Συνεντεύξεις
Aπεργίες στο Ιράν: «Η ελπίδα έρχεται από κάτω, όχι από τη Δύση»

Ο Ιρανός σοσιαλιστής Peyman Jafari μίλησε στην εφημερίδα Socialist Worker (αδερφή εφημερίδα της Εργατικής Αλληλεγγύης στη Βρετανία) για τις μαχητικές απεργίες που συνταράσσουν το ιρανικό κράτος.
 

Τι γίνεται στο Ιράν αυτό το διάστημα;

Ένα διογκούμενο κύμα απεργών έχει χτυπήσει τη χώρα τους τελευταίους μήνες. Οι δάσκαλοι απεργούν διεκδικώντας καλύτερους μισθούς. Οι εργαζόμενοι σε μια σειρά κωμοπόλεις απεργούν ενάντια στη μη καταβολή των δεδουλευμένων. Οι 900 περίπου εργαζόμενοι της Hepco, μιας μεγάλης κατασκευαστικής εταιρείας, απεργούν για τον ίδιο λόγο. Έφτασαν μάλιστα στο σημείο να κλείσουν με οδοφράγματα τις σιδηροδρομικές ράγες.

Η πιο πρόσφατη κινητοποίηση είναι η απεργία των φορτηγατζήδων -και είναι τεράστια. Άρχισε σε μια επαρχία στις 22 Μάη και από εκεί απλώθηκε σε όλο το Ιράν. Είναι μια πολύ δυνατή απεργία που έχει μπλοκάρει τις διανομές καυσίμων με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείψεις σε πολλές πόλεις.

Οι απεργοί είχαν την συμπαράσταση πολλών άλλων εργαζομένων. Οι φορτηγατζήδες μπλόκαραν κεντρικούς δρόμους με τη σύμπραξη ταξιτζήδων και οδηγών μικρών λεωφορείων. Η πλειοψηφία των οδηγών είναι ιδιοκτήτες των φορτηγών αλλά στο τέλος δουλεύουν απλά για το δημόσιο. Τα αιτήματά τους συνδέονται με τις αμοιβές, τα τέλη και τους φόρους αφού οι τιμές έχουν ανέβει ενώ οι μισθοί όχι. 

Το γεγονός ότι είναι ιδιοκτήτες των φορτηγών έκανε, παράδοξα, την απεργία πιο αποτελεσματική αφού τους είναι έτσι πιο εύκολο να την ελέγξουν. Αν ήταν μια εταιρεία ή μερικές εταιρείες θα ήταν πιο εύκολη η κρατική καταστολή. Αλλά επειδή είναι οδηγοί-ιδιοκτήτες είναι πιο δύσκολο να στείλουν την αστυνομία - αν και έχουν αρχίσει να το κάνουν. 

Πως αντέδρασε το κράτος;

Το κράτος έκανε κάποιες παραχωρήσεις στους φορτηγατζήδες, μείωσε τις τιμές των καυσίμων και τα τέλη. Το κόστος μειώθηκε κατά 20%. Είχαμε μια μερική νίκη.

Ταυτόχρονα, όμως, προσπάθησε να σπάσει την απεργία προστατεύοντας τους απεργοσπάστες και παρέχοντας κρατικά βυτία για τη διανομή των καυσίμων. Την τελευταία εβδομάδα έστειλαν περισσότερους αστυνομικούς ενάντια στους απεργούς. Πολλοί εργάτες από την απεργία της Hepco και την απεργία των δασκάλων έχουν συλληφθεί, έχουν παραπεμφθεί στα δικαστήρια και έχουν φυλακιστεί. Παρόλα αυτά η απεργία κρατάει και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Σε ποιο φόντο γίνονται αυτές οι απεργίες;

Οι απεργίες είναι αποτέλεσμα του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και μεταρρυθμίσεων της αγοράς που έχει υιοθετήσει η άρχουσα τάξη. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα κύμα ιδιωτικοποιήσεων με τις επιχειρήσεις να "αγοράζονται" από τους αξιωματούχους του κράτους. Η κυβέρνηση άλλαξε το σύνταγμα για να διευκολύνει αυτές τις ιδιωτικοποιήσεις.

