Γράμματα και σχόλια
Συνταγματική αναθεώρηση: Ασκήσεις συναίνεσης

Η συνταγματική αναθεώρηση ολοκληρώθηκε την προηγούμενη βδομάδα. Ήταν η πρώτη αναθεώρηση στην ελληνική συνταγματική Ιστορία που έγινε με διαφορετική κοινοβουλευτική πλειοψηφία στη δεύτερη Βουλή σε σχέση με την πρώτη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, λόγω  και των αυξημένων πλειοψηφιών που απαιτούνται (είτε 180 βουλευτές στην πρώτη Βουλή και 151 στη δεύτερη, είτε 151 στην πρώτη και 180 στη δεύτερη), η αναθεώρηση να έχει συναινετικό χαρακτήρα. Με άλλα λόγια, η αναθεώρηση του 2019 φέρει τη σφραγίδα και της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η κυριότερη αλλαγή ήταν στον τρόπο εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, που αποσυνδέθηκε από τη διάλυση της Βουλής, δηλαδή από τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, και πλέον θα μπορεί να γίνεται και με σχετική πλειοψηφία. Πρόκειται για μια αλλαγή που ευνοεί την κυβερνητική σταθερότητα η οποία αν ίσχυε πχ το 2015 θα σήμαινε την παραμονή της κυβέρνησης Σαμαρά στην εξουσία ως το καλοκαίρι του 2016. 

Άλλη σημαντική αλλαγή για την οποία έγινε μεγάλη συζήτηση ήταν η διευκόλυνση της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού για την οποία πρέπει να εκδοθεί σχετικός νόμος που να την εξειδικεύσει. Ωστόσο, ο δεσμός των ανθρώπων με έναν τόπο έχει να κάνει πρωτίστως με την υλική πραγματικότητα στην οποία ζουν και για την οποία πρέπει να έχουν λόγο. Με αυτήν την έννοια, οι μετανάστες που ζουν χρόνια στη χώρα είναι πολύ λογικότερο να έχουν δικαίωμα ψήφου σε αυτήν αφού θα κληθούν να υποστούν όλες τις επιλογές της πολιτικής ηγεσίας σε σχέση με ανθρώπους που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Το πολιτικό δικαίωμα της ψήφου, όπως και τα άλλα θεμελιώδη δικαιώματα, πρέπει να ασκείται από το «λαό» που ζει και εργάζεται σε κάθε χώρα, δηλαδή ντόπιους και μετανάστες αδιακρίτως, και όχι από ανθρώπους που έχουν ελάχιστη σχέση μαζί της με βάση το υπερβατικό κριτήριο του έθνους.

Χλωμές

Από τις προοδευτικές εξαγγελίες που είχε κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ όταν κινούσε την αναθεωρητική διαδικασία, ψηφίστηκαν μόνο δύο χλωμές αντανακλάσεις τους. Η πρώτη είναι η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, δηλαδή η συλλογή υπογραφών από 500.000 πολίτες για την υποβολή ενός νομοσχεδίου στη Βουλή η οποία είναι υποχρεωμένη να το συζητήσει. Χρειάζεται πολύ φαντασία για να εκληφθεί αυτή η διάταξη (που έχει μάλιστα κι άλλους περιορισμούς όπως να μην αφορά εθνικά και δημοσιονομικά ζητήματα) ως αμεσοδημοκρατική ένεση, πολύ περισσότερο ως αντίδοτο στην κρίση της αντιπροσώπευσης και του κοινοβουλευτισμού. Η δεύτερη είναι η κατοχύρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, που μάλλον αντιστοιχεί σε μια φιλανθρωπική αυτοδέσμευση του κράτους ότι δεν θα αφήσει τους πολίτες του να πεθάνουν της πείνας παρά σε μια αυτοδέσμευση άσκησης κοινωνικής πολιτικής. 

Κατά τα άλλα, η ΝΔ δεν ψήφισε, όπως αναμενόταν, τις προτάσεις για διακήρυξη της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους, διεξαγωγή δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία, απλή αναλογική κλπ. Επίσης, δεν ψήφισε την υποχρέωση ίσης αμοιβής για ίση εργασία ανεξαρτήτως ηλικίας την οποία πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ (η κυβέρνηση του οποίου είχε διατηρήσει βέβαια σε ισχύ τον «υποκατώτατο μισθό» για τρία χρόνια). Ιδιαίτερα προκλητική ήταν η καταψήφιση από την κυβερνητική πλειοψηφία (μαζί με την ακροδεξιά του Βελόπουλου) της πρότασης για απαγόρευση διακρίσεων λόγω φύλου, ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Η απαγόρευση τέτοιων διακρίσεων έχει βέβαια ούτως ή άλλως ισχύ στη χώρα μας με βάση την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η υλοποίησή της στην πράξη όμως παραμένει ζητούμενο. Έτσι, πέρα από την πρόκληση που συνιστά το γεγονός μια κυβέρνηση που θέλει να λέγεται «φιλελεύθερη» να αρνείται την αποτύπωση αυτής της απαγόρευσης, τα ίσα δικαιώματα για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα είναι υπόθεση μαχητικής διεκδίκησης εδώ και τώρα. Για άλλη μια φορά, όπως έχει συμβεί τόσες φορές στο παρελθόν, οι κοινωνικοί αγώνες θα προηγηθούν και το Σύνταγμα θα ακολουθήσει.   

Μπάμπης Κουρουνδής
μέλος ΔΣ Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης