Το αλφαβητάρι του Μαρξισμού: Ω όπως Ώρα για οργάνωση

"Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης", έγραφε ο Μαρξ, "είναι έργο της ίδιας". Ο καπιταλισμός δεν πρόκειται να πέσει από μόνος του -ακόμα και αν η σήψη του φτάσει σε δραματικά επίπεδα. Για τους καπιταλιστές τα προνόμιά τους έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα ακόμα και από την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας. Τα κέρδη τους είναι πιο σημαντικά από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η διάσωση πέντε τραπεζών πιο σημαντική από την διάσωση πεντακοσίων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Το ευρώ πιο σημαντικό από τα νοσοκομεία και τα σχολεία.

Για να ανατρέψουν τον καπιταλισμό, όμως, οι εργάτες πρέπει να είναι οργανωμένοι -όπως είναι οργανωμένος και ο ίδιος ο αντίπαλος. Η δύναμη των εργατών στηρίζεται από τη μια στον ρόλο που παίζουν στην παραγωγή. Το κέρδος, η ψυχή του καπιταλισμού, εξαρτάται από την δουλειά των εργατών. Και από την άλλη δύναμη των εργατών είναι η συλλογικότητά τους, η ικανότητα που έχουν να συντονίζονται και να δρουν μαζικά. Η απεργία είναι ένα πανίσχυρο όπλο γιατί σταματάει το κέρδος. Αλλά απεργία δεν μπορεί να κάνει ένας εργάτης μόνος του.

Ο ίδιος ο καπιταλισμός, είναι αλήθεια, ωθεί άθελά του τους εργάτες στην συνεργασία και στην οργάνωση. Ο καπιταλισμός στηρίζεται στον ολοένα και μεγαλύτερο καταμερισμό της εργασίας, όπου ο ένας εργάτης συμπληρώνει τη δουλειά του άλλου. Η συνεργασία, όμως, για την παραγωγή, φέρνει αυτόματα και την συνεργασία για την αντίσταση. Ο συνδικαλισμός έχει συντροφεύσει, παρά τη λυσσαλέα αντίδραση των ίδιων των αφεντικών, τον καπιταλισμό από τα πρώτα του κιόλας βήματα μέχρι σήμερα.

Διάσπαση

Ταυτόχρονα, όμως, ο καπιταλισμός έχει την τάση να διαιρεί τους εργάτες. Ο καπιταλισμός είναι ένα ανταγωνιστικό σύστημα και τα αφεντικά προσπαθούν να αξιοποιήσουν τον ανταγωνισμό για να δηλητηριάσουν τις ιδέες των εργατών. Οι εργάτες "ανταγωνίζονται" μεταξύ τους για να πιάσουν μια δουλειά. Τα παιδιά τους "ανταγωνίζονται" μεταξύ τους για να μπουν στο πανεπιστήμιο. Οι Έλληνες "ανταγωνίζονται" με τους Τούρκους. Οι "ντόπιοι "με τους μετανάστες. Οι "νόμιμοι" με τους "παράνομους". Οι γυναίκες με τους άντρες. Και πάει λέγοντας.

Για να περάσουν αυτές τις ιδέες τα αφεντικά χρησιμοποιούν όλα τα μέσα που διαθέτουν -την ιστορία που μαθαίνουμε στο σχολείο, τις θεωρίες για το "αόρατο χέρι" της αγοράς που διδάσκουν στα πανεπιστήμια, τα ψέματα των ΜΜΕ. Αλλά πάνω απ' όλα στηρίζονται στον έλεγχο της ίδιας της καθημερινής ζωής: στο σούπερ μάρκετ οι νόμοι της αγοράς είναι τόσο αμείλικτοι όσο και ο νόμος τη βαρύτητας. Αν δεν έχεις λεφτά το παιδί σου θα μείνει νηστικό -με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που θα πέσεις αν βρεθείς στην οικοδομή στο κενό.

