Διεθνή
Ουκρανία: Νέα ένταση των ανταγωνισμών

Στις 25 Νοέμβρη ουκρανικά και ρωσικά πολεμικά πλοία αντάλλαξαν πραγματικά πυρά στα Στενά του Κερς. Τα ουκρανικά, δυο τορπικάλατοι και μια ρεμούλκα, παραδόθηκαν και τα πληρώματά τους από τότε παραμένουν αιχμάλωτα. Είναι η πρώτη φορά από το 2014 που οι ένοπλες δυνάμεις των δυο κρατών συγκρούστηκαν ανοιχτά. 

Σε απάντηση ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ποροσένκο, πέρασε από τη βουλή ένα διάταγμα που του δίνει το δικαίωμα να κηρύσσει συνοριακές επαρχίες σε κατάσταση πολιορκίας για 30 ημέρες (εφαρμόζεται ήδη σε 10 επαρχίες). Επίσης, την προηγούμενη βδομάδα, η κυβέρνησή του ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύεται η είσοδος σε ουκρανικό έδαφος σε Ρώσους άνδρες ηλικίας 16-60 χρονών.

Έλεγχος

Τα Στενά του Κερς ενώνουν την Θάλασσα του Αζόφ με την Μαύρη Θάλασσα και χωρίζουν την Κριμαία από τη Ρωσία. Το 2003 η Ουκρανία και η Ρωσία είχαν υπογράψει συνθήκη με βάση την οποία εξασφαλιζόταν η ελεύθερη διέλευση των πολεμικών πλοίων και των δυο κρατών καθώς και κάθε πλοίου με ουκρανική ή ρωσική σημαία. Το 2007 μια άλλη συνθήκη πρόβλεπε ότι κάθε πλοίο θα έπρεπε να ειδοποιεί την άλλη πλευρά για τη διεύλευσή του. 

Ομως, το 2014 τα πράγματα άλλαξαν ριζικά. Η ανατροπή του “φιλορώσου” πρόεδρου Γιανουκόβιτς από το κίνημα του Μαϊντάν προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσίας, που δεν ήθελε να δει την Ουκρανία να γλυστράει πλήρως στον έλεγχο της Δύσης. Το ρωσικό κράτος προσάρτησε την Κριμαία. Εκεί βρίσκεται η Σεβαστούπολη με τον ναύσταθμο του ρωσικού πολεμικού ναυτικού και η έξοδος της Ρωσίας στις “ζεστές θάλασσες”. 

Η Ρωσία πλέον θεωρεί τα Στενά του Κερς δικά της χωρικά ύδατα. Στη συνέχεια, το 2016, ξεκίνησε την κατασκευή μιας εντυπωσιακής γέφυρας μήκους περίπου 19 χιλιομέτρων που θα ένωνε την Κριμαία με την απέναντι ρωσική ακτή. Η γέφυρα παραδόθηκε την άνοιξη φέτος. Έχει μερικά πρωτότυπα χαρακτηριστικά. Είναι κατασκευασμένη με τέτοιο τρόπο ώστε η διέλευση πλοίων να είναι δυνατή μόνο από ένα σημείο της. 

Μ' αυτόν τον τρόπο το ρωσικό κράτος βάζει μια “τάπα” στα Στενά του Κερς και ουσιαστικά αποκλείει τα δυο λιμάνια που ελέγχει ακόμα το ουκρανικό στη Θάλασσα του Αζόφ, τη Μαριούπολη (που είναι και κέντρο βαριάς βιομηχανίας) και το Μπερντιάνσκ, που φιλοξενεί ναύσταθμο του ουκρανικού ναυτικού. 

Υπόβαθρο

Ο τρόπος που μεθοδεύτηκε η προσάρτηση της Κριμαίας έδωσε την “τεχνογνωσία” για την επέμβαση της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία. Ρώσοι “εθελοντές” οπλισμός και χρήμα, καθόρισαν την εξέλιξη των “αντι-Μαϊντάν” κινητοποιήσεων του ρωσικού και ρωσόφονου πληθυσμού. 

