Συνεντεύξεις
Ιράν: «Ψωμί, δουλειά και λευτεριά»

Συγκέντρωση απεργών εργατών σε μεγάλη ζαχαροβιομηχανία στο Νότιο Ιράν, το 2017. «Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα ενταχθούν ευρύτερα τμήματα της εργατικής τάξης» λένε οι Ιρανοί σοσιαλιστές.

Συνέντευξη με Ιρανούς σοσιαλιστές

Οι διαδηλώσεις στο Ιράν συνεχίζονται εδώ και δυο βδομάδες. Τις τελευταίες μέρες εντάθηκαν οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των φραξιών του καθεστώτος, ενώ παράλληλα εντάθηκε και η καταστολή. Οι συλληφθέντες είναι πάνω από δυο χιλιάδες, και στους πάνω από 20 νεκρούς προστέθηκε ένας φοιτητής που έχασε τη ζωή του μέσα στη φυλακή. Ο συντηρητικός πρώην πρόεδρος της χώρας Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ μπήκε φυλακή για “πρόκληση σε βία”. την ώρα που ο (μεταρρυθμιστής) νυν πρόεδρος Ρουχανί προσπαθούσε να δείξει “κατανόηση” απέναντι στο κίνημα λέγοντας ότι ο κόσμος δεν ξεσηκώνεται μόνο για τα οικονομικά ζητήματα αλλά και για τους περιορισμούς που του επιβάλλουν οι συντηρητικοί θεσμοί. Δυο Ιρανοί σοσιαλιστές, o Νιμά Σολτανζαντέχ και ο Μασούντ (ψευδώνυμο) μίλησαν στην εφημερίδα Socialist Worker του Λονδίνου για τις εξελίξεις και την προοπτική του κινήματος.

Πώς ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις και τι τις τροφοδοτεί;

Νιμά: Η αρχική διαδήλωση ξεκίνησε στο Μασχάντ, δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν και μέρος με θρησκευτική σημασία. Την άρχισαν συντηρητικοί κύκλοι που ήθελαν να υπονομεύσουν την κυβέρνηση του Χασάν Ρουχανί. Όμως αυτή η μικρή διαδήλωση πέρασε γρήγορα στα χέρια του κόσμου που έψαχνε για μια ευκαιρία να εκφράσει τις δικές του αγωνίες. Έτσι η κινητοποίηση μεγάλωσε και τα συνθήματα έβαλαν στο στόχαστρο και τον ανώτατο ηγέτη, Αλί Χαμενεΐ, και τον Ρουχανί. Από εκείνο το σημείο απλώθηκαν σε σχεδόν 70 πόλεις, κυρίως στην επαρχία.

Μασούντ: Στη βάση των διαδηλώσεων βρίσκεται μια πολύ πλατιά δυσαρέσκεια με την οικονομική κατάσταση -οι αυξανόμενες τιμές, οι χρεοκοπίες. Υπάρχει μια πλατιά αίσθηση απογοήτευσης και απαισιοδοξίας στη νέα γενιά για το μέλλον της. Οι φοιτητές στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης φώναζαν: “Ψωμί, δουλειά και λευτεριά”.

Πριν από αυτές τις μεγάλες κινητοποιήσεις είχαμε διαδηλώσεις σχεδόν κάθε βδομάδα από κόσμο που είχε χάσει τα λεφτά του από τις χρεοκοπίες χρηματοπιστωτικών οργανισμών ή είχαν προβλήματα στέγασης. Είχαμε απεργίες. Το κίνημα είναι έκφραση αυτής της δυσαρέσκειας. Δεν είναι κάτι εντελώς καινούργιο, αλλά είναι μια νέα φάση με νέα συνθήματα.

