Διεθνή
Τσίπρας - Ερντογάν στο βάλτο της Μέσης Ανατολής

Διαδήλωση αλληλεγγύης στους Τούρκους και Κούρδους αγωνιστές, Αθήνα 7/12

Δυο κεντρικούς άξονες είχε η επίσκεψη Έρντογαν, "η πρώτη επίσκεψη Τούρκου Προέδρου στη χώρα μας εδώ και 60 χρόνια": πρώτον, την ισορροπία στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, στο φόντο της διαφαινόμενης οριστικής ήττας του "Ισλαμικού Κράτους" από τη μια και της νέας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από την άλλη. Δεύτερον, την αναχαίτιση των "προσφυγικών ροών" στο πλαίσιο της συμφωνίας που έχει υπογραφεί ανάμεσα στην Τουρκία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Kανένας από τους δυο αυτούς άξονες δεν προάγει "τη σταθερότητα, την ειρηνική συνύπαρξη των λαών ή την ευημερία στην περιοχή". Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Αλλά αυτό πέρασε ολοκληρωτικά απαρατήρητο -τόσο από την κοινοβουλευτική αντιπολίτευση όσο και από τα "επίσημα" μέσα μαζικής ενημέρωσης. 

Την ίδια ώρα που ο Τσίπρας και ο Έρτογαν προσπαθούσαν να βρουν κάποιο κοινό έδαφος στη λαφυραγώγηση της Μέσης Ανατολής και να συζητήσουν τους όρους και τα ανταλλάγματα για μια πιο "σφιχτή" αστυνόμευση των Τουρκικών παραλίων στο Αιγαίο, τα κοινοβουλευτικά κόμματα -σύσσωμα- κατηγορούσαν την κυβέρνηση για "υποχωρητικότητα" απέναντι στον "Σουλτάνο" που "επιβάρυνε τα εθνικά μας συμφέροντα". "Όσα παρακολουθούμε μέχρι στιγμής δείχνουν ασυγχώρητη προχειρότητα και αδικαιολόγητο έλλειμμα προετοιμασίας εκ μέρους της κυβέρνησης", σύμφωνα με τη Νέα Δημοκρατία. «Οι άκαμπτες δηλώσεις Ερντογάν μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο επιβεβαιώνουν... ότι δεν υπήρξε καμία απολύτως διπλωματική προετοιμασία της επίσκεψής του. Απαράδεκτο αλλά κυρίως επικίνδυνο για την χώρα» (Φώφη Γεννηματά). "Οι τοποθετήσεις του Τούρκου Προέδρου εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της επίσκεψης σε αυτή τη συγκυρία. Μια επίσκεψη που αποβαίνει σε βάρος των εθνικών συμφερόντων" (Ποτάμι). Ακόμα και το ΚΚΕ -που επικαλείται τον διεθνισμό πάντα όταν πρόκειται για τρίτες χώρες- έσπευσε να καταγγείλει την κυβέρνηση για την προετοιμασία μιας επίσκεψης που "αναβάθμισε τις διεκδικήσεις της Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας (μας)...". 

Μέση Ανατολή 

 Λίγες μόνο ώρες πριν φτάσει ο Έρντογαν στην Αθήνα ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωνε από τον Λευκό Οίκο την πρόθεση της κυβέρνησής του να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραηλινού Κράτους. 

Η ανακοίνωση προκάλεσε ένα κύμα αντιδράσεων: οι αμερικανικές και οι ισραηλινές πρεσβείες βρέθηκαν στον κλοιό των διαδηλωτών σε πολλές πρωτεύουσες του κόσμου. Αλλά δεν ήταν μόνο οι διαδηλώσεις: ο ένας μετά τον άλλο εκατοντάδες "επίσημοι" (πρόεδροι, πρωθυπουργοί, υπουργοί κλπ) έτρεξαν να δηλώσουν την "σοβαρή τους ανησυχία" για την απόφαση αυτή που "τορπιλίζει τις ειρηνευτικές διαδικασίες ανάμεσα στο Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους". Οκτώ χώρες ζήτησαν την κατεπείγουσα σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για να συζητήσει τις εξελίξεις. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ βρέθηκαν μόνες.

Και η Τουρκία του Ταγίπ Έρντογαν καταδίκασε την απόφαση. Ενώ η στάση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μπορεί να περιγραφεί με μια και μόνο λέξη: μούγκα. 

Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση του Έρντογαν τάσσεται δημόσια στο πλευρό των Παλαιστινίων. Φυσικά αυτή η υποστήριξη δεν είναι ούτε ειλικρινής ούτε αφιλοκερδής: το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του (Αίγυπτος, Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία) είναι από τους βασικούς ανταγωνιστές της στην Ανατολική Μεσόγειο. Και η "Παλαιστινιακή υπόθεση" συγκινεί εκατομμύρια ανθρώπους μέσα στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο -ανθρώπους που η τουρκική ηγεσία φιλοδοξεί όχι μόνο να επηρεάζει αλλά και να εκπροσωπεί. Αλλά τα υποκριτικά κίνητρα της Τουρκίας ούτε αρκούν ούτε μπορούν να αντισταθμίσουν τη μούγκα της κυβέρνησης του Τσίπρα. 

Η Συνθήκη της Λωζάνης

Η προκλητική επιλογή του Τσίπρα να εμφανίζεται εγγυητής της σταθερότητας δίπλα στο Ισραήλ προσπαθεί να φορέσει “φιλειρηνικό” μανδύα μιλώντας για απαραβίαστο των συνόρων και υπεράσπιση της Συνθήκης της Λωζάνης. Η Συνθήκη αυτή υπογράφτηκε το 1923 στον απόηχο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και της ελληνικής "Μικρασιατικής Εκστρατείας" που τον διαδέχτηκε. 

Η Λωζάνη καθόρισε τα σημερινά σύνορα της Τουρκίας αποτυπώνοντας τους στρατιωτικούς συσχετισμούς τόσο με τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής όσο και με την Ελλάδα. Η συνθήκη είναι βουτηγμένη κυριολεκτικά στο αίμα: το αίμα των εκατομμυρίων που πέθαναν στα χαρακώματα του Α’΄ΠΠ, το αίμα των χιλιάδων αμάχων -Ελλήνων και Τούρκων- που σφαγιάστηκαν στη Μικρά Ασία από τις εθνοκαθάρσεις των αντίπαλων στρατών. Δεν υπάρχει ούτε μια λέξη, ούτε ένα σημείο στίξης στη Συνθήκη της Λωζάνης που θα μπορούσε η αριστερά να υπερασπιστεί. 

Αλλά δεν είναι μόνο το παρελθόν: με την επίκληση της Συμφωνίας της Λωζάνης η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει την εμμονή της στην διατήρηση του σημερινού στάτους κβο στην περιοχή -συμπεριλαμβανομένου του στάτους κβο για τους Κούρδους και τους Παλαιστίνιους. Στην πράξη, τα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία και το Ιράκ βρίσκονται υπό αμφισβήτηση. Ο Ερντογάν έχει βρεθεί αναγκαστικά να προσπαθεί να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση: μιλάει για αναθεώρηση της Λωζάνης και επιχειρεί στρατιωτικά να ελέγξει τις εξελίξεις.

Ειρήνη

Η αντιπαλότητα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία δεν πηγάζει ούτε από τα "400 χρόνια σκλαβιάς", ούτε από την πολιτική του "νέου Σουλτάνου": είναι το αποτέλεσμα του ανταγωνισμού ανάμεσα σε δυο φιλόδοξες, αρπαχτικές και αδίστακτες άρχουσες τάξεις που ερίζουν -δεκαετίες τώρα- για την "διείσδυση" στις αγορές της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Η επίσκεψη του Έρντογαν είναι ένα ακόμα επεισόδιο στη μακριά ιστορία αυτής της αντιπαράθεσης που διεξάγεται άλλοτε με διάλογο, άλλοτε με εκβιασμούς, άλλοτε με διαξιφισμούς στους διεθνείς οργανισμούς, άλλοτε με παραβιάσεις και αναχαιτίσεις και άλλοτε με την ωμή απειλή των όπλων.

Οι εργάτες και οι φτωχοί και στις δυο χώρες δεν έχουμε να κερδίσουμε τίποτα ούτε από τις αντιπαραθέσεις τους, ούτε από τις συμφωνίες τους. Οι αντιπαραθέσεις τους φέρνουν "Ίμια". Οι συμφωνίες τους φέρνουν "Μόριες". Η ατζέντα τους δεν έχει χώρο ούτε για την ειρήνη, ούτε για τη συνύπαρξη, ούτε για τα ανοιχτά σύνορα. Αυτά θα τα κερδίσουμε μόνο αν τα κατακτήσουμε - παλεύοντας σε κάθε χώρα ενάντια στους δικούς μας "σουλτάνους".