Υποτίθεται ότι η “διεθνής μεσολάβηση” με τη Συμφωνία Μινσκ ΙΙ του Σεπτέμβρη του 2015 θα έφερνε ειρηνική επίλυση της κρίσης. Η συμφωνία πρόβλεπε την αποχώρηση όλων των “ξένων” ένοπλων σχηματισμών από το ουκρανικό έδαφος και διεύρυνση της αυτονομίας των περιοχών της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ουκρανίας. Η Συμφωνία δεν έχει υλοποιηθεί. Παρόλο που δεν γίνονται μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι αψιμαχίες συνεχίζονται κοστίζοντας νεκρούς. 

Οι “Λαϊκές Δημοκρατίες” του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ εξαρτώνται πλήρως από την Ρωσία, στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά. Η κυβέρνηση του Κιέβου, από την άλλη, έχει ενσωματώσει στις κρατικές δομές -όπως τις ένοπλες δυνάμεις- όλα τα ακροδεξιά μορφώματα και φασιστικές συμμορίες, παραβιάζει συστηματικά ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και κάνει ό,τι μπορεί για να ρίξει λάδι στη φωτιά της αναμέτρησης. Φέτος τον Γενάρη το ουκρανικό κοινοβούλιο ψήφισε ένα νόμο που κήρυσσε τις περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ “προσωρινά κατεχόμενες” από την Ρωσία και “διατράνωνε” τη θέληση να τις επαναφέρει στον έλεγχο του Κιέβου. 

Αστάθεια

Οι κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Ουκρανίας επιρρίπτουν η μια στην άλλη “επιθετικότητα”. Η εξήγηση που δίνουν οι Ρώσοι διπλωμάτες είναι ότι ο πρόεδρος Ποροσένκο, οργάνωσε μια πρόκληση για να ανεβάσει τη δημοτικότητά του ενόψει των προεδρικών εκλογών (ορίστηκαν τελικά για τις 31 Μάρτη 2019). Στις δημοσκοπήσεις τα ποσοστά του πιάνουν πάτο. 

Όμως, προβλήματα “δημοτικότητας” αντιμετωπίζει και ο Πούτιν. Πρόσφατα νομοθέτησε μια “μεταρρύθμιση” του ασφαλιστικού που αυξάνει τα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση. Η ρωσική οικονομία αγκομαχάει. Ο Πούτιν θέλει να ενισχύσει την “εθνική ενότητα” γύρω του με τέτοια επεισόδια. Από την άλλη η ουκρανική κυβέρνηση καταγγέλει την κατάληψη των πολεμικών πλοίων της ως πρώτο βήμα σε μια ρωσική επίθεση για την κατάληψη της Μαριούπολης. 

Όμως, το ζήτημα δεν είναι ποιος έριξε την πρώτη σφαίρα ή έδωσε πρώτος την εντολή για αναμέτρηση με βάση τη μια ή την άλλη εκτίμηση. Η σύγκρουση στην Ουκρανία ήταν αντιδραστική από όλες τις μεριές και κάθε της νέο επεισόδιο επιβεβαιώνει αυτή τη θέση. Η Ουκρανία είναι η “παραμεθόριος” ανταγωνιζόμενων ιμπεριαλισμών. 

Και οι ανταγωνισμοί των ιμπεριαλιστών παγκόσμια ανατροφοδοτούν την κρίση εκεί. Ο Τραμπ ακύρωσε την συνάντησή του με τον Πούτιν που είχε προγραμματιστεί να γίνει κατά τη διάρκεια της Συνόδου των G20 στην Αργεντινή. Η συνάντηση θα είχε σκοπό να “μετριάσει την ένταση”, μιας και οι ΗΠΑ απειλούν με νέο γύρο οικονομικών κυρώσεων την Ρωσία και ο Τραμπ είχε αναγγείλει τον Οκτώβρη την απόσυρση από την Συνθήκη για τα πυρηνικά όπλα μέσου βεληνεκούς (INF) που είχε υπογραφτεί το 1987, γιατί “η Ρωσία την παραβιάζει”. 

Όμως, όλες οι πιο σοβαρές αναλύσεις επισημαίνουν ότι ο “προβληματισμός” στην Ουάσιγκτον για την INF είχε ξεκινήσει χρόνια πριν, επί Ομπάμα, και ο λόγος ήταν ότι η Κίνα δεν είχε υπογράψει ποτέ την συνθήκη. Ο Τραμπ κλιμακώνει, μιας και ο ανταγωνισμός με την Κίνα δεν είναι πλέον μόνο οικονομικός αλλά και όλο και περισσότερο και στρατιωτικός. 


 

Διαβάστε επίσης