Συνέντευξη με τον Άρη Χατζηστεφάνου - Debtocracy, Catastroika, Φασισμός Α.Ε., μια αντικαπιταλιστική τριλογία

Όπως και στα δύο προηγούμενα οι πρώτες αντιδράσεις έρχονται από αριστερά. Αλλά δεν μένουν μόνο εκεί φτάνοντας ακόμα και σε΄ένα κοινό που είναι συντηρητικό. Κοινό που φαίνεται πλέον ότι ενοχλείται τόσο πολύ από όλο αυτό το ακροδεξιό συνοθύλευμα του Σαμαρά, που μας πήρε τηλέφωνο για να μας συγχαρεί. Κόσμος που δεν το περιμέναμε ότι θα τους άρεσε.

Τώρα, από τα πολύ λίγα δείγματα κριτικής που έχουμε δεχθεί και είναι από τα αριστερά, παραδόξως κατηγορηθήκαμε για «οικονομισμό». Απλά μου κάνει εντύπωση γιατί το ντοκιμαντέρ που κάναμε ονομάζεται «Φασισμός Α.Ε.». Θεωρούμε ότι η οικονομία είναι πρωταρχικός παράγοντας, καθώς και ο ρόλος των οικονομικών ελίτ στην άνοδο του φασισμού. Προφανώς και είναι ένα πολυεπίπεδο φαινόμενο που όμως δεν μπορεί να αναλυθεί τόσο διεξοδικά μέσα σε 80 λεπτά.

- Άλλη μια επιχείρηση του καπιταλισμού και μάλιστα ανώνυμη;

Μια φάση του καπιταλισμού για τα «δύσκολά» του, όταν το πολιτικό κατεστημένο που θα έπρεπε να μπορεί να τον «ξελασπώσει», καταρρέει.

Έχοντας χάσει την υποστήριξη από τον κόσμο, έχοντας χάσει τα πάντα, δεν μπορεί να το διαχειριστεί, οπότε και παίζει το τελευταίο του χαρτί. Χαρτί που οι καπιταλιστές κατά βάση δεν το θέλουν. Δεν κάθονται ποτέ πέντε βιομήχανοι και λένε: «θέλουμε φασισμό». Αλλά το χρησιμοποιούνε προκειμένου να σταματήσουν την αριστερά, όποια μορφή κι αν αυτή έχει, ακόμα κι αν δεν υπάρχει αυτή η αριστερά. Έχει μια σημασία αυτό ακόμη και για το σήμερα που δεν μπορείς να πεις ότι απειλούνται από κάποιο μαζικό κίνημα της αριστεράς. Υπάρχουν όμως οι συνθήκες για την ανατροπή τους. Και βλέποντας πολύ πιο μπροστά από εμάς, προετοιμάζονται και βάζουν στο τραπέζι ακόμη και τον φασισμό.

Όπως λέει και στην ταινία ο Σπύρος Μαρκέτος (καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο ΑΠΘ) στην Ελλάδα του 2014 έχουν μεταξύ άλλων αποφασίσει ότι θα παίξουν και με τον φασισμό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι επειδή ενισχύεται από τις οικονομικές ελίτ είναι και απόλυτα ελεγχόμενος από αυτές. Δεν είναι ένας στρατός που απλά παίρνει εντολές. Τον δημιουργούν και μετά αυτός αποκτά την δική του δυναμική, ενώ το πιο ανατριχιαστικό είναι ότι αποκτά χαρακτηριστικά μαζικού κινήματος. Κι εκεί αρχίζουν τα προβλήματα ακόμη και για τους αστούς που τον δημιούργησαν. Κάποιες φορές το μαζεύουν ανακτώντας τον έλεγχο, ενώ κάποιες άλλες φορές όχι. Η σύλληψη του Χίτλερ στην απόπειρα πραξικοπήματος το 1923, ή του Μιχαλολιάκου το 2013 είναι εικόνες που δείχνουν ότι: «θέλουμε να το έχουμε, αλλά να το ελέγχουμε».

Ο φασισμός είναι πλέον πάνω στο τραπέζι ως μία τους επιλογή που δεν ήτανε τις δεκαετίες από το΄’40 και μετά. Δεν είναι η αγαπημένη των καπιταλιστών, αλλά αν αναγκαστούν όμως δεν θα διστάσουν να την χρησιμοποιήσουν. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι η συμμετοχή του ΛΑΟΣ και του Καρατζαφέρη στην κυβέρνηση Παπαδήμου που άνοιξε έτσι τον δρόμο και για την συμμετοχή χρυσαυγιτών σε κυβερνητικά σχήματα, έγινε μετά από εντολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

- Άρα, η σύλληψη Μιχαλολιάκου έγινε γιατί αναγκάστηκαν ή επειδή οι ίδιοι έκριναν ότι έπρεπε να τον μαζέψουν;

Δεν θα είχε γίνει αν δεν υπήρχε καταρχήν ο βασικότερος καταλύτης που είναι το αντιφασιστικό κίνημα. Αυτό τους πίεσε να πάρουν τις αποφάσεις. Ο τρόπος που το χειρίστηκαν όμως δείχνει ότι κάποια στιγμή το είχανε στο μυαλό τους, όχι να το εξαφανίσουν –παιδί τους είναι άλλωστε- αλλά να το έχουν κάτω από τον ολοκληρωτικά δικό τους έλεγχο, όπως άλλωστε έχει ειπωθεί: να υπάρξει μια πιο «σοβαρή» Χρυσή Αυγή. Άλλωστε όλα τα φασιστικά κινήματα που έχουν μια αισθητή πολιτική παρουσία στην Ευρώπη παρουσιάζονται ως μετά-φασιστικά. Ο Τζιανκάρλο Φίνι στην Ιταλία, η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, όλοι αυτοί δεν κατέβασαν ποτέ έναν Κασιδιάρη. Αυτό γινότανε σε προηγούμενο στάδιο. Μετά θέλανε έναν πιο «ευπαρουσίαστο» φασισμό.

