Οικονομία και πολιτική
Ο Κορονοϊός και η παγκόσμια οικονομία: Βάζουν τα κέρδη πάνω απ’ τους ανθρώπους

Ο πανικός που έχει καταλάβει τις αγορές και τα οικονομικά επιτελεία με την εμφάνιση του κορονοϊού δεν οφείλεται ούτε στον ίδιο τον μικροσκοπικό “οργανισμό”, ούτε στα θύματά του. Ο πανικός αντανακλά πολύ περισσότερο τις ίδιες τις αδυναμίες της παγκόσμιας οικονομίας, παρά τους πραγματικούς φόβους (των οικονομικών επιτελείων, όχι των ίδιων των απλών ανθρώπων) για την εξάπλωση του ιού. Έτσι και αλλιώς οι πραγματικοί άνθρωποι δεν είναι παρά απλά “νούμερα” για τα επιτελεία της άρχουσας τάξης. Η ασθένεια και ο θάνατος είναι “στατιστικά συμβάντα” που αξιολογούνται κάθε φορά ανάλογα με τις ανάγκες της οικονομίας. 

Μέχρι αυτή τη στιγμή οι αριθμοί των θυμάτων είναι σχετικά μικροί. Στην ίδια την Κίνα, τη χώρα όπου πρωτοεμφανίστηκε η ασθένεια, έχουν καταγραφεί περίπου 43 χιλιάδες περιστατικά. Έξω από την ίδια την Κίνα, οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις είναι ακόμα ελάχιστες. Από αυτές τις 43 χιλιάδες το ένα έκτο χρειάστηκε να νοσηλευτεί, σε κρίσιμη κατάσταση, σε κάποιο νοσοκομείο. Χίλιοι περίπου ασθενείς έχουν χάσει ήδη τη μάχη με τη ζωή.  Με βάση τα δεδομένα από την Κίνα, ερευνητές από το Imperial College του Λονδίνου υπολογίζουν τα ποσοστά θνησιμότητας του κορονοϊού στο 1%. Τα ποσοστά θνησιμότητας της “κοινής γρίπης” είναι σαφώς μεγαλύτερα. “Στις ΗΠΑ μόνο”, γράφει η αμερικανική ιστοσελίδα LiveScience, “η κοινή γρίπη έχει ήδη προκαλέσει αυτή την περίοδο, μέχρι τώρα, 19 εκατομμύρια ασθένειες, 180 χιλιάδες εισαγωγές σε νοσοκομείο και 10 χιλιάδες θανάτους, σύμφωνα με το 'Κέντρο για τον έλεγχο των ασθενειών και την πρόληψη' (CDC)”.

Οι στατιστικές, όμως, λένε μόνο τη μισή αλήθεια. Την “κοινή γρίπη” την έχουμε μελετήσει και την γνωρίζουμε, εξηγεί το ίδιο άρθρο. Η εμφάνισή της είναι περιοδική. Από τον Μάρτη τα νέα κρούσματα θα αρχίσουν να μειώνονται, τον Απρίλη θα εξαφανιστούν. Ο κορονοϊός είναι νέος και άγνωστος. Κανένας δεν ξέρει πως θα εξελιχθεί η εξάπλωσή του μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες. Ο κίνδυνος μιας ανεξέλεγκτης πανδημίας είναι ίσως μικρός αλλά σίγουρα υπαρκτός.

Η αρχική αντίδραση των κινεζικών αρχών μετά τον εντοπισμό του νέου ιού στην Γιουχάν -μια πόλη 11 εκατομμυρίων κατοίκων στην κεντρική Κίνα- ήταν να περιορίσει τις μετακινήσεις των ανθρώπων. Πενήντα περίπου εκατομμύρια Κινέζοι τέθηκαν άμεσα σε κατάσταση “καραντίνας” και χιλιάδες εργοστάσια, γραφεία, επιχειρήσεις και δημόσιοι οργανισμοί σταμάτησαν να λειτουργούν καθώς οι αρχές “συμβούλευαν” τον κόσμο να κλειστεί στο σπίτι του. Ο ίδιος ο πρόεδρος Σι στην πρώτη του δημόσια παρουσία μετά το ξέσπασμα της επιδημίας (λίγες ώρες μετά τον θάνατο του Λι Ουενλιάνγκ, του γιατρού που είχε προειδοποιήσει πρώτος για τον κίνδυνο του ιού και είχε αρχικά κατηγορηθεί από τις αρχές για διασπορά ψευδών ειδήσεων) εμφανίστηκε συμβολικά με μάσκα.