Ποιοι παίρνουν μέρος στις διαδηλώσεις;

Νιμά: Η σπονδυλική στήλη των κινητοποιήσεων του Πράσινου Κινήματος το 2009 ήταν βασικά μικροαστική, παρόλο που πήρε μέρος κι άλλος κόσμος. Τώρα έχουμε τις χαμηλές τάξεις στους δρόμους, και ένα κομμάτι ιδιαίτερα περιθωριοποιημένο ανάμεσά τους. Είναι πραγματικά διαδηλώσεις των ξεχασμένων. Κυρίως άνεργοι, γι’αυτό και οι διαδηλώσεις εντοπίζονται περισσότερο στις μικρές πόλεις - στην Τεχεράνη ήταν σχετικά μικρές.

Ραχοκοκκαλιά των κινητοποιήσεων είναι νέοι άνδρες 20 με 30 χρονών. Η ανεργία των νέων είναι 30% επισήμως, αλλά σε αυτές τις μικρές πόλεις ξεπερνάει το 50%. Εκεί δεν υπάρχει ούτε η δυνατότητα να βρεις μια δουλειά μαύρη όπως γίνεται στην Τεχεράνη.

Υπάρχει επίσης το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, η αγροτική παραγωγή χτυπήθηκε από ξηρασία. Όλα αυτά συνδυάστηκαν και πολιτικοποιήθηκαν, γι’αυτό και στοχοποιήθηκε η κυβέρνηση και ο ανώτατος ηγέτης.

Στον προϋπολογισμό πριν από δυο βδομάδες πολύ χρήμα δόθηκε σε θεσμούς που ευθυγραμμίζονται με τους συντηρητικούς και τον κλήρο. Τώρα ο κόσμος ρίχνει το σύνθημα: “Γιατί παίρνουν λεφτά χωρίς να πληρώνουν φόρους;”

Ο κόσμος ρωτάει επίσης γιατί στέλνουν χρήμα στη Συρία και τον πόλεμο; Δεν είναι κακό σύνθημα. Έχει αντιπολεμικό και διεθνιστικό χαρακτήρα. Όμως υπάρχει μια πιο αρνητική πλευρά που είναι αντιαραβική και εθνικιστική. Εκφράζεται σε συνθήματα όπως “Ούτε Γάζα, ούτε Λίβανο, για το Ιράν δίνουμε τις ζωές μας”. Αλλά άλλες δυνάμεις απαντούν με το σύνθημα: “Και στη Γάζα και στο Ιράν, θάνατο στους τυράννους παντού”.

Μασούντ: Είναι εντελώς διαφορετικό από το Πράσινο Κϊνημα. Το παρόν κίνημα αποτελεί ρήξη με το καθεστώς και με τις φράξιές του. Μέχρι τώρα οι κινητοποιήσεις ελέγχονταν από μια πτέρυγα του καθεστώτος, τους λεγόμενους μεταρρυθμιστές. Και αυτοί δεν το άφηναν να ριζοσπαστικοποιηθεί. Τώρα τα συνθήματα πάνε στα άκρα: “Κάτω η ισλαμική δημοκρατία, θάνατος στο Χαμενεΐ, θάνατος στο Ρουχανί”.

Δεν μας εκπλήσσει ότι οι μεταρρυθμιστές έχουν βγει ενάντια στο κίνημα. Κάποιοι ζητάνε με θέρμη την καταστολή του.

Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου υποστήριξαν τις κινητοποιήσεις για τους δικούς τους σκοπούς. Ποια πρέπει να είναι η στάση της Αριστεράς;

Μασούντ: Το καθεστώς προσπαθεί να χρεώσει το κίνημα στις ΗΠΑ, τη Μοσάντ, τη Σαουδική Αραβία και τους νοσταλγούς του Σάχη.

Φυσικά ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, η Σαουδική Αραβία και οι ανταγωνιστές του Ιράν προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση αλλά πρόκειται για ανοησία αν πεις ότι το ελέγχουν. Είναι αλήθεια ότι το ιρανικό καθεστώς έχει αντιταχθεί στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Αλλά αυτό δεν μπορεί να εμποδίσει την εργατική τάξη να παλέψει για τα δικά της αιτήματα. Είναι εντελώς χωρίς αρχές η Αριστερά αν δεν υποστηρίξει τις διαδηλώσεις. Αυτό θα άφηνε χώρο μόνο στη Δεξιά να επηρεάσει.

