Άλεξ Καλλίνικος: Η πιο μεγάλη “Μεγάλη Δύναμη”

Το 1854, ο Φρίντριχ Ένγκελς έγραφε: “Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει και μια έκτη δύναμη στην Ευρώπη, η οποία σε συγκεκριμένες στιγμές μπορεί να δείχνει την ανωτερότητά της πάνω από τις πέντε λεγόμενες “Μεγάλες Δυνάμεις” και να τις κάνει όλες μαζί να τρέμουν. Αυτή η δύναμη είναι η Επανάσταση”. Το ίδιο ισχύει για τη Μέση Ανατολή σήμερα.

Αν επικεντρωνόμασταν στη στρατιωτική ισορροπία δυνάμεων, θα βγάζαμε το συμπέρασμα ότι τίποτα δεν άλλαξε στον τελευταίο πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα. Ισχύει ότι η Χαμάς πλέον έχει πυραύλους Φατζρ-5 μεγαλύτερου βεληνεκούς που μπορούν να χτυπήσουν το Τελ Αβίβ. Όμως, ο ισραηλινός στρατός διατηρεί μια ασύγκριτη ανωτερότητα.

Ωστόσο, το να κοιτάμε απλά τα πολεμικά υλικά και τα στρατεύματα είναι πολύ επιφανειακό. Στην πραγματικότητα, όλα έχουν αλλάξει από την προηγούμενη αιματηρή επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα.

Η φιλελεύθερη καθημερινή εφημερίδα του Ισραήλ, Χααρέτζ, δημοσίευσε ένα εντυπωσιακό άρθρο για τις διαβουλεύσεις που έγιναν την περασμένη βδομάδα μεταξύ των κορυφαίων της κυβέρνησης -του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, του Υπουργού Άμυνας, Εχούντ Μπαράκ, και του Υπουργού Εξωτερικών, Αβιγκντόρ Λίμπερμαν- σχετικά με την εκεχειρία που πρότεινε ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Μοχάμεντ Μούρσι.

“Στη συνάντηση της Τρίτης, λίγο πριν φτάσει η Αμερικανίδα Υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, ήταν φανερό στο Ισραήλ ότι οι όροι της εκεχειρίας που πρότεινε η Αίγυπτος ήταν πολύ πιο κοντά στις θέσεις της Χαμάς παρά στις δικές του. Το συμπέρασμα που διατύπωσαν οι αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών στη συνάντηση της τριανδρίας ήταν πως, αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στην περίοδο του Μουμπάρακ, οι Αιγύπτιοι τώρα ευθυγραμμίζονται με τη Χαμάς και προσπαθούν να την οδηγήσουν σε επιτυχίες.”

Ο Μπαράκ, παρόλα αυτά, ήθελε να αποδεχθεί την εκεχειρία, με το σκεπτικό ότι ο στρατός είχε δώσει ένα μάθημα στη Χαμάς, ο Λίμπερμαν υποστήριζε χερσαία επέμβαση και ο Νετανιάχου ήταν κάπου ανάμεσα.

Οι τρεις ισραηλινοί Υπουργοί ζήτησαν από την Κλίντον να “ασκήσει πίεση στην Αίγυπτο ώστε να προσφέρει μια πιο ισορροπημένη συμφωνία εκεχειρίας”. Αυτό που συνέβη ήταν το αντίθετο. Η Κλίντον, με την υποστήριξη τηλεφωνημάτων από τον Μπαράκ Ομπάμα, τους πίεσε να αποδεχθούν τους όρους της Αιγύπτου.

Και αυτό έκαναν. Τελικά, ακόμα και ο υπερ-δεξιός Λίμπερμαν υπαναχώρησε, δηλώνοντας σε μια ευρύτερη σύσκεψη Υπουργών: “Η απόφαση είναι απλή. Ο Ραμπίν [ο ισραηλινός πρωθυπουργός που δολοφονήθηκε επειδή ξεκίνησε την “ειρηνευτική διαδικασία”] είπε πως αν μας χτυπάνε από τη Γάζα, θα ξανακάνουμε κατοχή, αλλά αυτό είναι προφανώς δύσκολο”.

