300 χιλιάδες νεκροί, 12 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους, το ένα τρίτο από αυτούς έχει περάσει τα σύνορα. Μια χώρα κατασπαραγμένη, κομμένη σε κομματάκια και με την “οικονομία” να επιστρέφει σε άλλες εποχές. Ένας πόλεμος στον οποίο οι εμπλεκόμενοι είναι τόσοι πολλοί ώστε οι εφημερίδες προσθέτουν κάθε τόσο κι άλλο ένα χρώμα στους χάρτες που περιγράφουν ποιος ελέγχει τι.

Κι όμως, όλο αυτό φαίνεται ότι δεν είναι αρκετό. Από την περασμένη βδομάδα, η Ρωσία μπήκε ακόμη πιο ενεργά στο σκηνικό, αρχίζοντας τους βομβαρδισμούς. Περίπου 1000 Ρώσοι στρατιωτικοί βρίσκονται στη Συρία, το καταδρομικό Μόσχα και άλλα πλοία του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας κάνουν “ασκήσεις” στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα πρώτα ρώσικα χτυπήματα “χειρουργικής ακρίβειας” όπως πάντα, σύμφωνα με το βρετανικό στρατό, είχαν θύματα 39 αμάχους.
Στην επιφάνεια, παρά τον ατελείωτο πόνο που έχει σκορπιστεί στη Συρία, η κατάσταση σε στρατιωτικό επίπεδο έμοιαζε να οδηγείται σε ύφεση, τουλάχιστον λόγω εξάντλησης. Η παρέμβαση της Ρωσίας δείχνει ότι τα πράγματα μπορεί να βρίσκονται ακόμη στη φάση της κλιμάκωσης.

Φυσικά η υποκρισία περισσεύει. Το ΝΑΤΟ έσπευσε να καταδικάσει την… παραβίαση του εναέριου χώρου της Τουρκίας από τη Ρωσία. Οι δυτικές δυνάμεις καταδίκασαν τους θανάτους των αμάχων, την ίδια μέρα που οι ΗΠΑ βομβάρδιζαν ένα νοσοκομείο στο Αφγανιστάν, σκοτώνοντας ασθενείς, προσωπικό και μέλη των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Οι ξένες επεμβάσεις στον πόλεμο της Συρίας δεν ξεκίνησαν την περασμένη βδομάδα. Η χώρα έχει μετατραπεί σε ξέφραγο αμπέλι για όλων των ειδών τα όρνεα, είτε προέρχονται από την περιοχή, είτε όχι. Τα συμφέροντα ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσίας συγκρούονταν στο συριακό εμφύλιο δι’ αντιπροσώπων, τώρα οι ανάσες των μεγάλων δυνάμεων πλησιάζουν η μία την άλλη πιο επικίνδυνα.

