Η Αριστερά
MAΡΞΙΣΜΟΣ 2019: Οι επαναστατικές ιδέες που χρειαζόμαστε

Από τις 27 μέχρι τις 30 Ιούνη θα πραγματοποιηθεί το τετραήμερο συζητήσεων Μαρξισμός 2019 που οργανώνει, όπως κάθε χρόνο, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (ΣΕΚ). Εισηγήτριες και εισηγητές από όλο το φάσμα της Αριστεράς, από τους χώρους δουλειάς, ακαδημαϊκοί και ακτιβιστές, θα μιλήσουν σε δεκάδες συζητήσεις που θα καλύπτουν όλα τα ζητήματα της επικαιρότητας από τη σκοπιά του μαρξισμού, την ιστορία του κινήματος και της Αριστεράς. 

Είναι μια προσπάθεια που έχει τη δική της ιστορία. Ο Μαρξισμός ως διοργάνωση ξεκίνησε το 1988, με ένα διήμερο εκδηλώσεων για το Μάη του '68 που είχε οργανώσει η Οργάνωση Σοσιαλιστική Επανάσταση (ΟΣΕ) από την οποία προήλθε το ΣΕΚ. Ήταν μια περίοδος που οι αγώνες και οι ανταρσίες της εργατικής τάξης έδιναν πρόγευση για το τι θα ακολουθούσε τα επόμενα χρόνια. Η ΟΣΕ μια μικρή οργάνωση τότε, επέμενε ότι η επαναστατική κληρονομιά του Μάη είναι επίκαιρη και ότι η εργατική τάξη έχει τη δύναμη να ανατρέψει τον καπιταλισμό και να χτίσει μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση. 

Αυτό είναι το κόκκινο νήμα που διαπερνάει τη διοργάνωση “Μαρξισμός” για τριάντα χρόνια τώρα. Οχι σαν αφηρημένο κήρυγμα, αλλά σαν ζωντανή σχέση με όλες τις μεγάλες και “μικρές” στιγμές των μαχών του κινήματος, τις απεργίες ενάντια στο Μητσοτάκη και τις επιθέσεις του Σημίτη, μέχρι το κίνημα του Σιάτλ και της Γένοβα, το αντιπολεμικό κίνημα του 2003-4 και τους εργατικούς αγώνες ενάντια στα μνημόνια. Από το βήμα του Μαρξισμού “παρέλασαν” οι απεργοί της ΕΑΣ, οι καθαρίστριες με τα “κόκκινα γάντια”, οι μετανάστες εργάτες της Μανωλάδας και οι πρόσφυγες από τα καμπς αλλά και μαρξιστές συγγραφείς και αγωνιστές όπως ο Σαμίρ Αμίν, ο Κρις Χάρμαν, ο Ντέηβιντ Χάρβεϊ, ο Άλεξ Καλλίνικος, ο Μάικλ Ρόμπερτς. 

Μέσα από αυτή τη διαδρομή ο Μαρξισμός έχει γίνει “θεσμός” για την Αριστερά. Χιλιάδες αγωνιστές και αγωνίστριες πέρασαν από τις συζητήσεις του και ήρθαν -πολλοί για πρώτη φορά- σε επαφή με τις επαναστατικές ιδέες, τη μαρξιστική θεωρία, και την συσσωρευμένη εμπειρία του αγώνων της τάξης μας. Κάθε χρόνο ο Μαρξισμός γενικεύει την εμπειρία, συμπυκνώνει τη συζήτηση που έχει ανοίξει στην Αριστερά και λειτουργεί σαν πυξίδα για τα επόμενα βήματα στους αγώνες μας. Όπως είχε δηλώσει στην Εργατική Αλληλεγγύη ο Δημήτρης Λιβιεράτος, ιστορικός του εργατικού κινήματος που έχει μιλήσει πολλές φορές από το βήμα του Μαρξισμού: “Κάθε χρόνο ο Μαρξισμός γεννάει μια ελπίδα, ας ελπίσουμε κάθε χρόνο η ελπίδα αυτή να είναι πιο δυνατή”. 