Οι αλλαγές που επέφερε η προηγούμενη κυβέρνηση, η κυβέρνηση του Μαχμούντ Αχμαντινετζάμπ έδωσαν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να επενδύουν με μεγαλύτερη ευκολία στον δημόσιο τομέα. Το αποτέλεσμα είναι να εξατμίζεται κάθε προστασία για τους εργαζόμενους. Άλλαξαν επίσης και το νόμο, έτσι ώστε να μην εφαρμόζονται (τα όποια προστατευτικά μέτρα) ούτε στις μικρότερες επιχειρήσεις. Η οικονομία του Ιράν κυριαρχείται από μικρά εργαστήρια και εργοστάσια που απασχολούν καμιά δεκαριά εργάτες το καθένα.

Η κυριότερη συνέπεια αυτών των αλλαγών ήταν η ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας. Ένας τεράστιος αριθμός εργατών δουλεύει σήμερα με προσωρινές συμβάσεις. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Η άνοδος των προσωρινών συμβάσεων είναι τεράστια.

Η παρούσα κυβέρνηση του Χασάν Ρουχανί είναι πιο ευαίσθητη απέναντι στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και αφήνει κάποια μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας. Αλλά η πολιτική της είναι πολύ νεοφιλελεύθερη όσον αφορά στις ιδιωτικοποιήσεις, τις τιμές και τις προσωρινές συμβάσεις. Έχει αρχίσει τις ιδιωτικοποιήσεις ακόμα και στην υγεία και την παιδεία.

Οι απεργίες στις Hepco είναι η πιο πρόσφατη απάντηση απέναντι σε αυτή τη διαδικασία. Η Hepco ιδιωτικοποιήθηκε το 2007. Από τότε χιλιάδες εργαζόμενοι έχουν απολυθεί και οι συνθήκες εργασίας έχουν επιδεινωθεί. Οι απεργοί ζητούν την επανακρατικοποίηση της επιχείρησης και έχουν την συμπαράσταση των εργατών από πολλά άλλα ιδιωτικοποιημένα εργοστάσια.

Τι επίδραση έχουν οι κυρώσεις της Δύσης;

Η ζωή έχει γίνει πιο δύσκολη στο Ιράν. Οι τιμές έχουν ανέβει λόγω των κυρώσεων και αυτό χτυπάει την εργατική τάξη. Και τα πράγματα θα χειροτερέψουν τους επόμενους μήνες όταν τεθούν σε ισχύ οι νέες κυρώσεις που έχει αναγγείλει ο Ντόνατνλτ Τραμπ. Αλλά η επίδρασή τους μπορεί να μην είναι τόσο σημαντική όσο ήταν δυο χρόνια πριν, λόγω της διεθνούς διάστασης.

Το ιρανικό ζήτημα δείχνει ότι η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων δεν ανήκει στο παρελθόν. Το ρήγμα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ήδη βαθαίνει. Χωρίς να υπερβάλλουμε, οι τριβές οξύνονται λόγω της διαφορετικής στάσης που έχουν απέναντι στο Ιράν. Ο Τραμπ έχει δυσκολία να επιβάλει γενικευμένες κυρώσεις αφού κάποιες Ασιατικές χώρες δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχουν - η Ινδία δήλωσε ότι θα συνεχίσει να αγοράζει πετρέλαιο από το Ιράν. Η Ευρώπη βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με στόχο την διατήρηση της συμφωνίας για τα πυρηνικά.

Οι κυρώσεις θα έχουν σίγουρα συνέπειες αλλά δεν πιστεύω ότι θα είναι στο ίδιο επίπεδο που ήταν πριν από μερικά χρόνια. Θα είναι σημαντικό για τους εργάτες στο Ιράν να αντιταχθούν στις κυρώσεις.

Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να αντισταθούν και στη διαφθορά, τις ιδιωτικοποιήσεις, στο γεγονός ότι το πλουσιότερο 10% του ιρανικού πληθυσμού δεν πληρώνει σχεδόν καθόλου φόρους. Αυτά είναι τα ζητήματα που πρέπει να αναδειχθούν έτσι ώστε να συνδυαστεί συγκεκριμένα ο αντι-ιμπεριαλισμός με τον αντι-καπιταλισμό. 

Υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στους σημερινούς αγώνες και τις διαδηλώσεις του Δεκέμβρη και του Γενάρη;

Ασφαλώς και υπάρχει. Ο συνδετικός κρίκος είναι η φτώχεια. Ο κόσμος έχει βαρεθεί και έχει κουραστεί να παλεύει συνεχώς για συμβάσεις και μισθούς. Η ανεργία συνεχίζει να βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Οι διαδηλώσεις του Δεκέμβρη, όμως, εξανεμίστηκαν πολύ γρήγορα. Ο κορμός τους ήταν οι άνεργοι πράγμα που σημαίνει ότι ήταν πιο δύσκολο να μείνουν ενωμένοι. Τώρα έχουμε κινητοποιήσεις των χώρων δουλειάς που μπορούν να κρατήσουν περισσότερο και να δημιουργήσουν νέες οργανώσεις γύρω τους. Στις αρχές του μήνα είχαμε μεγάλες διαδηλώσεις στο Καζερούν ενάντια στα σχέδια του κράτους να διαιρέσουν και πάλι την επαρχία.

Αυτό που αναδεικνύουν αυτές οι κινητοποιήσεις είναι μια γενική δυσφορία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού -και πως μικρά ζητήματα μπορούν να πυροδοτήσουν την οργή, να κατεβάσουν τον κόσμο στους δρόμους και να καταλήξουν σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Η απάντηση των διαδηλωτών στην αστυνομική βία ήταν η πυρπόληση των αστυνομικών τμημάτων. Στη συνέχεια η αστυνομία άνοιξε πυρ σε βάρος των διαδηλωτών σκοτώνοντας κάποιους. Αυτό δείχνει πόσο εκρηκτική έχει γίνει η κατάσταση στις μικρές πόλεις.

Ένα τελευταίο σημείο. Στις αρχές του μήνα έγινε η ετήσια εκδήλωση που οργανώνει ο αρχηγός του κράτους, ο Αλί Χαμενεΐ. Ένας ανεξάρτητος φοιτητής άσκησε στην ομιλία του ανοιχτά κριτική στην καταστολή και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές - και ταυτόχρονα στις επεμβάσεις της Δύσης και τις κυρώσεις. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό γιατί δείχνει ότι η αντίσταση ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς δεν θα πρέπει να είναι διαχωρισμένη από την αντίσταση στον ιμπεριαλισμό. Από τότε που ο Τραμπ ανέβηκε στην εξουσία κάποιες φιλο-ιμπεριαλιστικές δυνάμεις προσπαθούν, κάτω από την καθοδήγηση των ΗΠΑ, να πετύχουν μια "αλλαγή καθεστώτος" στο Ιράν. Για αυτό ο φοιτητής που μίλησε δέχεται τώρα τα πυρά και των δυο πλευρών. Και φυσικά των οπαδών του Χαμενεΐ. 

Τι προβλέπεις ότι θα γίνει στο μέλλον με τους αγώνες στο Ιράν;

Τα συνδικάτα είναι πολύ αδύναμα στο Ιράν και η καταστολή είναι πολύ σκληρή, για αυτό θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, να μην είμαστε υπεραισιόδοξοι. Όμως, οι απεργίες αυτές δείχνουν ότι η εργατική τάξη μπορεί να μπει μπροστά στο Ιράν και να επιβάλλει σημαντικά πλήγματα στο κράτος. Και ταυτόχρονα διαλύουν τις εικόνες που καλλιεργούν τα ΜΜΕ στη Δύση για την ιρανική κοινωνία.

Οι γυναίκες αντιστέκονται στην υποχρεωτική επιβολή της μαντήλας - μια ακόμα σημαντική εξέλιξη αυτή τη στιγμή. Ακόμα και οι γυναίκες που θέλουν να φορούν μαντήλα λένε ότι οι γυναίκες θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν οι ίδιες. Σαν αριστερά θα πρέπει να υποστηρίξουμε τις γυναίκες που παλεύουν και να μην αφήσουμε το ζήτημα στα χέρια της φιλοδυτικής δεξιάς.

Το ζήτημα έχει αναδειχθεί από τα ΜΜΕ στη Δύση γιατί "ταιριάζει" στην ισλαμοφοβική τους αναπαράσταση του Ιράν -και αυτό είναι πρόβλημα. Το ζήτημα έχει "απαχθεί" από την ισλαμοφοβία των ΜΜΕ στη Δύση.

Την ίδια ώρα οι δράσεις των εργατών έχουν ελάχιστη κάλυψη γιατί τροφοδοτούν αυτό το κομμάτι της ιρανικής κοινωνίας που είναι σε θέση να αλλάξει τη ζωή του -προς το καλύτερο. Παρόλα αυτά οι απεργίες δείχνουν ότι υπάρχει ελπίδα στο Ιράν. Και αυτή έρχεται από τα κάτω -όχι αλληθωρίζοντας προς τη Δύση.