Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο...

Από τα τέλη του Νοέμβρη του 1967 το ριζοσπαστικό φοιτητικό κίνημα φούντωνε, αρχικά με κέντρο το πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Όταν οι κινητοποιήσεις απλώθηκαν στο Παρίσι, ο υπουργός Παιδείας έκλεισε τη Σορβόννη. Η διαδήλωση της 10 Μάη ήταν μια ακόμα κινητοποίηση ενάντια σε αυτή την απόφαση.

Υπήρχαν δυο παράγοντες που τροφοδοτούσαν τη φοιτητική εξέγερση.

Ο ασυντόνιστος τρόπος που είχε φουσκώσει ο αριθμός των φοιτητών για να καλυφθούν οι ανάγκες του καπιταλισμού δημιούργησε μεγάλα προβλήματα στον εκπαιδευτικό μηχανισμό. Το διδακτικό προσωπικό παρέμενε στάσιμο, οι φοιτητές στριμώχνονταν στα αμφιθέατρα και πάνω από τα τρία πέμπτα αναγκάζονταν να σταματήσουν τις σπουδές τους λόγω οικονομικών δυσκολιών. Οι φοιτητές-τριες ήταν συγκεντρωμένοι σε μαζικούς χώρους «εργοστάσια ιδεών» και εκεί ήταν σχετικά πιο εύκολο να φουσκώσει η ριζοσπαστική αμφισβήτηση του συστήματος και των ιδεών του.

Οι αντιμπεριαλιστικοί αγώνες σε διάφορα σημεία του κόσμου έπαιζαν επίσης ρόλο. Το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ έκανε τεράστια βήματα. Και παντού, όχι μόνο στην Γαλλία, έδινε ώθηση στις επαναστατικές αναζητήσεις και οργανώσεις. Στην ηγεσία των φοιτητικών κινητοποιήσεων ήταν αναρχικοί, τροτσκιστές, μαοϊκοί παρά το μικροσκοπικό μέγεθος των οργανώσεών τους.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας, είχε σταθεί εχθρικά στη πρώτη φάση. Η Ουμανιτέ, η εφημερίδα του, μόνο ειρωνείες και καταγγελίες επεφύλασσε για τα «γκρουπούσκουλα» και τους «αριστεριστές» -που ανάμεσα στα άλλα έθεταν σε κίνδυνο την εξεταστική. «Ξεσκεπάστε τους ψευτοεπαναστάτες!» ήταν ο τίτλος ενός άρθρου στις αρχές του Μάη.

Το ΚΚΓ είχε περισσότερα από 250.000 μέλη και έλεγχε την CGT, τη μεγαλύτερη συνομοσπονδία και την προηγούμενη χρονιά είχε πάρει 22,5% στις εκλογές. Ήταν αντιπολίτευση στον Ντε Γκολ, πρόεδρο από το 1958 αλλά πάντα φρόντιζε να είναι «νομοταγής» αντιπολίτευση. Η απάντηση είναι στις κάλπες ήταν η στρατηγική του: το 1965 είχε υποστηρίξει τον Μιτεράν για πρόεδρο που είχε πάρει 44% στο δεύτερο γύρο.

Γενική απεργία

Όμως, μετά την θεαματική επίδειξη αστυνομικής βαρβαρότητας τη νύχτα της 10 Μάη, έπρεπε να προσαρμοστεί. Οι «αριστεριστές φοιτητές» είχαν γενικευμένη συμπάθεια στις εργατογειτονιές. Σε μια σύσκεψη στις 11 Μάη η CGT και η UNEF (η γαλλική ΕΦΕΕ) κάλεσαν σε Γενική Απεργία και διαδηλώσεις στις 13 Μάη.

Εκείνη τη μέρα 10 εκατομμύρια εργάτες-τριες κατέβηκαν σε απεργία. Αυτός ο αριθμός ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερος από το σύνολο των συνδικαλισμένων εργατών στη Γαλλία. Η διαδήλωση στο Παρίσι, σχεδόν ένα εκατομμύριο κατέβηκε στο δρόμο, ήταν η μεγαλύτερη από την Απελευθέρωση του 1944.

Οι ηγεσίες του ΚΚΓ και της CGT θέλανε μια ελεγχόμενη κινητοποίηση μια επίδειξη δύναμης που θα λειτουργούσε εκτονωτικά. Ακόμα και τα «επίσημα» συνθήματα είχαν αυτό το στόχο: “Des sous, Charlot” (Σαρλ Ντε Γκολ αυξήσεις!) και “Defense du pouvoir d’achat” (Προστασία της αγοραστικής δύναμης). Όμως, η «γραμμή» δεν πέρασε στα συνθήματα που φώναζε ο κόσμος: το “Dix ans, c’est assez” (Δέκα Χρόνια, Αρκετά!), “A bas l’Éetat policier” (Κάτω το αστυνομικό κράτος). Χιλιάδες κουνούσαν λευκά μαντήλια παριστάνοντας ότι πενθούν φωνάζοντας Adieu de Gaulle (Αντίο, Ντε Γκολ).

Το φοιτητικό κίνημα είχε πυροδοτήσει την πολιτική έκρηξη στην εργατική τάξη που σιγόβραζε για χρόνια. Και αυτή η έκρηξη μεταφέρθηκε από τους δρόμους στα εργοστάσια.