- Debtocracy, Catastroika, Φασισμός Α.Ε. Κοινός παρονομαστής ο καπιταλισμός;

Χωρίς να το έχουμε ξεκάθαρο στο μυαλό μας όταν ξεκινούσαμε τον «Φασισμό Α.Ε.», νομίζω ότι ως τριλογία περιγράφει μια συνέχεια. Ξεκινώντας από το Debtocracy -με τα στοιχεία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξεκινάει από το΄’70 με το τέλος της μεταπολεμικής ανάπτυξης- συνεχίζει στο πώς αυτό από χρηματιστηριακή κρίση μετατρέπεται σε δημοσιονομική κρίση, αφού καλούμαστε να διασώσουμε τις τράπεζες με το να τις πληρώσει ο δημόσιος τομέας. Ακολουθεί το ξεπούλημα του δημόσιου τομέα με παράλληλο χτύπημα στη δημοκρατία που θέλαμε να περιγράψουμε στην Catastroika και τέλος, ο φασισμός που όσο βαθαίνει η κρίση εμφανίζεται δυναμικά στο προσκήνιο.

- H αναφορά στην αντιφασιστική πάλη γιατί είναι τόσο περιορισμένη;

Θα ξέφευγε από το στενό πλαίσιο του «Φασισμός Α.Ε.» και από το ακόμη στενότερο του χρόνου. Το υλικό που είχαμε στην διάθεσή μας έφτανε για να φτιάξουμε τέσσερα τέτοια ντοκιμαντέρ. Και σε πλάνα, αλλά πολύ περισσότερο σε ιστορίες που θα θέλαμε να πούμε ακόμα. Από την Ισπανία του ’36 μέχρι την Αθήνα του σήμερα. Μείναμε στο Α.Ε. Θέλαμε ένα μήνυμα καθαρό.

- Ο ρατσισμός απέναντι στους μετανάστες ως οικονομική εκμετάλλευση, γιατί δεν πιάνεται από την ταινία;

Σ’ αυτό έχεις απόλυτο δίκιο κι αν είχαμε χρόνο θα μπορούσε να γίνει.

Νομίζω όμως ότι δίνουμε μια πρόγευση στον κόσμο ακόμα και με το πώς βλέπουμε τον ρατσισμό του Χίτλερ και το τι σήμαιναν τότε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή τι σήμαιναν στην Ελλάδα της κατοχής.

Ότι δηλαδή, μην ψάχνετε για έναν «τρελό» που ήθελε να εξαφανίσει τους εβραίους. Έστηνε τις ειδικές οικονομικές ζώνες της εποχής, διέλυε τα μεσαία στρώματα για να αναπτυχθούν τα ανώτερα, ώστε να επιτευχθεί η συσσώρευση του κεφαλαίου. Δίνουμε έτσι μια τέτοια πρόγευση που με το που θα δει την Αμυγδαλέζα ο θεατής έχοντας όλο αυτό το ιστορικό background από πίσω θα το συνδυάσει μόνος του στο μυαλό του χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες. Παρ’ όλα αυτά ότι θα μπορούσε να αναπτυχθεί στο ντοκιμαντέρ, σίγουρα θα μπορούσε.

- Ποιος είναι ο στόχος σας συνολικά κάνοντας αυτά τα ντοκιμαντέρ;

Θέλουμε να φέρουμε με επαγγελματικούς όρους και με όρους εικόνας ένα διάλογο που περιοριζότανε σε πολύ μικρά κομμάτια της αριστεράς. Δεν είναι τίποτα περισσότερο. Δημοσιογραφικά όλα τα ντοκιμαντέρ έχουν πολύ μεγάλη έρευνα από πίσω τους, αλλά δεν έχουν αποκαλύψεις.

Δεν κάνουμε ντοκιμαντέρ αποκαλύψεων δηλαδή, αλλά γνώμης. Πράγμα που το δηλώνουμε εξ’ αρχής και κυρίως σε όσους μας δίνουν τα λεφτά τους. Θα δείτε δηλαδή, μια άποψη διαφορετική που δεν θα δείτε στα συστημικά τηλεοπτικά κανάλια. Αλλά σίγουρα μια άποψη στην οποία εμείς καταλήγουμε μέσα από το ρεπορτάζ.

Κάτι ακόμα που πατάει και στο εικαστικό κομμάτι ήταν ο τεράστιος όγκος πληροφοριών που έπρεπε να θυσιάσουμε προκειμένου η ταινία να έχει σκηνοθετικές ανάσες, ώστε να μπορεί να το παρακολουθήσει κι ένας κόσμος που δεν είναι μέσα στα πράγματα, που δεν έχει διαβάσει πολλά. Αυτός είναι και ο στόχος όλων των ντοκιμαντέρ που κάνουμε: το ευρύτερο δυνατό ακροατήριο. Αλλιώς ποτέ δεν λέμε κάτι το καινούργιο στις δουλειές μας.

Απλά αυτό που κάνει την ποιοτική διαφορά είναι η συγκέντρωση των πληροφοριών. Συνέχεια ακούμε για το τι έχει κάνει η Χ.Α. Την μια βδομάδα διαβάζεις αυτό την άλλη εκείνο. Άμα πεις στον άλλο πέντε σημεία μέσα σ’ ένα λεπτό τον βοηθάς να σχηματίσει μια άλλη εικόνα.

• Info: http://infowarproductions.com/fasismosae/