Περιβάλλον
ΕΥΒΟΙΑ Στην πυρά των περικοπών και της κερδοσκοπίας

Μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή συντελέστηκε την περασμένη βδομάδα στην Εύβοια. 25.000 στρέμματα δάσους και καλλιεργήσιμων εκτάσεων καθώς και χιλιάδες ζώα χάθηκαν από τη φωτιά που δεν σταμάτησε να καίει επί πέντε μέρες. Προηγήθηκαν οι πυρκαγιές στον Υμηττό και στην Ελαφόνησο όπου κάηκε το 25% του οικοσυστήματος του πανέμορφου νησιού. Ποιος ευθύνεται για αυτήν την τεράστια καταστροφή και πως θα μπορούσαν να αποφευχθούν νέες παρόμοιες; 

Η απάντηση που δίνεται λίγο ως πολύ στα ΜΜΕ είναι ότι φταίνε γενικώς οι “εμπρηστές” αναπαράγοντας μάλιστα τις τελευταίες μέρες και σχετική ανακοίνωση της Πυροσβεστικής με το “προφίλ του εμπρηστή”, μπας τυχόν και δούμε κανένα στο δρόμο και τον αναγνωρίσουμε: “Πανούργοι, αδιάφοροι για το κοινωνικό σύνολο... είναι Έλληνες, άντρες, ηλικίας 19-35 ετών (36,54 %), μεταξύ 36-60 ετών (38,46%), οι περισσότεροι είναι εργάτες, σε ποσοστό που ξεπερνά το 30%, συνταξιούχοι (18,3%) και αγρότες και κτηνοτρόφοι, (17,6%)”. Η ανακοίνωση (ανατρέποντας τουλάχιστον τις συνήθεις ιστορίες συνωμοσίας περί “Τούρκων που κάνουν σαμποτάζ”, “τζιχαντιστών προσφύγων που ήρθαν να κάψουν τη χώρα” κλπ) μας λέει ότι επί της ουσίας για τις καταστροφές φταίνε άτομα των κατώτερων τάξεων που είτε συνειδητά είτε λόγω ανευθυνότητας βάζουν φωτιές. Αλλά τα πράγματα δεν είναι έτσι.

Επί δύο μήνες φέτος το καλοκαίρι τεράστιες πυρκαγιές κατακαίγανε εκατομμύρια στρέμματα δασών όχι μόνο στην Καλιφόρνια ή τη Μεσόγειο αλλά στην Αλάσκα, τη Σιβηρία, τη Γροιλάνδια και τον Καναδά, με τους επιστήμονες να μιλάνε για μια οικολογική καταστροφή που δεν έχει προηγούμενο. Πυρκαγιές άμεσα σχετιζόμενες με την κλιματική αλλαγή καθώς οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες, δέκα βαθμούς πάνω από το μέσο όρο, σε συνδυασμό με την ξηρασία έχουν αυξήσει το μέγεθος και τη διάρκειά τους. Οι στρατιωτικές και οικονομικές υπερδυνάμεις που με την πολιτική τους ευθύνονται για τους ρύπους και την κλιματική αλλαγή άφησαν τις φωτιές για βδομάδες να κατακάψουν εκατομμύρια στρέμματα γιατί δεν είχαν τάχα τα απαραίτητα μέσα...

Η αλλαγή του κλίματος φυσικά δεν περιορίζεται στον αρκτικό κύκλο. Φαινόμενα όπως η παρατεταμένη ξηρασία, οι ξηρές καταιγίδες κεραυνών που έκαψαν πέρσι τη Θάσο, οι πρωτοφανείς ανεμοστρόβιλοι και οι φονικοί θυελλώδεις άνεμοι φέτος στην Χαλκιδική, υποδηλώνουν μια κλιμάκωση της έντασης και της συχνότητας των φαινομένων που σχετίζονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο και όλο τον πλανήτη.

Η κλιματική αλλαγή είναι ένας παράγοντας καταστροφής αλλά δεν είναι μοναδικός. Η κλιματική αλλαγή χρειάζεται δραστικά μέτρα χθες -όπως απαιτούν και οι κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν φέτος από τους μαθητές και έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Αλλά δεν μπορεί να αποτελεί ελαφρυντικό για τις πολιτικές που ακολουθούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις στο ζήτημα των πυρκαγιών, να γίνεται ο “στρατηγός άνεμος” για να θυμίσουμε τον Πολύδωρα και τις φονικές πυρκαγιές του 2007 στην Ηλεία. Ο δεύτερος βασικός παράγοντας των διαστάσεων που παίρνουν οι φυσικές καταστροφές είναι η απόλυτη άρνησή τους – ακόμα πιο έντονα στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία των μνημονίων – να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να προστατέψουν ανθρώπους, περιβάλλον και υποδομές από τις πυρκαγιές.