Είναι κόσμος της εργατικής τάξης που παλεύει. Αν μείνεις σιωπηλός ή εκφράσεις υποψίες, θα ρίξουν τις ελπίδες τους στην αστική αντιπολίτευση και τους ιμπεριαλιστές. Όταν ο κόσμος δεν βλέπει κανένα αριστερό κίνημα ή κόμμα στον κόσμο να τους υποστηρίζει, θα εξαρτηθούν από τη δεξιά. Αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στη Μέση Ανατολή και υπήρξε μοιραίο για τα κινήματα.

Νιμά: Η Αριστερά πρέπει να διαλέξει πλευρό με αυτούς που βρίσκονται στο δρόμο, αλλά και να προειδοποιήσει σαφώς για το ρόλο του ιμπεριαλισμού. Ο κόσμος έχει δίκιο να νιώθει σιχασιά για την υποστήριξη που έδωσε ο Τραμπ. Ο Τραμπ δεν είναι φίλος των Ιρανών. Ο Νετανιάχου και η αυταρχική ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας δεν έχουν το ηθικό κύρος για να συμπαραταχθούν με τον κόσμο που ζητάει δημοκρατία, γυναικεία δικαιώματα κλπ. Οι ΗΠΑ έχουν βάλει τους Ιρανούς στη λίστα της απαγόρευσης πρόβασης στη χώρα. Έχουν προκαλέσει μια σειρά περιορισμούς στον κόσμο που ήθελε να πάει στις ΗΠΑ για σπουδές ή για ιατρική περίθαλψη. Μέσα στο ίδιο το Ιράν οι τιμές των φαρμάκων έχουν ανέβει λόγω του οικονομικού αποκλεισμού από τις ΗΠΑ.

Η υποστήριξη των ΗΠΑ μπορεί να βλάψουν το κίνημα, δίνοντας στους συντηρητικούς το πρόσχημα ότι οι διαδηλώσεις ελέγχονται από ξένες δυνάμεις. Η πλειοψηφία των Ιρανών είναι πολύ ευαίσθητοι στο ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας. 

Τι μέλλον βλέπετε για το κίνημα;

Νιμά: Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θα ενταχθούν ευρύτερα τμήματα της εργατικής τάξης. Τους τελευταίους έξι μήνες είχαμε κινητοποιήσεις οδηγών λεωφορείων, εκπαιδευτικών, κόσμου που βγαίνει στη σύνταξη αλλά έχασε τα λεφτά του και κόσμου που έχασε λεφτά από τις χρεοκοπημένες τράπεζες. Οι τρέχουσες διαδηλώσεις πατάνε πάνω σε αυτή την οργή, αλλά δεν έχει ακόμη κινητοποιηθεί η πλειοψηφία.

Μασούντ: Οι κινητοποιήσεις έχουν προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα στο καθεστώς. Αλλά γνωρίζουμε ότι υπήρξαν εντελώς αυθόρμητες και χωρίς οργάνωση. Το καθεστώς έχει βάλει σε κίνηση ένα μεγάλο μηχανισμό καταστολής. Το κύμα των διαδηλώσεων ίσως δεν διαρκέσει πάρα πολύ. Το καθεστώς μπορεί προσωρινά να καταστείλει. Η ενέργεια μπορεί να εξουδετερωθεί για ένα μικρό διάστημα. Αλλά η οικονομική κρίση συνεχίζεται. Ακόμη κι όταν το κίνημα σταματήσει, θα συνεχίσει ο αγώνας των ανέργων και ενάντια στις χρεοκοπημένες τράπεζες. Το κίνημα έδωσε καινούργιο κουράγιο στον κόσμο για να σταθεί όρθιος απέναντι στο καθεστώς.