Διεθνή: Γράμμα από την Κύπρο. Το άδοξο τέλος Χριστόφια

Το Φλεβάρη του 2008 όταν ο Δημήτρης Χριστόφιας εκλεγόταν πανηγυρικά πρόεδρος κανείς ίσως να μην φανταζόταν ότι στο τέλος της θητείας του η δημοτικότητα του θα έπεφτε τόσο χαμηλά και θα γινόταν ο πρώτος πρόεδρος που δεν θα διεκδικούσε δεύτερη θητεία.

Ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία που δημιούργησε η εκλογή του εκτόξευσαν τη δημοτικότητα του τον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησης του κοντά στο 70%. Η δίκαιη κοινωνία και η επίλυση του κυπριακού που υποσχόταν προεκλογικά δημιούργησαν μεγάλες προσδοκίες σε πολλά κομμάτια της κοινωνίας που πίστεψαν ότι έφτασε η ώρα της αριστεράς να κυβερνήσει μετά από δεκαετίες που η δεξιά μαζί με την εκκλησία μονοπώλησαν την εξουσία με όλα τα κατάλοιπα της αποικιοκρατίας, τη διαφθορά, τα ελλείμματα δημοκρατίας, τον εθνικισμό και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Πως φτάσαμε όμως από αυτό το σημείο στην κυβέρνηση που έφερε την Τρόικα, που συμφώνησε το μνημόνιο, που καταγράφει την ψηλότερη ανεργία από την εποχή του πολέμου το ’74 (12%); Πώς φτάσαμε στο σημείο ο υποψήφιος που υποστηρίζει το ΑΚΕΛ στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές να καταγράφει στις δημοσκοπήσεις μόλις ένα 23%.

Διαχειριστής του συστήματος

Ο Χριστόφιας κέρδισε τις εκλογές στηριγμένος όχι μόνο πάνω στον ενθουσιασμό και τις προσδοκίες της εργατικής τάξης και της νεολαίας, αλλά και στην ανοχή της άρχουσας τάξης προς την οποία έδωσε διαβεβαιώσεις ότι δεν θα κάνει «σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας» και ότι θα «διαχειριστεί το υπάρχον σύστημα».

Και το έκανε. Μπήκε ξανά σε διαπραγματεύσεις για διευθέτηση του κυπριακού, προώθησε την συμφωνία για την ΑΟΖ με το Ισραήλ και ξεκίνησε τις γεωτρήσεις, ενώ έκανε ανοίγματα για νέες επενδύσεις από Ρωσία, και Κίνα.

Ταυτόχρονα προσπάθησε να προσφέρει και προς την εργατική τάξη, έδωσε πασχαλινό επίδομα στους συνταξιούχους, χάρισε τα χρέη στου αγρότες, έδωσε κάποια επιδόματα σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, προσπάθησε να οργανώσει το σύστημα δημόσιας συγκοινωνίας, και ξεκίνησε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με στόχο ένα λιγότερο εθνικιστικό σχολείο που να καλλιεργεί τον σεβασμό και την αλληλοκατανόηση των δύο κοινοτήτων, αλλά και των άλλων εθνικοτήτων που ζουν στη Κύπρο.

Αυτή η πολιτική μπορεί να λειτουργεί όσο η κατάσταση είναι ομαλή, η οικονομία αναπτύσσεται και όλοι μπορούν να ωφελούνται κάπως. Σε συνθήκες κρίσης όμως οι επιλογές περιορίζονται και οι δυνατότητες για τέτοιες ισορροπίες εξαφανίζονται.

Σε τέτοιες συνθήκες η «διαχείριση του συστήματος» επιβάλλει κτύπημα της εργατικής τάξης και των κατακτήσεων της. Ακόμη και εκεί που προσπάθησε να επιβάλει κάποια μέτρα που να στρέφονται ενάντια στο μεγάλο κεφάλαιο και όχι την εργατική τάξη δεν μπόρεσε να τα περάσει από την Βουλή, όπου την πλειοψηφία την έχουν τα κόμματα της Δεξιάς, όπως την αύξηση του εταιρικού φόρου από το 10% στο 11% και του φόρου για τη μεγάλη ακίνητη ιδιοκτησία αποστερώντας το κράτος από ένα εισόδημα γύρω στα 300 εκ ευρώ.

Το μνημόνιο

Τελικά η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να προσφύγει στο μηχανισμό στήριξης αφού ούτε η Ρωσία ήταν διατεθειμένη να της προσφέρει άλλο ένα δάνειο. Η κυβέρνηση συμφώνησε σε ένα μνημόνιο που δεν διαφέρει και πολύ από αυτά που έχουν επιβληθεί στους Έλληνες εργαζόμενους, του Ισπανούς ή τους Πορτογάλους. Μειώσεις μισθών και συντάξεων, απολύσεις συμβασιούχων και εκτάκτων, κατάργηση της ΑΤΑ όσο θα διαρκεί το μνημόνιο και επαναφορά της μόνο αν υπάρξουν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης και τότε μόνο στο 50%, αλλαγές στα ωράρια, αύξηση του ΦΠΑ, αυξήσεις στα καύσιμα, φορολογίες και έκτακτες εισφορές για δημόσιους και ιδιωτικούς υπαλλήλους.