Από τις συζητήσεις στο Μαρξισμό 2018

 

 

Η αφίσα του ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ 1988

 


Η Αριστερά και οι εκλογές

Το τετραήμερο φεστιβάλ επαναστατικών ιδεών Μαρξισμός 2019, ένα μήνα μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις του Μάη, θα είναι μια ευκαιρία να συγκεντρώσουμε όλες τις συζητήσεις που άνοιξαν οι μεγάλες μάχες που δώσαμε: όχι μόνο οι εκλογικές, αλλά και οι απεργιακές, οι αντιρατσιστικές, οι αντιφασιστικές, οι αντισεξιστικές: Πώς συνεχίζουμε μετά τη συγκλονιστική απεργιακή 8 Μάρτη των Γυναικών; Πώς θα τσακίσουμε την ακροδεξιά απειλή; Πώς απαντάμε στον δεξιό κατήφορο του ΣΥΡΙΖΑ;

Είναι συστηματική η προσπάθεια να μας πείσουν ότι οι αγώνες μας έχουν ηττηθεί, ότι ο άνεμος που φουσκώνει τα πανιά της ακροδεξιάς και των φασιστών είναι πανίσχυρος κι ότι η Αριστερά χρεοκόπησε μαζί με τη κατάντια του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό λέει σε όλους τους τόνους η Δεξιά, αυτό αποδέχεται κι ο Τσίπρας όταν προτείνει “προοδευτικό μέτωπο” με τα ρετάλια της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά. 

Είναι μια εικόνα ψεύτικη και όσον αφορά την κατάσταση συνολικά του συστήματος, όσο και την Ελλάδα. Ο καπιταλισμός δεν έχει βρει τη “κανονικότητά” του, αντίθετα οι άρχουσες τάξεις είναι σε πανικό γιατί τα σύννεφα της νέας ύφεσης είναι στον ορίζοντα ενώ το παγκόσμιο σύστημα δεν έχει αναρρώσει από την προηγούμενη βουτιά. 

Μετά το ξέσπασμα του κινήματος των “κίτρινων γιλέκων” στην Γαλλία που συνεχίζει να παλεύει, μοιάζουν πολύ μακρινές οι εποχές που ο Τσίπρας έτρεχε να υποδεχτεί τον Μακρόν σαν την ελπίδα της “προοδευτικής” ΕΕ. Το περιοδικό Εκόνομιστ έγραφε πρόσφατα ότι στην Αμερική του Τραμπ «Οι μιλένιαλς (δηλαδή η γενιά που μεγάλωσε μέσα στον 21ο αιώνα) ανακαλύπτουν το σοσιαλισμό». Πέρσι ξέσπασαν οι περισσότερες απεργίες εδώ και τριάντα χρόνια. Η ελπίδα και η δύναμη είναι στην πλευρά της τάξης μας και των αγώνων της.

Όλος ο κόσμος που αμφισβητεί τις επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ, θέλει να φράξει το δρόμο στη δεξιά και τους φασίστες, απεργεί, διαδηλώνει και αναζητάει προοπτική, θα θέλει να συζητήσει για την εικόνα που θα αποτυπώσουν οι εκλογές αλλά και για όλες τις πολιτικές μάχες που έχουν προηγηθεί. Οι συζητήσεις στο Μαρξισμό δεν δίνουν μόνο ενημέρωση - αυτήν που απουσιάζει συνήθως από τις εφημερίδες και τα κανάλια- αλλά πάνω απ' όλα προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα που έχει όλος αυτός ο κόσμος σε κάθε μικρό και μεγάλο σταυροδρόμι του κινήματος: Τι να κάνουμε; 


100 χρόνια 3η Διεθνής

Ένας από τους κεντρικούς θεματικούς άξονες του Μαρξισμού 2019 θα είναι η επέτειος των 100 χρόνων από την ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, της Κομιντέρν του Λένιν και του Τρότσκι. Δεν είναι μια “επετειακή” αναφορά. Στην πραγματικότητα η συζήτηση για την Τρίτη Διεθνή είναι η συζήτηση για το ποια αριστερά χρειαζόμαστε για να νικήσουν οι αγώνες μας σήμερα. 

Το ιδρυτικό της συνέδριο έγινε τον Μάρτη του 1919 στη Μόσχα.  Στη χρονιά που πέρασε μέχρι το επόμενο συνέδριό της η Κομιντέρν είχε γίνει πόλος συσπείρωσης εκατοντάδων χιλιάδων αγωνιστών και αγωνιστριών σε όλο το κόσμο, των μαζικών επαναστατικών κομμάτων που διαμορφώνονταν μέσα από τη ρήξη με τους συμβιβασμούς και τις ιστορικές προδοσίες της σοσιαλδημοκρατίας. 

Τα νέα επαναστατικά -κομμουνιστικά- κόμματα και η Διεθνής είχαν μια ξεκάθαρη απάντηση στο δίλημμα που διαπερνάει όλη την ιστορία της Αριστεράς: μεταρρύθμιση ή επανάσταση; Από την αρχή, η Κομιντέρν ξεκαθάρισε ότι ο σοσιαλισμός δεν θα έρθει από τα κοινοβουλευτικά έδρανα και τα υπουργικά γραφεία, αλλά θα είναι έργο της ίδιας της εργατικής τάξης που θα συντρίψει το αστικό κράτος και θα χτίσει τη δικιά της δημοκρατία, των εργατικών συμβουλίων. Αυτό ήταν το νόημα της φράσης «δικτατορία του προλεταριάτου» που υπάρχει στα κείμενά της. 

Η δεύτερη στρατηγική επιλογή που ενσάρκωνε η Κομμουνιστική Διεθνής ήταν η συγκρότηση των επαναστατών σε ένα ξεχωριστό κόμμα. Όπως εξηγούσε η απόφαση του δεύτερου συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς: “Το κομμουνιστικό κόμμα είναι ο οργανωτικός και πολιτικός μοχλός που έχει ανάγκη το πιο προχωρημένο τμήμα της εργατικής τάξης για να κατευθύνει όλους τους προλετάριους και μισο-προλετάριους στο σωστό δρόμο”. 

Όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, σχεδόν όλα τα κόμματα της Δεύτερης Διεθνούς πρόδωσαν τα προγράμματα και τις διακηρύξεις τους και στήριξαν τις άρχουσες τάξεις στο ιμπεριαλιστικό σφαγείο. Μπορεί να ήταν “πλατιά” κόμματα, που χωρούσαν και τους επαναστάτες όπως η Ρ. Λούξεμπουργκ και ο Κ. Λήμπνεχκτ στην Γερμανία, αλλά τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν κόμματα που δεν αμφισβητούσαν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και τη “συνέχεια” του αστικού κράτους. Ήταν κόμματα των εκλογικών εξορμήσεων όχι της ενεργητικής παρέμβασης στις πολιτικές και οικονομικές μάχες της εργατικής τάξης. Και στις κρίσιμες στιγμές, όπως στην Γερμανική Επανάσταση, συμμάχησαν ανοιχτά με την αστική τάξη. 

Την τελική ώθηση για τη συγκρότηση της Κομμουνιστικής Διεθνούς την είχε δώσει βέβαια η νικηφόρα Επανάσταση του Οκτώβρη 1917 στη Ρωσία. Το μπολσεβίκικο κόμμα είχε οδηγήσει τα εργατικά συμβούλια (τα σοβιέτ) στην κατάληψη της εξουσίας. Ήταν ένα γεγονός που ηλέκτρισε τους εργάτες και τους καταπιεσμένους σε όλο τον κόσμο. 

Όμως, τα εργατικά συμβούλια δεν ήταν “ρωσική ιδιαιτερότητα”. Τα εργατικά συμβούλια έκαναν την εμφάνισή τους από το Βερολίνο, μέχρι το Τορίνο και από την Γλασκόβη, μέχρι τη Βουδαπέστη. Το ιδρυτικό συνέδριο της Κομιντέρν έστειλε χαιρετισμό στην Ουγγρική Επανάσταση που μόλις είχε εγκαθιδρύσει τη “δημοκρατία των εργατικών συμβουλίων” και λίγες βδομάδες μετά η “συμβουλιακή Δημοκρατία” έδινε τις μάχες της στο Μόναχο της Βαυαρίας. Η ιταλική “κόκκινη διετία” των εργοστασιακών συμβουλίων και καταλήψεων έμπαινε στη φάση της κορύφωσής της. 

