Πώς μαθαίνουμε την Οδύσσεια στο σχολείο; Θα μπορούσε άραγε η μορφή του Οδυσσέα να σημαίνει άλλα πράγματα από αυτά που για αιώνες έχει καθιερώσει η κυρίαρχη ερμηνευτική προσέγγιση; Το να πιάσει κανείς την Οδύσσεια και να της κάνει reload, να την ξαναφορτώσει στη ιστορική μνήμη με άλλα νοήματα, είναι μια δύσκολη δουλειά.
Αυτός είναι και ο λόγος που στην παράσταση “Oδύσσεια Reloaded – Ένα κωμικοτραγικό έπος”, το ζήτημα της διαφορετικής ερμηνευτικής διαδρομής ξεκινάει σαν μια προσπάθεια να ξαναμελετήσουμε το πολυδιαβασμένο κείμενο του Ομήρου από την αρχή, με γνώμονα τις σύγχρονες ανάγκες και αναζητήσεις. Και όλα αυτά με μια πετυχημένη προσπάθεια διακωμώδησης της κυρίαρχης ερμηνείας ενός Οδυσσέα “συμβόλου αρρενωπότητας, πατριωτική φιγούρα, πολεμική ιδιοφυία, με πολυμήχανη σκέψη και με πίστη στη γυναίκα του”, όπως εξηγεί στο σημείωμα του σκηνοθέτη ο Πέτρος Σκαρμέας.
Αντιπαράδειγμα
Στην πραγματικότητα -της παράστασης- ο Οδυσσέας είναι ένα γουρούνι και μισό, ένας φιλόδοξος αμοραλιστής που πατάει επί πτωμάτων αρκεί να πετύχει το στόχο του, ένας ακραίος υποκριτής, ένας φαντασμένος, ακραίος σεξιστής και ομοφοβικός, μια μορφή παγκόσμιου αντιπαραδείγματος που αποδεικνύει τις καταπιεστικές δομές στην αλλοτριωτική φύση των ταξικών κοινωνιών ιστορικά.
Σημαντικό στοιχείο στην παράσταση είναι η μουσική επένδυση. Από την αρχαία λύρα μέχρι την παραδοσιακή μουσική ή τα τραγούδια του Γ. Αγγελάκα και του Θ. Παπακωνσταντίνου, ο σκηνοθέτης έχει εντάξει τον μουσικό ραψωδό, τον τροβαδούρο, τον σύγχρονο τραγουδιστή στη σκηνική παρουσία.
Η διαγραφή του Δούρειου Ίππου, ένα ούτως ή άλλως ιστορικό μύθευμα που όμως έχει καταγραφεί τόσο δυνατά στην ανθρώπινη μνήμη, είναι ένα ακόμη στοιχείο.
Μιλώντας στην ΕΑ ο Πέτρος Σκαρμέας τόνισε μεταξύ άλλων:
“Ο Οδυσσέας είναι ένα ψηφιδωτό πολλών κοινωνικών προβληματικών και ρόλων που υπάρχουν γύρω μας. Ο πατέρας μας, ο δάσκαλος μας, ο γείτονας, ο άντρας πρότυπο αρρενωπότητας, εμείς οι ίδιοι. Στο πρόσωπο του Οδυσσέα συγκροτούνται πολλοί ρόλοι. Και ανοίγονται ερωτήματα αλλά παρουσιάζονται και θέσεις. Χρησιμοποιώντας γεγονότα και περιστατικά, από την Οδύσσεια, οι συντελεστές προσπαθούν να απαντήσουν στις δικές μας σύγχρονες αντιλήψεις για τα πράγματα.
Όταν ο Οδυσσέας ελαφρά τη καρδία πετάει 10 ναύτες από το καράβι γιατί χρειάζονται 700 κιλά λιγότερο φορτίο για να σωθεί από τη φουρτούνα, κάνουμε μια έμμεση αναφορά στους πρόσφυγες. Σε αυτούς που δεν χωράνε στο καράβι, στη ζωή μας, στην καθημερινότητα, στο πανηγύρι και το γλέντι μας.
Βασικό στοιχείο της παράστασης είναι η συζήτηση γύρω από τη σεξουαλικότητα και το ρόλο της στην κοινωνία τότε και τώρα. Είναι σκόπιμη και είναι πολιτική θέση η αλλαγή στους όρους των φύλων. Κατ'αρχάς τον Οδυσσέα τον παίζει γυναίκα γιατί θέλαμε να έχουμε απόσταση από την ισχυρή αντρική μορφή του Οδυσσέα. Μετατρέπει τον Οδυσσέα στην αναγκαία καρικατούρα, την ώρα που τρώει, την ώρα που κατουράει, την ώρα που διατάζει. Για εμάς το θέατρο λειτουργεί ως σανίδα του χτες και του τότε, μας απελευθερώνει από τα υπάρχοντα δεδομένα και μας βοηθάει να τα διοχετεύσουμε σε νέα νοήματα και ρόλους.
Αυτή είναι και η προσπάθεια να εντάξουμε live μουσική στη σκηνή. Θέλαμε να προσθέσουμε ένα ηχητικό ρυθμό και να δώσουμε χρόνο στη μουσική ως διαχρονικό εργαλείο. Θέλαμε να διατρέξουμε μουσικά τους αιώνες από την λύρα μέχρι τις σύγχρονες μουσικές, με μαζικά, λαϊκά ακούσματα κατανοητά απ'όλους.
Ταυτόχρονα δεν ξεχνάμε το ταξικό στοιχείο της κοινωνίας. Ο Θερσίτης, ένας φτωχός που παρέχει τις στρατιωτικές του υπηρεσίες, ποτέ δεν θα μπορέσει να διεκδικήσει από τον Οδυσσέα τα αισθήματα και τις ανάγκες του, όσο ποιητικός και να είναι, αλλά είναι αναγκασμένος να ζήσει την ταξική του θέση και καταπίεση. Ο Οδυσσέας μπορεί να κατατροπωθεί μόνο από την πολιτική εξουσία που ο ίδιος χρησιμοποίησε και δυνάμωσε”.
INFO
H παράσταση θα παίζεται στο Θέατρο ΡΟΕΣ (Ιάκχου 16, Κεραμεικός) κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στις 9μμ μέχρι το τέλος Δεκέμβρη.
Σκηνοθεσία: Πέτρος Σκαρμέας
Παίζουν: Τζοάνα Βρακά, Βασίλης Γιαννέλος, Πέτρος Σκαρμέας, Αφροδίτη Λόη