“Σαν χαλασμένο ρολόι”

Η αναταραχή ξεκίνησε με τη βουτιά στο νόμισμα της Αργεντινής, το πέσο. Η Αργεντινή με τις κυβερνήσεις του Νέστορ και της Κριστίνα Κίρχνερ είχε αντιταχθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μετά τη χρεοκοπία του 2001. Στη δεκαετία που ακολούθησε, οι εξαγωγές της Αργεντινής ενισχύθηκαν χάρη στη μεγάλη ζήτηση για πρώτες ύλες στη διεθνή αγορά και αυτό βοήθησε τις κυβερνήσεις Κίρχνερ. Αλλά όταν οι τιμές των πρώτων υλών άρχισαν να πέφτουν, η Αργεντινή βρέθηκε αντιμέτωπη με αυξανόμενα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών, πτώση στα συναλλαγματικά αποθέματα και πληθωρισμό γύρω στο 25%. Οι διεθνείς χρηματαγορές βρήκαν την ευκαιρία να τιμωρήσουν τη χώρα που είχε αψηφήσει τους κανόνες του νεοφιλελευθερισμού.

Αλλά την περασμένη Παρασκευή σημειώθηκε πτώση στα νομίσματα και άλλων μεγάλων «αναδυόμενων αγορών» - της Τουρκίας, της Βραζιλίας, της Νότιας Αφρικής, της Ινδίας και της Ρωσίας – οι οποίες ακολουθούν τις νεοφιλελεύθερες συνταγές. Γιατί έχουν μπλέξει κι αυτές όπως η Αργεντινή;

Αφετηρία

Η εφημερίδα Φαϊνάνσιαλ Τάιμς γράφει σχετικά: «Μια σημαντική παρατήρηση για τις κρίσεις στις αναδυόμενες αγορές είναι ότι η αφετηρία τους δεν βρίσκεται εκεί. Αντίθετα, σχεδόν πάντοτε πυροδοτούνται από κινήσεις των επενδυτών ή των κεντρικών τραπεζών στον αναπτυγμένο κόσμο».

Οι πρωταγωνιστές είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα. Η ανάπτυξη της Κίνας ήταν αυτή που τραβούσε πρώτες ύλες από όλο τον κόσμο, ανέβαζε τις τιμές και δημιουργούσε κλίμα ευφορίας στο Βορρά για τις αναδυόμενες αγορές. Το αποτέλεσμα ήταν εισροή κεφαλαίων προς τις λεγόμενες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) και προς όσες χώρες θεωρήθηκαν ανερχόμενες δυνάμεις όπως η Τουρκία και το Μεξικό. Πολλά από αυτά τα κεφάλαια είχαν επωφεληθεί από την πολιτική της «Ποσοτικής Χαλάρωσης» της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, η οποία έριχνε 85 δις δολάρια το μήνα στο τραπεζικό σύστημα για να το στηρίξει. Τα χαμηλά επιτόκια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη έσπρωχναν τους επενδυτές να αναζητούν μεγαλύτερες (και πιο ρισκαρισμένες) αποδόσεις στις αναδυόμενες αγορές.

Τώρα, όμως, η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ έχει αρχίσει να μειώνει την «Ποσοτική Χαλάρωση» στα επίπεδα των 70 δις το μήνα. Οι χρηματαγορές στοιχηματίζουν ότι τα επιτόκια θα ανέβουν καθώς η αμερικάνικη και η βρετανική οικονομία ανακάμπτει. Οι τοποθετήσεις κεφαλαίων στις αναδυόμενες αγορές χάνουν την αίγλη τους.

Παράλληλα, οι ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας πέφτουν. Η κινεζική κεντρική τράπεζα προσπαθεί να ελέγξει μια φούσκα αντίστοιχη με αυτήν που τίναξε τις δυτικές τράπεζες το 2007-8. Οι προβλέψεις δείχνουν πτώση της βιομηχανικής παραγωγής. Αυτή η εξέλιξη βάζει φρένο στις παραγγελίες πρώτων υλών και αυτό υπονομεύει τον κύριο παράγοντα που έκανε ελκυστικές για τους βόρειους επενδυτές τις αναδυόμενες αγορές. Σύμφωνα με τον μαρξιστή οικονομολόγο Μάικλ Ρόμπερτς «πρόκειται για λαβίδα με σφίξιμο των πιστώσεων από τη Δύση και πτώση της ζήτησης από την Ανατολή».

Έτσι, λοιπόν, τις μέρες του Νταβός η παγκόσμια οικονομία μοιάζει πολύ ταιριαστά με χαλασμένο ελβετικό ρολόι. Και ακόμα χειρότερα, η αναταραχή στο «Νότο» μπορεί να υπονομεύσει την αγγλοαμερικάνικη ανάκαμψη.