Μπορεί να ισχυρίζεται ο Χριστόφιας ότι κατάφερε να σώσει τους κερδοφόρους οργανισμούς κοινής ωφελείας, Ηλεκτρισμό, Τηλέφωνα κλπ από την ιδιωτικοποίηση αλλά τίποτα δεν έχει κριθεί ακόμη αφού έχει συμφωνήσει ότι θα πουληθούν και αυτοί αν το ύψος του δανείου δεν είναι βιώσιμο. Για πολύ κόσμο όμως η κατάσταση έχει αρχίσει πραγματικά να γίνεται τραγική. Τα συσσίτια έχουν αρχίσει να είναι η βασική πηγή διατροφής για κάποιο κόσμο, ενώ τα κοινοτικά παντοπωλεία που προσφέρουν δωρεάν πακέτα με τρόφιμα δουλεύουν ασταμάτητα.

Μέσα σε αυτό το κλίμα ευδοκιμούν και οι φασιστικές ιδέες. Το ΕΛΑΜ, η Χρυσή Αυγή της Κύπρου, αντιγράφει τις τακτικές της και εδώ με τα ελληνικά συσσίτια, τις επιθέσεις σε μετανάστες, ενώ κατεβάζει και δικό του υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές.

Η κρίση

Ο Χριστόφιας έχει απόλυτο δίκαιο όταν λέει ότι δέχτηκε μια πρωτοφανή, ταξική, κοινωνική, ιδεολογική και πολιτική επίθεση τόσο ο ίδιος όσο και το ΑΚΕΛ. Μια ετερόκλητη συμμαχία από τον δεξιό ΔΗΣΥ που πίεζε για πιο γρήγορη συμφωνία στο μνημόνιο μέχρι τους μικροαστούς του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ και την άκρα δεξιά του Ευρωκό και τους Οικολόγους έχουν συνασπιστεί και κτυπούν τον Χριστόφια και το ΑΚΕΛ ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Η άρχουσα τάξη και τα κόμματα της δεξιάς για να εξουδετερώσουν κάθε οργανωμένη αντίσταση της εργατικής τάξης και οι υπόλοιποι για να σκοτώσουν κάθε πιθανότητα συμβιβαστικής διευθέτησης στο Κυπριακό και για να επιβάλουν τις ρατσιστικές πολιτικές τους ενάντια στους τουρκοκύπριους και τους μετανάστες.

Αυτές οι επιθέσεις όμως δεν θα ήταν το ίδιο αποτελεσματικές αν ο Χριστόφιας και το ΑΚΕΛ δεν ακολουθούσαν την πολιτική «να διαχειριστούν το υπάρχον σύστημα», δηλαδή τον καπιταλισμό. Πολύ σωστά ο Χριστόφιας σε κάποιες στιγμές μίλησε για τους «κλεφταράδες της Υφηλίου» εννοώντας το ΔΝΤ και αναθεμάτιζε την Ε.Ε. Πολύ σωστά κατηγορούσε τους τραπεζίτες και τον πρώην διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας ότι αυτοί φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την οικονομική κρίση και για το ότι αναγκάστηκε να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης και στους «κλεφταράδες της Υφηλίου» για δανεικά.

Η Κύπριακή Δημοκρατία μέχρι το 2011 είχε δημόσιο χρέος 60,8% που ήταν πολύ πιο κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης που ήταν 85.1%. Το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν 5,3% έναντι 6% που ήταν στην Ευρωζώνη. Αυτό που επιδείνωσε την κατάσταση δραματικά ήταν η έκθεση των κυπριακών τραπεζών (Κύπρου και Λαϊκή) στα ελληνικά ομόλογα και στην ελληνική οικονομία. Η έκθεση των δυο αυτών τραπεζών ήταν περίπου 6 δις σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου και άλλα 23 δις σε επισφαλή δάνεια σε ελληνικές επιχειρήσεις. Κάποιοι οικονομολόγοι εκτιμούν την συνολική έκθεση των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική οικονομία ότι φτάνει στα 44 δις που είναι το μεγαλύτερο σε απόλυτους αριθμούς από όλες τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Ένα νούμερο που είναι δυόμισι φορές το ΑΕΠ της Κύπρου που είναι 17 δις.

Μέσα στα πλαίσια της «διαχείρισης του υπάρχοντος συστήματος» ο Χριστόφιας στήριξε τις τράπεζες με ισχυρές ενέσεις ρευστού. Αρχικά τους παραχώρησε 2,5 δις με στόχο να αυξήσει τη ρευστότητα τους για να πέσουν τα επιτόκια. Οι τραπεζίτες βέβαια τα πήραν και τα μετέτρεψαν σε ελληνικά ομόλογα ακόμη και την στιγμή που άλλες τράπεζες τα ξεφορτώνονταν. Τα επιτόκια βέβαια ποτέ δεν έπεσαν. Με το κούρεμα του ελληνικού χρέους τα πράγματα έγιναν δραματικά. Η κυβέρνηση αποφάσισε να κρατικοποιήσει τις τράπεζες ρίχνοντας ξανά ρευστό. Έδωσε 1.8 δις στη Λαϊκή και διόρισε κάποια νέα μέλη στο Συμβούλιο της. Στην πραγματικότητα όμως δεν ασκεί κανένα πραγματικό έλεγχο στις τράπεζες.

