«Κυβέρνηση του 1% ενάντια στο 99%»

Ο κανόνας του χρυσού ήταν μια προσπάθεια καθορισμού σταθερών ισοτιμιών ανάμεσα στα νομίσματα με την πρόσδεσή του καθενός από αυτά σε μια συγκεκριμένη ποσότητα χρυσού. Ο Άιχενγκριν δείχνει πως, την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης, η μια κυβέρνηση μετά την άλλη αντιδρούσε στις χρηματοπιστωτικές και οικονομικές αναταράξεις προσπαθώντας να διατηρήσει αυτή την αναλογία του νομίσματός της με τον χρυσό.

Αυτή η προσπάθεια περιλάμβανε την αύξηση των επιτοκίων και την περικοπή των δημοσίων δαπανών. Στο τέλος, αρχίζοντας από την Βρετανία τον Σεπτέμβρη του 1931 και κλείνοντας με την Γαλλία πέντε χρόνια αργότερα, το κόστος της διατήρησης αυτής της ισοτιμίας έγινε υπερβολικά μεγάλο. Όλες μεγάλες χώρες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την σύνδεση με τον χρυσό και να υποτιμήσουν το νόμισμά τους.

Μια εκδοχή της ίδιας προσπάθειας βλέπουμε σήμερα με την κρίση στην ευρωζώνη. Το ευρώ συνδέει 17 πολύ διαφορετικές οικονομίες σε ένα ενιαίο νομισματικό σύστημα. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση έχει σπρώξει μια ολόκληρη σειρά από τα πιο αδύναμα κράτη-μέλη στην υιοθέτηση όλο και πιο άγριων μέτρων λιτότητας με στόχο την παραμονή τους στην ευρωζώνη.

Μέχρι τώρα καμιά δεν έχει ακολουθήσει το παράδειγμα της δεκαετίας του 1930 -να αποσυρθεί από την ευρωζώνη και να κηρύξει παύση πληρωμών του εξωτερικού χρέους, του χρέους που αποτελεί τον μοχλό για την επιβολή της λιτότητας πάνω τους. Η επιστροφή στο εθνικό τους νόμισμα θα τους επέτρεπε να προχωρήσουν σε υποτίμηση η οποία, ενδεχομένως, θα μπορούσε, μειώνοντας τις τιμές των εξαγομένων προϊόντων, να συμβάλει στην προσπάθεια της οικονομικής τους ανόρθωσης.

Αντί για αυτό, αυτό που γίνεται είναι η επιβολή από τα έξω "τεχνοκρατικών", υποτίθεται, κυβερνήσεων που έχουν σαν αποστολή να κρατήσουν τις χώρες αυτές μέσα στην ευρωζώνη και να εφαρμόσουν τα προγράμματα λιτότητα που απαιτεί η επονομαζόμενη "Ομάδα της Φρανκφούρτης".

Αυτή η άτυπη ηγεσία -η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μερκελ, ο πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ, ο νέος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και ο Όλι ##Ρεν από την Ευρωπαϊκή Κομισιόν, ο Χέρμαν βαν Ρομπάι, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο επικεφαλής του Eurogroup- κυβερνάει στην ουσία την ευρωζώνη.

Στην αρχή ανάγκασαν τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, τον Γιώργο Παπανδρέου, να παραιτηθεί. Ύστερα ο Ολι Ρεν εξανάγκασε τη Νέα Δημοκρατία να συμφωνήσει να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση "εθνικής ενότητας". Αυτή η κυβέρνηση, που περιλαμβάνει και το ακροδεξιό ΛΑΟΣ, σχηματίστηκε την περασμένη βδομάδα κάτω από την ηγεσία του Λουκά Παπαδήμου, ενός πρώην αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ίδιο σχέδιο

Ύστερα η Ομάδα της Φρανκφούρτης επανέλαβε το ίδιο σχέδιο στην Ιταλία. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί με καθαρή βία. Ύστερα, με την διαμεσολάβηση του πρώην ευρωκομουνιστή ιταλού προέδρου Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, σχηματίστηκε μια ακόμα "κυβέρνηση εθνικής ενότητας"- αυτή τη φορά υπό την ηγεσία ενός πρώην Ευρωπαίου Επιτρόπου, του Μάριο Μόντι.

Αξίζει να σημειώσει κανείς ότι τα θύματα αυτών των παρεμβάσεων είναι τόσο η κεντροδεξιά όσο και η κεντροαριστερά. Επίσης, οι πολιτικές αυτές αλλαγές μαγειρεύονται μέσα από μια δίδυμη δράση, με την Ομάδα της Φρανκφούρτης να λειτουργεί παράλληλα με τις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες προετοίμασαν την πτώση του Μπερλουσκόνι απογειώνοντας τα επιτόκια του ιταλικού χρέους.

Αποτελεί μια ωραία ιστορική ειρωνεία το γεγονός ότι ο Μπερλουσκόνι αναγκάστηκε να υποταχθεί στις ίδιες τις δυνάμεις της αγοράς που ο ίδιος λάτρευε. Αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι φυσιολογικές λειτουργίες των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων αντικαθίστανται από, μη δημοκρατικές εξ ορισμού, δυνάμεις.

Η ιδέα ότι αυτές οι νέες κυβερνήσεις αποτελούνται από τεχνοκράτες, από ουδέτερους "ειδικούς" είναι, προφανώς, ανοησία. Οι κυβερνήσεις αυτές θα προσπαθήσουν να επιβάλουν μια ιδιαίτερα ταξική λύση στην κρίση, δηλαδή την λύση της διατήρησης της ευρωζώνης -και επομένως της διατήρησης της οικονομικής και γεωπολιτικής θέσης του γερμανικού και του γαλλικού καπιταλισμού- σε βάρος της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού. Αυτές θα είναι οι κυβερνήσεις του 1% ενάντια στο 99%.

Αυτές οι ενέργειες διευκολύνθηκαν από την βαθιά περιφρόνηση που αισθάνεται ο κόσμος όχι μόνο απέναντι στον Παπανδρέου και τον Μπερλουσκόνι αλλά και απέναντι σε ολόκληρες τις ελληνικές και τις ιταλικές ελίτ. Με τον ίδιο τρόπο, με την ανικανότητά τους να βρούνε διέξοδο από την κρίση, είχαν χάσει και τη δεκαετία του 1930 τα φιλελεύθερα κοινοβουλευτικά καθεστώτα κάθε αξιοπιστία. Ξέρουμε ποιοί επωφελήθηκαν τότε -ο Χίτλερ, ο Φράνκο και μια σειρά από μικρότερους δεξιούς τυράννους.

Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που να κάνει μια επανάληψη της ιστορίας αναπόφευκτη. Αλλά, ταυτόχρονα, δεν υπάρχει και καμιά αμφιβολία ότι η κρίση έχει οδηγήσει την ευρωζώνη, πολιτικά, σε μια εξαιρετικά αποκρουστική στροφή.

Διαβάστε επίσης

Ιταλία: Η πιο μεγάλη “μετάσταση” της κρίσης