Ρατσιστική προπαγάνδα

Στη Δύση, οι αρχές και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αντιμετώπισαν αρχικά τον νέο ιό σαν μια ευκαιρία για μια ακόμα ρατσιστική προπαγάνδα σε βάρος των Κινέζων (και μαζί τους όλων των Ασιατών). Ύστερα από μια αρχική επιστημονική εικασία που συνέδεε τον κορονοϊο με τις νυχτερίδες εμφανίστηκε στη Βρετανία ένα βίντεο που έδειχνε μια Κινέζα να τρώει μια σούπα με νυχτερίδες -μια αναπαραγωγή του στερεότυπου που εμφανίζει τους “ξένους” σαν πηγή ασθενειών και μολύνσεων. Αλλά πολύ γρήγορα η εκστρατεία αυτή γύρισε μπούμερανγκ -και μέσα και έξω από την Κίνα.

Στη συνεδρίαση της μόνιμης επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου (του Κ.Κ.Κίνας) της 3 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος Σι έκανε στροφή 180 μοιρών. Τα μέτρα για τον περιορισμό του ιού είπε (σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς) έχουν “τραβήξει πάρα πολύ” και απειλούν την οικονομία. Αυτό που προέχει τώρα δεν είναι να σταματήσει η εξάπλωση του ιού αλλά να ξαναπάρει μπροστά η παραγωγή. Οι οικονομικές αρχές έστειλαν προειδοποιήσεις στις μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις να εργαστούν σκληρά για να πιάσουν τους στόχους, παρά την επέλαση του ιού.

Λίγες ώρες αργότερα ο πρόεδρος Τραμπ προσπάθησε και αυτός να διασκεδάσει τους φόβους για την εξάπλωση του κορονοϊού. Η επιδημία θα υποχωρήσει, δήλωσε (προκαλώντας την οργή του επιστημονικού κόσμου), με την υποχώρηση του χειμώνα. Σταματήστε να ανησυχείτε για την υγεία σας, με άλλα λόγια, και ριχτείτε ξανά στη δουλειά. Το έθνος (δηλαδή οι επιχειρήσεις μας) κινδυνεύουν.

Στην Κίνα τα οικονομικά επιτελεία προσπαθούν ακόμα να υπολογίσουν -έστω και προσεγγιστικά- τις αναμενόμενες επιπτώσεις που θα έχει η επιδημία στην οικονομία. Αλλά οι πρώτες ενδείξεις είναι δραματικές. Η εμφάνιση της επιδημίας συνέπεσε στην Κίνα με τις γιορτές της Πρωτοχρονιάς (μια κινητή γιορτή που σχετίζεται με την πανσέληνο), μια παραδοσιακή περίοδο ταξιδιών για τους Κινέζους. Το πρώτο οικονομικό θύμα ήταν οι λιανικές πωλήσεις, που έκαναν βουτιά καθώς ο κόσμος έμεινε ταμπουρωμένος στα σπίτια του:

“Η απώλεια εσόδων στο λιανικό εμπόριο και την εστίαση στην εβδομάδα του Νέου Σεληνιακού Έτους”, γράφει το πρακτορείο Bloomberg, “υπολογίζεται από το 20% ως το 80%, μια πτώση που μεταφράζεται σε μια υστέρηση από 31 ως 124 δισεκατομμύρια δολάρια...”

Τα κύματα της οικονομικής αναταραχής έφτασαν στις ακτές της Δύσης πολύ γρηγορότερα από τον ίδιο τον ιό. Η Κίνα είναι το “εργοστάσιο του πλανήτη” που τροφοδοτεί με εξαρτήματα όλες σχεδόν τις βιομηχανίες της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και της Αμερικής. 