Ο Μαρξισμός 2019 θα “θυμίσει” όλες αυτές τις μάχες. Δεν ήταν “μόνο” η ρώσικη εργατική τάξη που έφτιαξε εργατικά συμβούλια, αυτό το δρόμο το βάδισε η εργατική τάξη στην αναπτυγμένη Δύση κι όχι μόνο στις αρχές της δεκαετίας του '20, αλλά σε κάθε μεγάλη στιγμή των αγώνων της τις επόμενες δεκαετίες. 


Το Κραχ του ‘29 και ο καπιταλισμός σήμερα

Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από το Κραχ του Χρηματιστήριου της Ν. Υόρκης, τη “Μαύρη Πέμπτη” της 29 Οκτώβρη 1929. Ήταν η μεγαλύτερη κατάρρευση των τιμών του Χρηματιστήριου (κραχ) στην ιστορία των ΗΠΑ. Το κραχ του 1929 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία: σηματοδότησε το ξεκίνημα της μεγαλύτερης κρίσης που έχει γνωρίσει ο καπιταλισμός παγκόσμια. 

Ήταν μια κρίση που δεν πέρασε, όπως περιμένανε πολιτικοί και διανοούμενοι της άρχουσας τάξης, μετά από μια σύντομη “διόρθωση”, αλλά συνεχίστηκε για δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Δεν έμεινε μόνο στη σφαίρα της οικονομίας: κλόνισε τα θεμέλια της παγκόσμιας πολιτικής όξυνε τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς που οδήγησαν στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ταυτόχρονα, πυροδότησε τα μεγαλύτερα εργατικά κινήματα, στις ίδιες τις ΗΠΑ αλλά και τις επαναστατικές εξορμήσεις της εργατικής τάξης από τη Γαλλία και την Ισπανία μέχρι την Ελλάδα. 

Σε ποια φάση βρίσκεται το παγκόσμιο σύστημα σήμερα; Σταθεροποίησης και ανάκαμψης ή αβεβαιότητας, με μια νέα βουτιά της παγκόσμιας οικονομίας ενόψει; Οι αισιόδοξες προβλέψεις έχουν δώσει τη θέση τους στο πανικό στα αστικά επιτελεία. Το φάντασμα της κρίσης του '30 εξακολουθεί να στοιχειώνει τη σκέψη τους. Τον Φλέβαρη οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς θύμιζαν, με αφορμή τις διαμάχες για το ύψος των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, τη νέα βουτιά που είχε πάρει η αμερικάνικη και στη συνέχεια η παγκόσμια οικονομία το 1937, εκεί που φαινόταν ότι η κρατική παρέμβαση -όπως το Νιου Ντηλ του Ρούζβελτ- ήταν το φάρμακο για την κρίση. 

Ο Μαρξισμός 2019 θα περιλαμβάνει μια μεγάλη θεματική ενότητα αφιερωμένη σε αυτή την επέτειο. Απλώνουμε την συζήτηση για τη μαρξιστική θεωρία για την οικονομία και όχι μόνο, για τον σύγχρονο καπιταλισμό, την ολόπλευρη κρίση και την επαναστατική διέξοδο από αυτήν.


1989 - Από την Τιεν Αν Μεν στην κατάρρευση του “υπαρκτού”

Τριάντα χρόνια πριν, τον Ιούνη του 1989, τα τανκς έπνιγαν στο αίμα την εξέγερση των φοιτητών και των εργατών, που είχαν καταλάβει την πλατεία Τιεν Αν Μεν στο Πεκίνο. Η άρχουσα τάξη της Κίνας, «μεταρρυθμιστές» και «παραδοσιακοί», «νέοι» και «γέροι» – όλες οι τάσεις και οι «φυλές» του καθεστώτος ενώνονταν απέναντι στην απειλή από τα κάτω. Κι η Δύση τους έκλεινε το μάτι: τελειώστε με κάποιο τρόπο με αυτή την ιστορία, έχουμε μπίζνες να κάνουμε! Πραγματικά, μέσα σε αυτά τα τριάντα χρόνια, όλες οι πολυεθνικές της Δύσης βρήκαν άφθονο φτηνό εργατικό δυναμικό στην Κίνα για τα εργοστάσιά τους. 