Προτεραιότητα

Παράδειγμα, η φρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση Μητσοτάκη. Εν μέσω Ιουλίου, ένα μόλις χρόνο μετά την καταστροφή στο Μάτι, Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, κυβέρνηση και παπαγαλάκια ασχολούνταν αποκλειστικά και μας ενημέρωναν καθημερινά για τις επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ στα Εξάρχεια, προσπαθώντας να μας πείσουν ότι η “ασφάλειά” μας κινδυνεύει από το άσυλο στις σχολές ή την “μεταναστευτική πολιτική του ξέφραγου αμπελιού”. Από την πρώτη τους διυπουργική σύσκεψη τον Ιούλη Μητσοτάκης, Χρυσοχοΐδης και Οικονόμου δήλωναν ότι πρώτη προτεραιότητα στο μέτωπο της ασφάλειας είναι να βγει η Αστυνομία στους δρόμους. Ανακοίνωσαν 20 πρωτοβουλίες του υπουργείου και της κυβέρνησης, για προσλήψεις αστυνομικών και άλλες, όλες σχετιζόμενες με την καταστολή. Μόνο μια αφορούσε την “αναδιοργάνωση τη διαχείριση φυσικών καταστροφών με υλοποίηση μέτρων πρόληψης και έγκαιρης ενημέρωσης” - δηλαδή το μήνυμα από το 112 που λάβαμε το καλοκαίρι. Αλλά οι πυρκαγιές δεν σβήνονται με μηνύματα.

Καμιά πρωτοβουλία δεν πάρθηκε ούτε από αυτήν ούτε από την προηγούμενη κυβέρνηση, για ανανέωση των 3300 οχημάτων (1950 υδροφόρα) της Πυροσβεστικής εκ των οποίων 15% είναι σε μόνιμη ακινησία λόγω βλαβών, 15% είναι ηλικίας άνω των 30 ετών και 30% είναι ηλικίας 10- 20 ετών. Όπως κάθε χρόνο εγκρίθηκε στα γρήγορα η πρόσληψη εποχικών πυροσβεστών την ίδια στιγμή που οι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας Πυροσβεστών τονίζουν τις ελλείψεις σε μόνιμο προσωπικό. Η αντιμετώπιση των πυρκαγιών σαν “εποχικό φαινόμενο” μεταφράζεται ότι τις υπόλοιπες εποχές του χρόνου μέτρα προστασίας όπως ο καθαρισμός των δασών, η διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών και μια σειρά ακόμη έργων εξαιρετικά χρήσιμων, έχουν εγκαταλειφθεί λόγω των περικοπών στις δαπάνες πυροπροστασίας, δασικών υπηρεσιών, περιφερειών και δήμων.

Στο ξεκίνημα της αντιπυρικής περιόδου ο εκπρόσωπος Τύπου της Πολιτικής Προστασίας “έλπιζε” να είναι διαθέσιμα 13 συνολικά Καναντέρ παλαιού και νέου τύπου και την ώρα της φωτιά έψαχναν να φέρουν από το εξωτερικό. Την ίδια στιγμή που η ελληνική πολεμική αεροπορία διαθέτει 206 μαχητικά αεροπλάνα – χώρια οι υπόλοιποι τύποι αεροσκαφών- δεν μπορεί να διαθέσει παρά το 5% αυτού του αριθμού στην αεροπυρόσβεση.

Οι πυρκαγιές μπορεί να ξεσπούν για μια σειρά αιτίες - από κεραυνούς, κολώνες της ΔΕΗ, από κάψιμο ξερών ή άλλες εργασίες, από γκαζάκια και άλλα σκουπίδια ικανά να βάλουν φωτιά, από τσιγάρα στο πλάι του δρόμου μέχρι εμπρησμούς που έχουν να κάνουν με την κερδοσκοπική εκμετάλλευση. Το ζήτημα είναι να μπορεί να υπάρχει ένας μηχανισμός που να μπορεί να προλαμβάνει και να τις αντιμετωπίζει αποτελεσματικά.

Και τέτοιος δεν υπάρχει (το έδειξαν αυτό με τον πιο ζοφερό τρόπο τα περσινά γεγονότα όπου οι πυροσβεστικές δυνάμεις δεν επαρκούσαν για να σβήσουν ταυτόχρονα δύο φωτιές σε κατοικημένες περιοχές στην Κινέτα και το Μάτι με αποτέλεσμα να καούν 100 άνθρωποι στο δεύτερο) ούτε πρόκειται να υπάρξει με την κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Μια κυβέρνηση που απειλεί να κλιμακώσει όλες εκείνες τις πολιτικές που σπαταλούν πολλά δις ευρώ κάθε χρόνο είτε για να αποπληρώσουν το τοκογλυφικό χρέος στις τράπεζες είτε για περισσότερη αστυνομία και εξοπλισμούς ενώ αφήνουν την πυρόσβεση και την πυροπροστασία μαζί με όλες τις κοινωνικές δαπάνες να καούν στην πυρά. Και ταυτόχρονα τις πολιτικές της πλήρους απελευθέρωσης της εμπορευματοποίησης της γης από “γραφειοκρατικά εμπόδια” προς όφελος της “ανάπτυξης” και του αποχαρακτηρισμού δασικών περιοχών που αδιάλειπτα συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες με αποτέλεσμα αντί για δέντρα στα καμμένα να ξεφυτρώνουν ολόκληρες συνοικίες την δεκαετία του '90 στο πάλαι ποτέ δάσος της Πεντέλης και ανεμογεννήτριες στα βουνά της Ν. Εύβοιας που κάηκαν πριν μερικά χρόνια.