Η απελπισία και η αίσθηση της ανημποριάς ήταν οι πραγματικοί “πρωταγωνιστές” του φετινού συνεδρίου των κεντρικών τραπεζιτών που γίνεται όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή στο Τζάκσον Χόουλ της πολιτείας του Ουαϊόμινγκ των Ηνωμένων Πολιτειών. “Το φετινό συνέδριο” γράφει το ρεπορτάζ του ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg, “λαμβάνει χώρα σε ένα φόντο ρευστότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών, αυξανόμενων φόβων ύφεσης και εντάσεων στο παγκόσμιο εμπόριο”. 

Οι κεντρικές τράπεζες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του “κραχ” του 2008: έριξαν τα επιτόκια σε πρωτόγνωρα επίπεδα και τροφοδότησαν τις χρηματαγορές, μέσα από προγράμματα “ποσοτικής χαλάρωσης” με τρισεκατομμύρια φρέσκα δολάρια, ευρώ και γιεν. Η διασωλήνωση αυτή της οικονομίας με τα πιεστήρια των κεντρικών τραπεζών απέτρεψε μια επανάληψη του σεναρίου του μεσοπολέμου. Αλλά εξάντλησε τις κεντρικές τράπεζες.

Η Τζάνετ Γιέλεν, η επικεφαλής της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (FED) στη δεύτερη τετραετία του Μπάρακ Ομπάμα, προσπάθησε μόλις σταθεροποιήθηκε κάπως η οικονομία να ξαναχτίσει το “οπλοστάσιο” της – να ανεβάσει σιγά-σιγά τα επιτόκια και να αντιστρέψει την πολιτική του εύκολου χρήματος. Ο Ντόναλντ Τραμπ την ξήλωσε. Αλλά πολύ σύντομα ήρθε σε ρήξη και με τον “εκλεκτό” του, τον Ζερόμ Πάουελ που την αντικατέστησε. Την περασμένη εβδομάδα, την ώρα που ο Πάουελ υποδεχόταν τους καλεσμένους της FED στο Τζάκσον Χόουλ ο Τραμπ τον αποκαλούσε “εχθρό”: “Ποιος είναι μεγαλύτερος εχθρός της Αμερικής;” έγραψε στο tweeter. “Ο Πάουελ ή ο Κινέζος πρόεδρος Σι;”

Οι αυξήσεις των επιτοκίων έχουν σταματήσει. Και στις πρόσφατες συνεδριάσεις της η πλειοψηφία της ηγεσίας της FED έχει δηλώσει έτοιμη να αρχίσει να τα μειώνει ξανά για να αντιμετωπίσει την επερχόμενη ύφεση, αν παραστεί ανάγκη. 

Αλλά δεν συμφωνούν όλοι με αυτή την πολιτική. Και αυτό οφείλεται σε μια βαθιά συναίσθηση αδυναμίας. Όλοι σχεδόν οι κεντρικοί τραπεζίτες εξέφρασαν τους φόβους τους για την επερχόμενη ύφεση, το Brexit και τους εμπορικούς πολέμους. Πολλοί στράφηκαν ανοιχτά ενάντια στον Τραμπ: 

“Το πρόβλημα είναι ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών” είπε χαρακτηριστικά ο Στάνλεϊ Φίσερ, που έχει διατελέσει στο παρελθόν αντιπρόεδρος της FED. “Το πως θα καταφέρει το σύστημα να ξεπεράσει κάποια από τα πράγματα που έχουν γίνει τελευταία -συμπεριλαμβανομένης της καταστροφής του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος- είναι άγνωστο. Δεν έχω ιδέα πως μπορεί να το αντιμετωπίσει κανείς”.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, το πρόβλημα δεν είναι απλά και μόνο ο Τραμπ. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι μια ακόμα νέα ύφεση κρέμεται πάνω από τον ορίζοντα και οι “αρχές” -κεντρικοί τραπεζίτες, πρόεδροι, πρωθυπουργοί, υπουργοί, διευθυντές διεθνών οργανισμών- δεν έχουν ιδέα πως να την αντιμετωπίσουν.