάτορας του Σουδάν, ο Νιμέιρι επέβαλε τον ισλαμικό νόμο (τη σαρία). Τότε, οι ΗΠΑ τον στήριζαν, τον είχαν αποσπάσει από τη σοβιετική επιρροή. Αντίστοιχα, η Ρωσία άλλαξε συμμάχους: υποστήριζε τον Απελευθερωτικό Στρατό του Λαού του Νότου (SPLA), μια οργάνωση που ζητούσε αυτονομία και έλεγχο του πετρελαϊκού πλούτου για λογαριασμό των χριστιανικών και ανιμιστικών πληθυσμών του νότου του Σουδάν. Από τότε κιόλας, αυτή η οργάνωση προσπαθούσε να ανοίξει ένα «δεύτερο μέτωπο» στο δυτικό Σουδάν, το Νταρφούρ. 

Τα χρόνια πέρασαν, οι ΗΠΑ νίκησαν στον Ψυχρό Πόλεμο. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο «νέος μεγάλος κίνδυνος» έγινε ο «ισλαμικός φονταμενταλισμός». Κυνικά και ψυχρά, οι αμερικάνικες κυβερνήσεις άρχισαν να στηρίζουν τους πρώην «τρομοκράτες» του Νότου, προσφέροντας περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε μυστική βοήθεια. Ξαφνικά, οι δεξιές χριστιανικές οργανώσεις στις ΗΠΑ «ανακάλυψαν» ότι η κυβέρνηση του Χαρτούμ εξοπλίζει «αραβικές πολιτοφυλακές» που ξεκληρίζουν τους «αδελφούς χριστιανούς» του Νότου. Οταν μάλιστα τις εκλογές της κέρδισε το Ισλαμικό Μέτωπο Σωτηρίας του Σουδάν, η εκστρατεία έφτασε σε νέο αποκορύφωμα. Το 1997 η κυβέρνηση Κλίντον έβαλε το Σουδάν στη λίστα των «χωρών που υποδαυλίζουν την τρομοκρατία.»

Το Σουδάν –και το Νταρφούρ- έχει μπει εδώ και πολλά χρόνια στο στόχαστρο των ΗΠΑ –επανειλημμένα τα προηγούμενα χρόνια η Κοντολίζα Ράις έχει ζητήσει την αποστολή μιας κοινής δύναμης του ΝΑΤΟ (!) και του ΟΗΕ στην περιοχή. Το αμερικάνικο «ενδιαφέρον» έχει δυο αιτίες. Η πρώτη είναι η στρατηγική θέση του Σουδάν στον γεοπολιτική χάρτη του «πολέμου κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας». Η χώρα βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Μέσης Ανατολής με τη Βόρεια Αφρική. 

Η δεύτερη αιτία μπορεί να περιοριστεί σε μια λέξη: πετρέλαιο. Το Σουδάν έχει τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου, στο Νότο –και τώρα πρόσφατα ανακαλύφτηκαν και στο Νταρφούρ. Λόγω του ότι θεωρείται ακόμα «κράτος τρομοκράτης» είναι παράνομο για τις αμερικάνικες πολυεθνικές να επενδύσουν άμεσα εκεί. Το κενό το κάλυψε η Κίνα. Οι συνολικές επενδύσεις της στην πετρελαϊκή υποδομή του Σουδάν φτάνουν τα 8 δισεκατομμύρια δολάρια. Με τη σειρά της, η σουδανική κυβέρνηση ξοδεύει το 80% των εσόδων της από το πετρέλαιο για να αγοράζει τανκς, αεροπλάνα, πολυβόλα, εκτοξευτές ρουκετών από την Κίνα. 

Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν τη στρατιωτική τους ισχύ για να αλλάξουν αυτή την κατάσταση. Είναι μια συνολικότερη στρατηγική που αφορά συνολικότερα τη δυτική Αφρική. Η «Διοίκηση Αφρικής» του αμερικάνικου στρατού είναι εγκατεστημένη στο νησάκι Σάο Τομέ, κοντά στην ακτή της περιοχής. Εκεί θέλουν να εγκαταστήσουν και μια μεγάλη ναυτική βάση που σε συνδυασμό με την υπάρχουσα αμερικάνικη βάση στο Τζιμπουτί θα δίνει τη δυνατότητα στις αμερικάνικες δυνάμεις να πλήτουν σε ελάχιστο χρόνο όλες τις πετρελαιοπαραγωγικές χώρες της Αφρικής. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ παίζουν μεγάλο ρόλο στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των δυνάμεων της «Αφρικανικής Ενωσης» (το 2002 αντικατέστησε τον Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας). 

Παζάρια

Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι προϊόν των παζαριών ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις που συμμετέχουν σε αυτό. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία πίεσαν, η Κίνα το παζάρεψε και με τη σειρά της πίεσε την σουδανική κυβέρνηση να δεχτεί τη παρουσία των «κυανόκρανων» βάζοντας κι αυτή μια σειρά όρους όπως ότι οι κυανόκρανοι θα πρέπει να είναι στρατιώτες από χώρες μέλη της Αφρικανικής Ενωσης. 

Το σίγουρο είναι ότι η «ανθρωπιστική επέμβαση» δεν πρόκειται να φέρει αποτέλεσμα, αντίθετα θα οξύνει το πρόβλημα. Αυτό δείχνει η αιματοβαμμένη εμπειρία παρόμοιων επεμβάσεων στην Αφρική κι αλλού. Οι δυνάμεις του ΟΗΕ που βρίσκονται για παράδειγμα στο Κονγκό, δεν έκαναν τίποτα για να σταματήσουν τον πόλεμο που έχει κοστίσει 4 εκατομμύρια ζωές –αντίθετα έχουν εμπλακεί σε εμπόριο όπλων και trafficking παιδιών και γυναικών. Το 1993 ο ΟΗΕ έστειλε στρατό στη Σομαλία πάλι για «ανθρωπιστικούς λόγους». Οι αμερικάνοι πεζοναύτες και οι άλλοι που συμμετείχαν στη δύναμη κατάφεραν να σκοτώσουν δέκα χιλιάδες ανθρώπους σε μερικούς μήνες προκαλώντας το μίσος των Σομαλών. Το 1994, οι «κυανόκρανοι» δεν κούνησαν το δακτυλάκι τους για να σταματήσουν την γενοκτονία στη Ρουάντα. 

Η ευθύνη για την τραγωδία στο Νταρφούρ βαραίνει τον ιμπεριαλισμό που με τα νεοφιλελεύθερα μέτρα και τις επεμβάσεις του –ανοιχτές και καλυμμένες- έχει ερημώσει ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο και στηρίζει τα πιο διεφθαρμένα και βάρβαρα καθεστώτα αρκεί να είναι «φιλικά». Αυτοί που είναι υπεύθυνοι για το πρόβλημα μόνο να το χειροτερέψουν μπορούν όσο και αν προσπαθούν να μας πείσουν για τις αγαθές τους προθέσεις σείοντας το έμβλημα του ΟΗΕ.