Γραμμή παραγωγής   

“Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής εξαρτημάτων αυτοκινητοβιομηχανίας στον κόσμο”, γράφει το CNN. “Το 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, εξήγαγε εξαρτήματα αξίας 35 δις δολαρίων. Εξαρτήματα αξίας περίπου 20 δις εξήχθησαν το 2018 από την Κίνα στις ΗΠΑ... Ένα κομμάτι από αυτές τις εξαγωγές πηγαίνει στα καταστήματα που πουλάνε εξαρτήματα αλλά ο κύριος όγκος κατευθύνεται στις γραμμές παραγωγής... Δεν μπορείς να κατασκευάσεις ένα αυτοκίνητο με το 99% των εξαρτημάτων του. Αρκεί να λείπει ένα εξάρτημα για να σταματήσει μια γραμμή παραγωγής, όπως λέει ο Μάικ Ντιόν, πρώην γενικός διευθυντής της General Motors στην Ινδονησία...”

Ο ιός, όμως, δεν έχει διαταράξει μόνο τις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες. Έχει χτυπήσει και τη “ζήτηση”, χτυπώντας με αυτόν τον τρόπο τις τιμές του πετρελαίου και των άλλων πρώτων υλών. Σύμφωνα με τον γνωστό (και διαβόητο) “οίκο Moody's”: 

“Ο δείκτης βιομηχανικών μετάλλων έχει κάνει βουτιά... Σε σημαντικό βαθμό η πτώση των τιμών οφείλεται στην υπερβολική εξάρτηση της παγκόσμιας βιομηχανικής δραστηριότητας από την Κίνα. Ο δείκτης έχει υποχωρήσει σε ποσοστό 7,1% από την εμφάνιση του κορονοϊού με τον χαλκό να χάνει 10,4%, το νικέλιο 8,7%, τον κασσίτερο 8,2% και τον ψευδάργυρο 7,3%”.

Τα οικονομικά επιτελεία φοβούνται ότι ο κορονοϊός μπορεί να αποδειχτεί “μαύρος κύκνος” για την παγκόσμια οικονομία. Παλιά οι βιολόγοι πίστευαν ότι οι κύκνοι ήταν κατάλευκοι. Το 1697 όμως, εξερευνητές εντόπισαν μαύρους κύκνους στην Αυστραλία. Για τους επιστήμονες και την ανθρωπότητα συνολικά ήταν μια σημαντική ανακάλυψη. Για την οικονομική “επιστήμη” αντίθετα, ο “μαύρος κύκνος” έγινε συνώνυμο της καταστροφής:  ένα νέο, αναπάντεχο δεδομένο που μπορεί να ανατρέψει τις προβλέψεις, να διαταράξει τα χρηματιστήρια και τις χρηματαγορές, να τινάξει στον αέρα τις προβλέψεις για τα “κέρδη και τις ζημίες” και να κλονίσει την ίδια την πραγματική οικονομία. 

Θα αποδειχτεί πραγματικά “μαύρος κύκνος” για την παγκόσμια οικονομία ο κοροναϊός; Κανένας δεν το ξέρει ακόμα. Αυτό όμως που ξέρουμε είναι ότι ο Σι και o Τραμπ είναι έτοιμοι από τώρα να ρίξουν εκατομμύρια ανθρώπους στην αρρώστια και τον θάνατο για να σώσουν τα κέρδη της αυτοκινητοβιομηχανίας, των τραπεζιτών και των κάθε λογής σπεκουλαδόρων.

Ο κορονοϊός απειλεί να μετατραπεί πραγματικά σε πανδημία. Όχι επειδή δεν γνωρίζουμε τους κινδύνους, αλλά επειδή οι πλούσιοι και οι ισχυροί αδιαφορούν για την υγεία μας και τις ζωές μας. Η πραγματική πανδημία χτυπάει εδώ και πολλά χρόνια τον πλανήτη. Το όνομά της, καπιταλισμός.