Στις 14 Μάη οι εργάτες στη Σιντ-Αβιασιόν στη Νάντη κατέβηκαν σε απεργία διαρκείας. Κατέλαβαν το εργοστάσιο και κλείδωσαν τον διευθυντή στο γραφείο. Την επόμενη μέρα καταλήφθηκε η Ρενό-Κλεόν και στις 16 του μηνός η απεργία και οι καταλήψεις απλώθηκαν σε όλα τα εργοστάσια της Ρενό. Η συνέλευση των απεργών στο τεράστιο εργοστάσιο της Ρενό-Μπιγιανκούρ ενέκρινε μια σειρά αιτήματα: χίλια φράγκα κατώτατο μισθό, επαναφορά του 40ωρου χωρίς μείωση αποδοχών, πλήρη αμοιβή για τις μέρες της απεργίας, ελεύθερη δράση του συνδικάτου στο εργοστάσιο.

Παράλυση

Στη συνέχεια η απεργία και οι καταλήψεις απλώθηκαν σε όλη τη βαριά βιομηχανία, στην αυτοκινητοβιομηχανία, η αεροναυπηγική βιομηχανία. Στις 19 Μάη παρέλυσαν τα τραμ, τα ταχυδρομεία και η συνέχεια ήταν το μετρό και τα λεωφορεία του Παρισιού, τα ορυχεία, τα καράβια, η Αιρ Φρανς (ο εθνικός αερομεταφορέας τότε). Στις 20 Μάη απεργούσαν εννιά εκατομμύρια. Και όχι μόνο η βιομηχανική εργατική τάξη. Οι χορεύτριες στα Φολί Μπερζέ, ποδοσφαιριστές, δημοσιογράφοι, εμποροϋπάλληλοι. Σε όλους τους χώρους δουλειάς κυμάτιζαν κόκκινες σημαίες, παρά τη δήλωση των ηγεσιών της CGT και του ΚΚΓ «το λάβαρό μας εκτός από το κόκκινο είναι κι η τρίχρωμη (γαλλική σημαία)».

Το 1936, στη διάρκεια της προηγούμενης γιγάντιας γενικής απεργίας στη Γαλλία, ο Τρότσκι είχε υπογραμμίσει: «Όποια κι αν είναι τα κίνητρα και τα συνθήματα με τα οποία ξεκινάει μια γενική απεργία, αν κινητοποιεί πραγματικά τις μάζες, κι αν αυτές οι μάζες είναι αποφασισμένες να παλέψουν, τότε αναπόφευκτα η γενική απεργία θέτει μπροστά σε όλες τις τάξεις του έθνους το ερώτημα: ποιος είναι ο κύρης του σπιτιού;»

Η γενική απεργία είχε επαναστατική δυναμική. Το αν θα γινόταν πράξη, όμως, εξαρτιόταν από το τι θα έκανε στη συνέχεια η τάξη. Κι αυτό κρίθηκε από το ποια δύναμη μπορούσε να καθορίσει τη συνέχεια του κινήματος.

Η ηγεσία της CGT έσπευσε σε διαπραγματεύσεις με τα αφεντικά και την κυβέρνηση. Προϊόν αυτών των διαπραγματεύσεων ήταν οι λεγόμενες Συμφωνίες της Γκρενέλ. Πρόβλεπαν κάποιες αυξήσεις αλλά στην πραγματικότητα ήταν πολύ πίσω και από τα οικονομικά αιτήματα και τη πολιτική δυναμική του κινήματος. Χρειάστηκαν τρεις βδομάδες παρόλα αυτά για να καταφέρει η ηγεσία να σταματήσει τις απεργίες. Δεν υπήρχε κανένα πραγματικό σοβαρό αντίβαρο στους χώρους δουλειάς για να την αντιμετωπίσει –στους περισσότερους δεν είχαν εκλεγεί καν απεργιακές επιτροπές.

Στις 7 Ιούνη ο Ντε Γκολ ανακοίνωσε πρόωρες εκλογές. Το ΚΚΓ έτρεξε να δηλώσει αμέσως την συμφωνία του. Η λύση θα ερχόταν από τις κάλπες όχι από την «αναταραχή» που θα κόστιζε ψήφους των λεγόμενων μεσαίων στρωμάτων.

Οι κάλπες

Οι εκλογές έγιναν όντως σε «κλίμα ηρεμίας». Αλλά το ΚΚΓ υπέστη μια μεγάλη εκλογική ήττα. Οι κάλπες δεν είναι ποτέ ακριβής αντανάκλαση ούτε των ιδεών, ούτε της δυναμικής της εργατικής τάξης και κατά συνέπεια της δυνατότητάς της να τραβάει στο μέρος της άλλα κοινωνικά στρώματα. Ο κάθε εργάτης-τρια πάει απομονωμένα στο παραβάν, έχοντας υποστεί όλες τις πιέσεις των ΜΜΕ και των αφεντικών. Στη Γαλλία του ’68 επίσης δυναμικά τμήματα του κινήματος δεν είχαν δικαίωμα ψήφου: νέοι κάτω των 21 και μετανάστες εργάτες.

Ο Μάης του ’68 έφερε την εργατική τάξη στο προσκήνιο. Ήταν η εποχή της μεταπολεμικής άνθησης του καπιταλισμού, που έμοιαζε ότι θα κρατήσει για πάντα. Στα κινήματα που αναπτύσσονταν ήταν πολύ διαδεδομένη η ιδέα ότι η εργατική τάξη των ανεπτυγμένων χωρών όπως η Γαλλία είχε ενσωματωθεί στην «καταναλωτική κοινωνία». Αυτές οι απόψεις δέχτηκαν ένα σκληρό πλήγμα. Και η εργατική τάξη δεν είχε πει την τελευταία λέξη της όχι μόνο στην Γαλλία αλλά σε όλο τον κόσμο. Αυτό έκανε το Μάη του ’68 σύμβολο της εξέγερσης ενάντια στον καπιταλισμό.