Τον Ιούνη του 1989 η προκήρυξη της Αυτόνομης Εργατικής Ένωσης του Πεκίνου έλεγε: “Έχουμε υπολογίσει προσεκτικά, με βάση το Κεφάλαιο του Μαρξ, το ποσοστό εκμετάλλευσης των εργατών. Ανακαλύψαμε ότι οι «υπηρέτες του λαού» καταβροχθίζουν όλη την υπεραξία που παράγεται από τον ιδρώτα και το αίμα μας… Υπάρχουν μόνο δυο τάξεις: των εκμεταλλευτών και των εκμεταλλευόμενων. Η ιστορία δεν έχει πει ακόμα τη τελευταία της λέξη”.

Τριάντα χρόνια μετά, το καθεστώς της Κίνας στέλνει στη φυλακή μαρξιστές φοιτητές από τα γνωστότερα πανεπιστήμια της χώρας επειδή οργάνωσαν συμπαράσταση σε απεργούς εργάτες που είχαν αίτημα το δικαίωμα να φτιάξουν το δικό τους ανεξάρτητο συνδικάτο. 

Το 1989 δεν σημαδεύτηκε μόνο από την εξέγερση της Τιενανμέν. Ακολούθησε η κρίση και κατάρρευση των καθεστώτων του κρατικού καπιταλισμού στην Ρωσία και την ανατολική Ευρώπη. Για την Αριστερά παγκόσμια ήταν η ώρα που έπρεπε να ξεκαθαρίσει τι πήγε στραβά και γιατί χάθηκε η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση. Αυτό είχε και την ελληνική του διάσταση, με την συγκυβέρνηση του Συνασπισμού-ΚΚΕ με τη ΝΔ αρχικά και με ΠΑΣΟΚ-ΝΔ στη συνέχεια, στο όνομα της κάθαρσης από τα σκάνδαλα. Γεγονότα που σημάδεψαν την Αριστερά και χρειάζεται να ξαναθυμίσουμε γιατί μας βοηθάνε για τις στρατηγικές επιλογές που έχει ανάγκη το κίνημα και σήμερα.


Βασικοί κύκλοι και συζητήσεις

Η Αριστερά μετά τις εκλογές
Οι βλαβερές συνέπειες του ρεφορμισμού
Η αντικαπιταλιστική έξοδος από τα Μνημόνια
Η αρνητική κληρονομιά του 1989 
 
100 χρόνια από την ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς 
Κοινοβούλιο ή Εργατικά Συμβούλια;
Η πολιτική του  Ενιαίου Μέτωπου
Το επαναστατικό κόμμα - Γιατί ο Λένιν είχε δίκιο
 
Το κραχ του 1929 και ο καπιταλισμός σήμερα
Η κρίση τη δεκαετία του ‘30
Η θεωρία του Μαρξ για τις κρίσεις
Γιατί παρατείνεταιη κρίση σήμερα;
 
Καταπίεση και απελευθέρωση
Ο Ένγκελς και ο ρόλος της οικογένειας
Απελευθέρωση των Γυναικών- θεωρία και πράξη
Πενήντα χρόνια από το Stonewall
 
Καπιταλισμός και Περιβάλλον
Τι φταίει για την κλιματική αλλαγή;
Μάνδρα, Μάτι- υπάρχει απάντηση;
Ένα νέο κίνημα για τη σωτηρία του πλανήτη
 
1989- η κρίση του “υπαρκτού”
Η Κίνα 30 χρόνια από την Τιενανμέν
Τι έγινε στην Ανατολική Ευρώπη;
Πώς χάθηκε η Ρώσικη επανάσταση;