Δεν μπορεί ο Χριστόφιας λοιπόν να κάνει ότι δεν ήξερε τίποτα ότι δεν είδε τίποτα από αυτά. Δεν μπορεί να αναθεματίζει τους τραπεζίτες και στα πέντε χρόνια της θητείας του και οι τρεις Υπουργοί Οικονομικών που διόρισε να είναι τραπεζίτες.

Η αντίσταση

Αυτό που δεν θέλει να δει ο Χριστόφιας, ότι δηλαδή η διαχείριση ενός συστήματος που είναι σε κρίση οδηγεί στην καταστροφή την οικονομία και την κοινωνία και τον κόσμο δεκαετίες πίσω, το βλέπει ο ίδιος ο κόσμος. Παρά το ότι οι επίσημες ηγεσίες των συνδικάτων, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα αντέδρασαν περισσότερο για την τιμή των όπλων παρά για να αποτρέψουν το μνημόνιο με κάποιες σπασμωδικές και απομονωμένες κινητοποιήσεις, υπήρξαν αρκετές αυθόρμητες αντιδράσεις από κομμάτια της κοινωνίας που κτυπιούνται ιδιαίτερα από το μνημόνιο και τα μέτρα της κυβέρνησης.

Είδαμε τους έκτακτους υπαλλήλους να μπουκάρουν στο Υπουργείο Οικονομικών και ύστερα στη Βουλή και να απειλούν να τα σπάσουν ζητώντας εξαίρεση από τις πρόνοιες του μνημονίου που οδήγησαν στην απόλυση τους. Ακολούθησαν οι μονογονιοί που επίσης μπούκαραν στη Βουλή με αίτημα και αυτοί την εξαίρεση τους από τις πρόνοιες του μνημονίου. Την ίδια μέρα ακολούθησαν οι τυφλοί, παραπληγικοί και άλλα άτομα με ειδικές ανάγκες που και αυτοί ζητούσαν εξαίρεση από τις πρόνοιες του μνημονίου που τους έκοβε τα επιδόματα. Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκαν και οι εκπαιδευτικοί που ζητούσαν η εκπαίδευση να μείνει έξω από τις πρόνοιες του μνημονίου όπως επίσης και οι γιατροί και οι νοσηλευτές για την δημόσια υγεία.

Μια σειρά από κλάδοι κατέβηκαν στους δρόμους, αλλά ο καθένας ξεχωριστά και απομονωμένα από τους υπόλοιπους διεκδικώντας ουσιαστικά ο καθένας εξαίρεση από το μνημόνιο. Αυτό δείχνει από τη μια τη διάθεση που υπάρχει μέσα στη κοινωνία για αντίσταση και από την άλλη την έλλειψη μιας ισχυρής πολιτικής δύναμής που να αμφισβητεί συνολικά το μνημόνιο και να ζητά την κατάργηση του. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις αποδέχονται το μνημόνιο με εξαίρεση μικρές δυνάμεις όπως η ΕΡΑΣ (Επιτροπή για Ριζοσπαστική Αριστερή Συσπείρωση), ένα πολιτικό σχήμα στο οποίο συμμετέχει ενεργά και η Εργατική Δημοκρατία.

Οι ηγεσίες των συνδικάτων δηλώνουν ότι δεν αποδέχονται το μνημόνιο αλλά ξεκαθαρίζουν ότι αυτό που εννοούν είναι ότι όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν και υπάρξει ανάκαμψή της οικονομίας θα διεκδικήσουν πίσω ότι τους πήραν τώρα.

Με μια τέτοια πολιτική όμως δεν μπορούν να οργανώσουν την διάθεση για αντίσταση που υπάρχει μέσα στη κοινωνία. Για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται μια πολιτική που να βάζει ξεκάθαρα το ζήτημα ότι για την κρίση φταίνε οι καπιταλιστές και όχι οι εργάτες και να ζητά την άμεση κατάργηση του μνημονίου έστω και αν αυτό σημαίνει έξοδο από το ευρώ και την Ε.Ε. Αυτό όμως μόνο μια επαναστατική αριστερά μπορεί να το κάνει, που να βάζει μπροστά την προοπτική της ανατροπής του καπιταλισμού και της εργατικής εξουσίας. Προς αυτή την κατεύθυνση παλεύει η Εργατική Δημοκρατία και η ΕΡΑΣ που παρά τα όποια της προβλήματα είναι η πιο σοβαρή προσπάθεια των τελευταίων τριάντα χρόνων για την συγκρότηση μιας ισχυρής επαναστατικής αριστεράς.


Διαβάστε επίσης

Ινδία: Οι γυναίκες δείχνουν το δρόμο 

Άλεξ Καλλίνικος: Ο αμερικάνικος γκρεμός 

Τουρκία: Φοιτητές κατά Ερντογάν