Επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα κάνει ο Ερντογάν στις 7 και 8 Δεκέμβρη. Και παρότι τα ΜΜΕ θυμίζουν πως είναι ο πρώτος Τούρκος πρόεδρος που έρχεται επίσημα μετά από 60 χρόνια, η επίσκεψη δεν συνδυάζεται ούτε καν με τις τυπικές υποσχέσεις για βελτίωση των σχέσεων και για προσπάθεια για ειρήνη στο Αιγαίο. Είναι αποκαλυπτικό της έντασης που υπάρχει ότι η πρόσκληση έγινε επίσημα μόλις πριν από μια βδομάδα και ότι αυτά που διαρρέει η κυβέρνηση στις εφημερίδες είναι οι πληροφορίες για το πόσο σκληρή υπήρξε για τους όρους που έβαλε στον Ερντογάν σχετικά με το τι θα πει και τι θα κάνει όταν επισκεφθεί τη Θράκη. 

Μάλιστα, το μοναδικό βήμα “καλής θέλησης” που έκανε η ελληνική κυβέρνηση ήταν ότι την περασμένη βδομάδα συνέλαβε στην Αθήνα εννιά αγωνιστές της τουρκικής αριστεράς, τους τσάκισε στο ξύλο και ετοιμάζεται να τους περάσει από δίκη και να τους δώσει πεσκέσι στον Ερντογάν. Η ίδια κυβέρνηση που έδωσε άσυλο στους Τούρκους καραβανάδες που επιχείρησαν να ανατρέψουν πραξικοπηματικά τον Ερντογάν πέρσι το καλοκαίρι, μόνο με συλλήψεις αγωνιστών ξέρει να στέλνει μηνύματα “συνεννόησης”.

Τσίπρας – το «καλό παιδί» του Τραμπ

Και το χειρότερο είναι ότι τα πράγματα δεν είναι μόνο συμβολικά. Η επίσκεψη έρχεται λιγότερο από δυο μήνες μετά την αντίστοιχη επίσκεψη του Τσίπρα στις ΗΠΑ και τον Τραμπ. Η ελληνική πλευρά καλεί τον Ερντογάν με την αίσθηση ότι πλέον η στήριξη του μεγάλου αφεντικού της Ουάσινγκτον είναι καθαρά στην από δω μεριά του Αιγαίου και ο Ερντογάν πρέπει να συμβιβαστεί. Το πακέτο των 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον εκσυγχρονισμό των F-16 που συμφώνησε ο Τσίπρας με τον Τραμπ δεν είναι επικίνδυνο μόνο για το ότι ρίχνει στα σκουπίδια τόσα λεφτά, αλλά και γιατί αυτά τα F-16 μπορεί να χρησιμοποιηθούν. Από κοντά πάνε και οι επίσημες και ημιεπίσημες συμφωνίες για την αναβάθμιση της Σουδας και άλλων βάσεων. 

Η πρόσβαση στη βάση στο Καστέλλι που παζαρεύεται με τις ΗΠΑ έχει να κάνει με στάθμευση μη-επανδρωμένων αεροσκαφών που θα ξεκινάνε από την Κρήτη για να βομβαρδίζουν στη Μέση Ανατολή. Επιπλέον ο αμερικάνος πρέσβης, Τζέφρι Πάιατ, κάνει ανοιχτά λόγο για βάση στην Αλεξανδρούπολη. “Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είναι στρατηγικής σημασίας για τις ΗΠΑ. Θέλουμε να διαδραματίσει έναν μεγαλύτερο ρόλο”. Είχε προηγηθεί η είδηση για την αμερικάνικη “επένδυση” μονάδας συναρμολόγησης ελικοπτέρων στην περιοχή, αλλά φαίνεται ότι τα σχέδια είναι ευρύτερα.

Ο αμερικάνος πρέσβης στη μία του συνέντευξη μετά την άλλη λέει πως αυτές οι κινήσεις είναι κομμάτι τις επιβράβευσης της ελληνικής πλευράς γιατί μετατρέπεται σε “πυλώνα σταθερότητας” στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Πάιατ, ο Τραμπ και ο Κοτζιάς καταλαβαίνουν με τον ίδιο τρόπο τη λέξη σταθερότητα. Σημαίνει να οικοδομείς σχέσεις με το Ισραήλ και τους δικτάτορες της Μέσης Ανατολής, και να μην φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν οι ΗΠΑ. 

Ο Κοτζιάς περηφανεύεται εν όψει τις επίσκεψης: “Στα σχεδόν τρία χρόνια που είμαι υπουργός, έχουμε αναπτύξει και δημιουργήσει πολλαπλούς διεθνείς θεσμούς: 6 τριμερείς, 3 τετραμερείς, μια οκταμερή, μια επταμερή, δύο διεθνείς οργανισμούς και έναν παγκόσμιο. Συνολικά 14!” Αλλά δεν κρύβεται: “Από όλες αυτές τις πρωτοβουλίες, ιδιαίτερο βάθος έχουν αποκτήσει οι δύο τριμερείς Ελλάδας – Κύπρου με Αίγυπτο και Ισραήλ. Είναι πολυεπίπεδες συνεργασίες.”