Αν τα μήλα πέταγαν αντί να πέφτουν, κανένας δεν θα θεωρούσε τον Νεύτωνα μεγάλο φυσικό. Χωρίς το σούπερ μάρκετ ο Πρετεντέρης είναι εξόφθαλμα ένας γελοίος τσαρλατάνος.

Τα μήλα, βέβαια, δεν πετάνε. Στην απεργία, όμως οι νόμοι της αγοράς καταργούνται. Στην απεργία το πανίσχυρο αφεντικό είναι ένα τίποτα: ούτε πού είναι ο διακόπτης που ανάβει τις μηχανές "του" δεν ξέρει. Στους φυσιολογικούς καιρούς, έλεγε ο Μαρξ, οι κυρίαρχες ιδέες είναι οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης. Στην απεργία, τη διαδήλωση, την εξέγερση, όμως, οι εργάτες φτιάχνουν, έστω και προσωρινά, έναν άλλο κόσμο. Και μαζί του φτιάχνουν και ένα σύνολο από νέες ιδέες. Αυτές οι ιδέες της ανταρσίας συνυπάρχουν, σε ένα αντιμαχόμενο σύνολο, στα μυαλά της εργατικής τάξης, πλάι πλάι με τις παλιές. Η συνείδηση της εργατικής τάξης είναι αντιφατική.

Ο Μαρξ και ο Ένγκελς αφιέρωσαν μεγάλο κομμάτι από τον χρόνο και την ενέργειά τους στην προσπάθεια να χτίσουν αυτή την οργάνωση που χρειαζόταν η εργατική τάξη "για να αλλάξει τον κόσμο". Στήριξαν την Ένωση των Κομμουνιστών (για την οποία έγραψε ο Μαρξ το Μανιφέστο), ύστερα τη Διεθνή Ένωση των Εργατών και στη συνέχεια το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Και οι τρεις ήταν οργανώσεις πλατιές που έβαζαν σαν στόχο να εκπροσωπήσουν όλη την εργατική τάξη -ανεξάρτητα από την δράση της ή τις ιδέες της. Ήταν κόμματα που έκφραζαν τον μέσο όρο ανάμεσα στην καθημερινή και την επαναστατική συνείδηση της εργατικής τάξης.

Αυτό που χρειαζόταν, όμως, η εργατική τάξη για να κερδίσει ήταν μια οργάνωση του επαναστατικού κομματιού -που δεν θα σνόμπαρε, όμως, την υπόλοιπη τάξη αλλά θα προσπαθούσε διαρκώς να την τραβήξει μαζί του μπροστά.

«Οι κομμουνιστές», έγραφε ήδη από το 1848 ο Μαρξ στο Μανιφέστο, «είναι το πιο αποφασιστικό τμήμα των εργατικών κομμάτων όλων των χωρών, το τμήμα που τα κινεί πάντα προς τα μπρος. Θεωρητικά, πλεονεκτούν από την υπόλοιπη μάζα του προλεταριάτου με τη σωστή αντίληψη για τις συνθήκες, την πορεία και τα γενικά αποτελέσματα του προλεταριακού κινήματος».

Αυτοί που υλοποίησαν αυτές τις ιδέες ήταν ο Λένιν και οι σύντροφοί του στο κόμμα των Μπολσεβίκων. Οι Μπολσεβίκοι δεν ήταν το «κόμμα της εργατικής τάξης», αλλά το κόμμα της «εργατικής πρωτοπορίας». Το αποτέλεσμα ήταν η πρώτη νικηφόρα εργατική επανάσταση στην ιστορία.

Το ίδιο χρειαζόμαστε να κάνουμε και σήμερα. Αυτό είναι το καθήκον που έχουμε βάλει στον εαυτό μας στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα. Αν δεν είστε ακόμα μέλος, καιρός να γίνετε: ώρα για οργάνωση.