Ένα δεύτερο κύμα μαχητικών διαδηλώσεων έχει ξεσπάσει τις τελευταίες βδομάδες στο Νότο του Ιράκ, και ιδιαίτερα στη Βασόρα. Ο πρωθυπουργός Χάιντερ αλ-Αμπάντι αναγκάστηκε να κάνει επίσκεψη-αστραπή όταν πλέον οι διαδηλωτές είχαν εισβάλει και κάψει κυβερνητικά κτίρια, και να υποσχεθεί έκτακτη οικονομική βοήθεια για τη Βασόρα.
Μια πρόγευση με παρόμοιες διαδηλώσεις είχε δοθεί στα μέσα Ιούλη. Αφορμή για τις πρόσφατες διαδηλώσεις ήταν ο μαζικός δηλητηριασμός χιλιάδων ανθρώπων στη Βασόρα λόγω της κακής συντήρησης του δικτύου ύδρευσης. Ο 19χρονος Ζέιν αλ-Αμπιντίν που διακομίστηκε στο νοσοκομείο αφού έπλυνε τα δόντια του με νερό από τη βρύση, δήλωσε στο αλ-Τζαζίρα “Έχουμε ένα θησαυροφυλάκιο γεμάτο με πετρέλαιο κάτω από τα πόδια μας. Πώς γίνεται να μην έχουμε νερό να πιούμε;” Οι διαδηλώσεις του περασμένου Ιούλη είχαν διαφορετική αφορμή αλλά το ίδιο περιεχόμενο. Ξέσπασαν όταν ξαφνικά μεγάλες περιοχές του νότου έμειναν χωρίς ρεύμα και άρα χωρίς κλιματισμό, ανεμιστήρες και ψυγεία, την ώρα που η θερμοκρασία ήταν 48 βαθμοί Κελσίου.
Οι διαδηλωτές κάνουν συνδέσεις με τη συνολικότερη διάλυση των υποδομών στο Ιράκ και ιδιαίτερα στο Νότο, τη διαφθορά και την ανεργία. Στη Βασόρα ο κόσμος ξέρει ότι ζει πάνω στο μεγαλύτερο κοίτασμα πετρελαίου της χώρας και σε ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου. Βλέπει τις πολυεθνικές εταιρείες να κάνουν ασταμάτητες μπίζνες, να παράγουν ενέργεια για να κινούνται ολόκληρα κράτη, ενώ ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας είναι άνεργο. Τον Ιούλη αυτές οι εταιρείες μπήκαν στο στόχαστρο των κινητοποιήσεων.
Αυτή τη φορά οι διαδηλώσεις πήραν ακόμη πιο πολιτικό χαρακτήρα. Ο αλ-Αμπάντι παραμένει στην καρέκλα του πρωθυπουργού, παρότι ο συνασπισμός με τον οποίο κατέβηκε στις εκλογές βγήκε τρίτος στις εκλογές του περασμένου Μάη. Τα αποτελέσματα των εκλογών κατέγραψαν τη μεγάλη διάθεση αλλαγής. Η συμμαχία στην οποία ηγήθηκε ο Μούκταντα αλ-Σαντρ (αλλά και με συμμετοχή άλλων δυνάμεων, μεταξύ των οποίων το Κομμουνιστικό Κόμμα) ήρθε πρώτη. Το κίνημα του Σαντρ είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρώτη φάση της αντίστασης στην αμερικάνικη κατοχή. Όμως από το Μάη δεν έχει προκύψει άλλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ο Σαντρ μάλιστα προχώρησε σε μετεκλογική συμφωνία με τον Αμπάντι, αλλά με το ξέσπασμα των διαδηλώσεων αναγκάστηκε να αποσύρει τη στήριξή του.
Επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις των διαδηλώσεων δεν περιορίζονται μόνο στο εσωτερικό του Ιράκ. Οι διαδηλωτές επιτέθηκαν στην ιρανική πρεσβεία και σε γραφεία οργανώσεων, κομμάτων και ΜΜΕ που θεωρούνται ευθυγραμμισμένα με το Ιράν. Η ιρανική άρχουσα τάξη καταγγέλλει “δάκτυλο του ιμπεριαλισμού” πίσω από τα γεγονότα. Ο ιμπεριαλισμός έχει βασική ευθύνη για αυτό που συμβαίνει, αλλά όχι με τον τρόπο που θέλει η ιρανική ηγεσία.
Οι υποδομές του Ιράκ χτυπήθηκαν από τον πόλεμο με το Ιράν τη δεκαετία του ‘80, ακολούθησε ο πόλεμος του ‘91 και το πολυετές εμπάργκο, ο ακόμη χειρότερος πόλεμος του 2003, η κατοχή και το χάος που προκάλεσε.
Η ήττα της αμερικάνικης κατοχής άνοιξε την πόρτα στις περιφερειακές δυνάμεις να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο Ιράκ. Ιδιαίτερα το Ιράν ανέλαβε το ρόλο της δύναμης που εξασφαλίζει πολιτική σταθερότητα αξιοποιώντας τους δεσμούς που είχε παραδοσιακά με τα θρησκευτικά κόμματα των Σιιτών. Παράλληλα το Ιράκ συνέχιζε να εξαρτάται όλο και περισσότερο από το πετρέλαιο, ενώ φτηνά ιρανικά προϊόντα πλημμύριζαν τις αγορές του.
Αντίστοιχα παιχνίδια που προσπαθούσαν να παίξουν οι χώρες του Κόλπου με πρώτη τη Σαουδική Αραβία απειλούσαν να ξεσκίσουν το Ιράκ, πρώτα με εμφύλιο πόλεμο και στη συνέχεια μετατρέποντάς το σε πεδίο όπου έλυσαν τους λογαριασμούς τους με το Ισλαμικό Κράτος. Παρά τις απλουστευτικές περιγραφές των ΜΜΕ, οι διαφορές δεν ήταν απλώς σε θρησκευτικές γραμμές. Και στις δύο μεγάλες θρησκευτικές κοινότητες του Ιράκ υπήρξαν δυνάμεις που δεν ήθελαν να αφήσουν τη χώρα να γίνει παιχνιδάκι στα χέρια άλλων δυνάμεων.
Η αμερικάνικη πίεση πάνω στο Ιράν με την απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά και να εντείνει τις κυρώσεις, αποσταθεροποιεί κι άλλο την κατάσταση. Το ιρανικό νόμισμα καταρρέει, οι υποδομές του Ιράν πιέζονται, υπάρχει πρόβλημα με το νερό και με το ηλεκτρικό, και για την ιρανική ηγεσία η πρώτη λύση είναι να μεταφέρει ένα μέρος αυτής της πίεσης στο Ιράκ, μειώνοντας τη στήριξη στο ηλεκτρικό δίκτυο και κατακρατώντας κι άλλο νερό στα φράγματα των ποταμών που εκβάλλουν στη Βασόρα. Η Τουρκία από τη μεριά της κάνει το ίδιο στα φράγματα του Τίγρη, αφήνοντας το Ιράκ χωρίς νερό.
Πολλοί εκτιμούν πως το υλικό για να απλωθούν οι διαδηλώσεις και σε άλλες περιοχές του Ιράκ είναι υπαρκτό. Η βασική διαφορά μέχρι στιγμής είναι ότι οι περιοχές που μέχρι πρόσφατα έλεγχε το Ισλαμικό Κράτος παραμένουν στρατιωτικοποιημένες ζώνες με πολύωρες απαγορεύσεις κυκλοφορίας. Ο κόσμος στη Βασόρα και στις υπόλοιπες πόλεις του Νότου ήδη έχει δείξει το δρόμο.