Η τετράδα Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ προβάλλεται ως το κέντρο της σταθερότητας που τους ενώνουν οι μοιρασιές του φυσικού αερίου. Όμως, η “σταθερότητα” που απλώνει η Αίγυπτος και το Ισραήλ στη Μέση Ανατολή είναι η σταθερότητα του νεκροταφείου. Ο Σίσι είναι ο σφαγέας της αραβικής Άνοιξης και το Ισραήλ ο κατά συρροήν δολοφόνος των ελπίδων των Αράβων για απελευθέρωση. Το πόσο εύθραυστη είναι η σταθερότητα που οικοδομούν το βλέπουμε αυτές τις μέρες από τις σφαγές στην Υεμένη, μέχρι την κρίση στο Λίβανο.

Ο Ερντογάν βρίσκεται στο μέσο μιας πολλαπλής κρίσης, κομμάτι της οποίας εξηγείται επειδή έχει χάσει την εμπιστοσύνη της Ουάσινγκτον. Όμως, όλη αυτή η ανατροπή δεν ήρθε επειδή άλλαξε μυαλά ο Ερντογάν, αλλά ακριβώς επειδή όλες οι παραδοσιακές σταθερότητες στην ευρύτερη περιοχή έχουν τιναχτεί στον αέρα. Ποιος θα περίμενε πριν μερικά χρόνια ότι στα νότια σύνορα της Τουρκίας θα υπήρχαν ανεπτυγμένες ημι-κρατικές οντότητες Κούρδων τόσο στη Συρία, όσο και στο Ιράκ, αλλά και ότι οι ΗΠΑ θα έστελναν χρήμα και όπλα στις Κουρδικές δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν το χάος που έχει δημιουργηθεί στη Συρία;

Πέρσι ένα κομμάτι του βαθέος τουρκικού κράτους έκανε πραξικόπημα και παρά λίγο να ανατρέψει την εκλεγμένη κυβέρνηση μιας χώρας του ΝΑΤΟ, και οι διεθνείς αντιδράσεις ήταν πως λίγο πολύ δεν συνέβη τίποτα. Ο Ερντογάν κατηγορεί την CIA ότι βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα. Και αυτές τις μέρες εξελίσσεται στις ΗΠΑ μια δίκη που σύμφωνα με τον Ερντογάν είναι “δίκη κατά της Τουρκίας”. Πρόκειται για τη δίκη ενός τουρκο-ιρανού τραπεζίτη ο οποίος κατηγορείται ότι με παράνομο τρόπο οργάνωνε την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν. Ο ίδιος βρίσκεται σε συνεργασία με τις διωκτικές αρχές και ρίχνει ευθύνες στην τουρκική κυβέρνηση και στον ίδιο τον Ερντογάν ότι του έδωσε προσωπικά εντολές όταν ήταν πρωθυπουργός. Η αμερικάνικη δικαιοσύνη έχει ασκήσει δίωξη κατά πρώην υπουργών του Ερντογάν. Παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη υποθέσεις σκανδάλων που αφορούν εκατομμύρια δολάρια και λογαριασμούς της οικογένεια του Τούρκου προέδρου. Και η οικονομία της Τουρκίας βρίσκεται υπό πίεση - η είδηση των ημερών είναι η φυγή κεφαλαίων (20% λιγότερες ξένες επενδύσεις το 2017) που έκανε τα ΜΜΕ να κάνουν λόγο για πιθανότητα επιβολής “capital controls”.

Ρήξη

Το 68% των Τούρκων πολιτών δηλώνουν στις δημοσκοπήσεις ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ πηγαίνουν προς τη ρήξη. Αντίστοιχο ποσοστό απαντάει θετικά στην πιθανότητα εξόδου από το ΝΑΤΟ. Φυσικά για τις ΗΠΑ και για το ΝΑΤΟ η απώλεια της χώρας με το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό σε ολόκληρη τη Συμμαχία και με βάσεις κλειδιά για τη Μέση Ανατολή όπως το Ιντζιρλίκ δεν είναι εύκολη υπόθεση, ούτε λήγει επειδή οι σχέσεις βρίσκονται στο πιο χαμηλό σημείο.

Όμως τα πράγματα είναι επικίνδυνα. Οι τελευταίες συνομιλίες για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά έληξαν πιο άδοξα από οποιαδήποτε άλλη φορά. Η ελληνοκυπριακή ακροδεξιά καθόρισε την ατζέντα, πλέον έρχονται προεδρικές εκλογές το Γενάρη, κι έτσι όλη η διαδικασία είναι σαν να μην έγινε. 

Από όλα αυτά, η πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης βγάζει το συμπέρασμα ότι αφού τώρα δεν μετράνε οι συνομιλίες, μετράνε οι αγορές των F-16, οι αγκαλιές με τον Τραμπ και οι συνεννοήσεις με το Ισραήλ. Με το μόνο ζήτημα που απομένει για πραγματική συνεργασία να είναι το κυνήγι των προσφύγων και των μεταναστών από τον Έβρο μέχρι το Καστελλόριζο. Γιατί η Ελλάδα σύμφωνα με τον Κοτζιά και τον Αμερικανό πρέσβη είναι ασφαλής χώρα για επενδύσεις και στρατιωτικές βάσεις, αλλά η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα για να της στέλνουν ασυνόδευτα παιδιά.

Δεν πρέπει να έχουμε καμιά εμπιστοσύνη στη “σταθερότητα” που οικοδομούν ο Τραμπ, ο Καμμένος και ο Κοτζιάς, με ή χωρίς τον Ερντογάν. Πρέπει να τους σταματήσουμε, προτού οι πανηγυρισμοί για το πάνω χέρι που έχει πλέον η Ελλάδα δώσουν τη θέση τους στους ήχους των βομβαρδιστικών.