Πολιτισμός
Οι τοίχοι της πόλης δεν ανήκουν στον κάθε Δήμαρχο

Μουντζούρες, βανδαλισμός, βρωμιά. Αυτοί είναι οι χαρακτηρισμοί που ακολουθούν κάθε προσπάθεια των δημοτικών αρχών, των υπουργείων και των αφεντικών της τουριστικής βιομηχανίας να στοχοποιήσουν το γκραφίτι και τους γκραφιτάδες που έχουν δώσει ζωή και νοήματα στους γκρίζους τοίχους, στα βαγόνια του ηλεκτρικού και τα λεωφορεία της Αθήνας τις τελευταίες δεκαετίες. Ο δήμαρχος Αθήνας Μπακογιάννης βάζει στο στόχαστρο το γκραφίτι και τους γκραφιτάδες με τη δημιουργία ξεχωριστού παραρτήματος graffiti police μέσα στις τάξεις της δημοτικής αστυνομίας.

Η Αθήνα έχει μεταμορφωθεί σε μια παγκόσμια μέκα του γκραφίτι. Δεν υπάρχει γωνία, κολώνα ή άδεια επιφάνεια, ειδικά στο κέντρο της πόλης -αλλά και σαν φαινόμενο που εξαπλώνεται και σε άλλες γειτονιές και πόλεις της χώρας- που να μην έχει ένα μονόχρωμο ή πολύχρωμο tag, ένα σχέδιο, κάποιο στένσιλ ή ακόμα καλύτερα μεγάλου μεγέθους έργα τέχνης, πολλά από αυτά μοναδικής εικαστικής αξίας. Η περιήγηση στους δρόμους είναι ένα πραγματικό ταξίδι στις διάφορες τάσεις και τεχνικές του γκραφίτι. Όμως ακόμα περισσότερο αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι η διαμόρφωση, κυρίως κατά τα χρόνια της κρίσης, μιας παρεμβατικής και συμμετοχικής, πολιτικής συνείδησης από τη μεριά των γκραφιτάδων.

Αυτή η τάση του πολιτικού γκραφίτι είναι πιο ορατή από ποτέ στα ολοκαίνουρια λευκώματα «Political Stencil - 5 χρόνια δράσης» και «Γκραφίτι και πολιτική διεκδίκηση» που εξέδωσαν οι Εκδόσεις Περιθώριο. Φυλλομετρώντας το λεύκωμα δεν μπορεί κανείς να μην εντυπωσιαστεί τόσο από τους διαφορετικούς τρόπους που επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν την τεχνική του στένσιλ, όσο και από το σύνολο των παρεμβάσεων και των ζητημάτων που ανέδειξαν τα τελευταία πέντε χρόνια με τη δουλειά τους.

Από τα πρώτα τους βήματα, είτε ατομικά σαν καλλιτέχνες, είτε όλοι μαζί, έδωσαν εικαστικό περιεχόμενο σχεδόν σε κάθε πολιτική μάχη που άνοιγε από το 2014 και μετά. Το αντιφασιστικό και το αντιρατσιστικό κίνημα, το εργατικό κίνημα, ο αντισεξισμός, οι μάχες ενάντια στον εθνικισμό ή την καταστολή, μπλέκονται με μια αστική αισθητική, άλλες φορές πιο αυστηρά πολιτική, με συνθήματα και ταμπλό, άλλες φορές πιο εννοιολογική με πρόσωπα και εικόνες. Οι δολοφονίες του Παύλου Φύσσα (Μαχητής) στο Κερατσίνι, του Βαγγέλη Γιακουμάκη (Δολοφονήθηκε από Λεβέντες) στα Γιάννενα, του Κώστα Κατσούλη στην Κρήτη, του Ζακ Κωστόπουλου (Justice for Jakie/ οργή και θλίψη) στην Ομόνοια δίνουν αφορμές στους Political Stencil να παρέμβουν με μεγάλες προσωπογραφίες στον ιστό της πόλης. 

Συνθήματα

Άλλες φορές πάλι, με συνθήματα παρεμβαίνουν σε απεργίες όπως των εκπαιδευτικών για μόνιμους μαζικούς διορισμούς (Θα πάει μακρυά η Βαλίτσα) ή την απεργία των εργαζόμενων δικυκλιστών το Μάρτη του 2019. “Μονομερής διαγραφή του χρέους”, γράφουν σε ένα πανό που σηκώνουν το 2014 στην Κέρκυρα, “Ντάιζεμπλουμ άρχοντα πάρε μας τα υπάρχοντα”, σε ένα άλλο έξω από κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, “Free Assange” ζωγραφίζουν σε ένα τεράστιο πανό στα Μέγαρα. Ανεβαίνουν στον Έβρο στη μεγάλη διαδήλωση ενάντια στο τείχος του αίσχους στις 23-24 Γενάρη του 2016, συμμετέχουν σε αντινατοϊκές πορείες, κατεβαίνουν στις διαδηλώσεις της 17ης Νοέμβρη, στήνουν σεμινάρια στένσιλ και γκραφίτι σε αντιρατσιστικά και αντιφασιστικά φεστιβάλ και δεν σταματούν με κάθε ευκαιρία να κάνουν μέσα από τις δουλειές τους πολιτική κριτική σε κυβερνητικά και μη στελέχη (Κατρούγκαλος – Υπουργός ανεργίας και κοινωνικής ανασφάλειας, Παναγόπουλος [ΓΣΕΕ] – I have no dream). 

Το λεύκωμα είναι ένα παιχνίδι εικόνων, χρωμάτων και μηνυμάτων αφού οι Political Stencil το έχουν στήσει με φωτογραφίες και λεζάντες από τις δεκάδες δουλειές τους και με την εξέλιξη πολλών από των γκραφίτι που έχουν κάνει σε δημόσιους χώρους, από την παιδική χαρά μέσα στην Πτέρυγα Μητέρων και Ανηλίκων Κρατουμένων στη Θήβα ή το πάρκο Ναυαρίνου.

“Το Stencil σε αντίθεση με το γκραφίτι έχει πιο πολιτικό παρελθόν. ‘Πατέρας’ του Stencil θεωρείται ο Γάλλος Μπλεκ Λερά που εμπνευσμένος από τις διαδηλώσεις που πήρε μέρος σαν φοιτητής και τις αφίσες του Μάη του '68, έβαφε αρουραίους και ποντίκια στους δρόμους του Παρισιού”, ανέφερε ο Παυσανίας Καραθανάσης, που προλογίζει τα “5 Χρόνια Δράσης” κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του λευκώματος “Γκραφίτι και Πολιτική Διεκδίκηση” (εκδόσεις στο Περιθώριο), που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 23 Σεπτέμβρη. “Ο Δεκέμβρης του 2008 και το κίνημα που ξέσπασε ενάντια στη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου πολιτικοποίησε πολύ κόσμο και ανάμεσά τους και τον κόσμο που ήταν μπλεγμένος στο γκραφίτι”.