Πίσω από το ρόλο του Μούρσι στη διευθέτηση μιας εκεχειρίας, την οποία η Χαμάς μπορεί να διεκδικεί ως νίκη, βρίσκονται οι αραβικές επαναστάσεις. Ο τελευταίος πόλεμος της Γάζας έδειξε πώς αρχίζει να αλλάζει η γεωπολιτική της περιοχής.

Η αντιμετώπιση του Νετανιάχου ήταν να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική ανωτερότητα του Ισραήλ για να ξαναπάρει την πρωτοβουλία κινήσεων. Η απαίτησή του για πόλεμο κατά του Ιράν (κάτι που τεχνικά είναι πολύ δύσκολο χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ) ήταν το πρώτο του κόλπο. Όμως βρέθηκε μπλοκαρισμένος ταυτόχρονα από τους δικούς του αξιωματούχους των σωμάτων ασφαλείας και από τον Ομπάμα.

Η δολοφονία του στρατιωτικού διοικητή της Χαμάς, Άχμαντ Τζάμπαρι, σε μια στιγμή που βρισκόταν υπό συζήτηση μια νέα εκεχειρία στη Γάζα, ήταν το επόμενο σχέδιο που μηχανεύτηκε ο Νετανιάχου. Ο αμερικανο-παλαιστίνιος δημοσιογράφος Ράμζι Μπαρούντ κάνει την εκτίμηση ότι, αφού ο Ομπάμα ξαναεκλέχθηκε παρά την υποστήριξη που έδωσε ο Νετανιάχου στον Μιτ Ρόμνεϊ, ο σκοπός του πολέμου ήταν να “σπρώξει το ζήτημα της ασφάλειας του Ισραήλ στην πρώτη θέση της ατζέντας της νέας αμερικάνικης κυβέρησης”.

Όμως, τα αμερικάνικα μάτια έχουν πλέον στραφεί πιο ανατολικά. Αυτό συμβόλισε το γεγονός ότι ο Ομπάμα την ώρα που το Ισραήλ επιτιθόταν στη Γάζα, έκανε επίσκεψη στη Μιανμάρ, προσπαθώντας να κρατήσει τη χώρα αυτή μακριά από την επιρροή της Κίνας.

Έτσι, το τελευταίο πράγμα που οι ΗΠΑ θέλουν είναι ένας ακόμη πόλεμος στη Μέση Ανατολή. Μέσα στην ίδια την περιοχή, ο Νετανιάχου έχει χάσει κάποιους πολύ ισχυρούς φίλους. Δεν είναι μόνο η Αίγυπτος. Η Τουρκία, η οποία είχε στρατιωτική συμφωνία με το Ισραήλ, έχει στραφεί εναντίον του. Ο πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατήγγειλε το Ισραήλ ως “κράτος - τρομοκράτη”, την περασμένη βδομάδα.

Ωστόσο, ο Μούρσι και ο Ερντογάν έχουν ένα πρόβλημα. Μπορεί να θέλουν να τσαλακώσουν το Ισραήλ συμβολικά και διπλωματικά, αλλά δεν έχουν καμιά πρόθεση να ξαναρχίσουν τον στρατιωτικό αγώνα κατά του Ισραήλ, τον οποίο εγκατέλειψε η Αίγυπτος με τον Ανουάρ Σαντάτ τη δεκαετία του '70.

Ο Μούρσι, ιδιαίτερα, κυβερνά ένα λαό για τον οποίο οι ρητορικές καταδίκες και οι κυβερνητικοί χειρισμοί δεν είναι αρκετοί. Όπως ανακάλυψε το περασμένο σαββατοκύριακο, η αραβική επανάσταση είναι ένας δυναμικός παράγοντας στον οποίο δεν μπορεί να μπει χαλινάρι χάριν κομματικών σκοπιμοτήτων. Με τα λόγια του Ένγκελς, η επανάσταση κάνει όλα τα καθεστώτα να τρέμουν, τα αραβικά και το ισραηλινό, ακόμη και όσους ισχυρίζονται ότι αποτελούν καρπό αυτής της επανάστασης.