Ρίσκο

Ο Γκίντεον Ράχμαν στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς υπογραμμίζει αυτούς τους φόβους: “Οι πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων είναι καταστροφικοί για τις χώρες στων οποίων το έδαφος διεξάγονται. Αλλά μπορεί να γίνουν επίσης πολύ επικίνδυνοι για τις δυνάμεις που τους τροφοδοτούν. Το πιο προφανές ρίσκο είναι από πόλεμος αντιπροσώπων να μετατραπεί σε άμεση σύγκρουση. Οι χώρες που υποστήριζαν αντιμαχόμενες πλευρές στην Ισπανία της δεκαετίας του ‘30 βρέθηκαν να πολεμάνε μεταξύ τους τη δεκαετία του ‘40. Το ρίσκο η συριακή διαμάχη να μετατραπεί σε άμεση σύγκρουση μεταξύ των Ιρανών και των Σαουδαράβων, ή ακόμη και μεταξύ των Ρώσων και των Αμερικάνων, δεν πρέπει να υποτιμηθεί - ιδίως όταν εχθρικές αεροπορικές δυνάμεις ενεργούν τόσο κοντά η μία στην άλλη”.
Εξάλλου, η απάντηση των ΗΠΑ απέναντι στη ρωσική εμπλοκή είναι ακόμη μεγαλύτερη παρέμβαση από τη δική τους μεριά. Η ρωσική επέμβαση προετοιμαζόταν τουλάχιστον από το καλοκαίρι. Ήρθε τη στιγμή που οι Δυτικοί οργάνωναν την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, ώστε να προκαλέσουν ένα -πιθανώς τελικό- στρίμωγμα στο καθεστώς του Άσαντ. Οι ρώσικοι βομβαρδισμοί έχουν τον αντίθετο στόχο, να δώσουν χρόνο στις χερσαίες δυνάμεις (του καθεστώτος και των συμμάχων του) να ανακαταλάβουν περιοχές που έχασαν τους τελευταίους μήνες. Το καθεστώς είναι εξαντλημένο, κυρίως από άποψη ανθρώπινου δυναμικού. Μετά από ένα κύμα λιποταξιών και χαμηλού ηθικού στο στρατό, έδωσε αμνηστία στους λιποτάκτες, αλλά δεν φαίνεται να έχει πετύχει αποτελέσματα. Αναγνωρίζοντας αυτήν την κατάσταση εγκατέλειψε την προσπάθεια να ελέγξει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας και συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις του στη μάχη για τα μεγάλα αστικά κέντρα στα δυτικά, όμως ακόμη και εκεί υπέστη ήττες τους τελευταίους μήνες.
Επισήμως βέβαια, η ρώσικη επέμβαση γίνεται για να χτυπηθούν οι “τρομοκράτες” του “Ισλαμικού Κράτους”. Πάνω κάτω η ίδια δικαιολογία που χρησιμοποιούν όλοι όσοι παρεμβαίνουν σε αυτόν τον πόλεμο. Είναι σίγουρο ότι το “Ισλαμικό Κράτος” κερδίζει τεράστιο κύρος με ό,τι συμβαίνει. ΗΠΑ, Ρωσία, Τουρκία, Άσαντ, Σαουδική Αραβία, Ιράν, Ευρωπαϊκή Ένωση, και όλοι τους οι σύμμαχοι δίνουν όλες τους τις δυνάμεις κατά του Ισλαμικού Κράτους, και αυτό, που στο κάτω κάτω δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ισλαμιστική ένοπλη οργάνωση ανάμεσα σε άλλες, επιβιώνει και δυναμώνει.
Από τις σελίδες της Εργατικής Αλληλεγγύης προειδοποιούσαμε εδώ και καιρό απέναντι σε αυτούς που είχαν αποδεχθεί την προπαγάνδα ότι το Ισλαμικό Κράτος είναι το “απόλυτο κακό”. Η θεωρία αυτή ερχόταν σε δύο εκδοχές, είτε με την κλασική ισλαμοφοβία, είτε με το σκεπτικό ότι το Ισλαμικό Κράτος είναι το τερατώδες δημιούργημα της σαουδικής επέμβασης και του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Με αυτή τη λογική τώρα, θα πρέπει να υποστηρίξει κανείς και τους Αμερικάνους και τους Ρώσους και τον Άσαντ. Στην πραγματικότητα, αφενός το Ισλαμικό Κράτος είναι μια από τις δικαιολογίες για επεμβάσεις. Αλλά, πιο σημαντικά, το Ισλαμικό Κράτος είναι ένα από τα βάρβαρα αποτελέσματα των ξένων επεμβάσεων και των αποτυχιών τους -κυρίως στο Ιράκ από το 2003 και έπειτα- αλλά και στη Συρία. Το Ισλαμικό Κράτος είναι ένα από τα πιο ισχυρά επιχειρήματα ότι οι βομβαρδισμοί δεν είναι λύση, δεν είναι επιχείρημα για καινούργιους βομβαρδισμούς.

Ισορροπία

Ωστόσο, υπάρχει ένας κόκκος αλήθειας στις δικαιολογίες των μεγάλων δυνάμεων. Και οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν θέλουν να μετατραπεί η Συρία σε μήτρα ριζοσπαστικοποίησης και αποσταθεροποίησης της περιοχής για τις επόμενες δεκαετίες. Και οι δυο πλευρές θέλουν να εξασφαλίσουν ότι το καθεστώς που θα διαδεχθεί τον Άσαντ θα είναι ελεγχόμενο.
Ο Πούτιν λέει ότι μια τέτοια λύση αναγκαστικά πρέπει να περάσει από τα χέρια του Άσαντ. Δυο μέρες πριν τους βομβαρδισμούς δήλωσε ότι “Δεν υπάρχει άλλος τρόπο για την επίλυση της συριακής σύγκρουσης από την ενδυνάμωση των υπαρχουσών νόμιμων κρατικών αρχών, και από την υποστήριξή τους στον αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία”. Υπάρχει κομμάτι του αμερικάνικου κατεστημένου που είναι ανοιχτό, ή και προτείνει, μια συνεργασία των δυο υπερδυνάμεων. Πρόσφατα κάτω από τη σκιά και των δύο υπογράφτηκε η συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, δίνοντας πολιτικό χώρο στην Τεχεράνη να συνεχίσει τη δράση της σε Ιράκ και Συρία. Την ίδια στιγμή όλοι κάνουν τα στραβά μάτια στις σφαγές της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη.
Υπάρχουν φωνές στο αμερικανικό κατεστημένο που ζητάνε συνέχιση της συνεργασίας με τη Ρωσία, χτυπώντας από κοινού τη Συρία. Ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι λέει πως σε αντίθετη περίπτωση υπάρχουν αντίστοιχοι κίνδυνοι όπως με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και γι’ αυτό χτυπάει το καμπανάκι προς τον Πούτιν: “Το ρωσικό ναυτικό και αεροπορική παρουσία στη Συρία είναι ευάλωτα, γεωγραφικά απομονωμένα από τη πατρίδα τους. Μπορούν να “παροπλιστούν” αν επιμείνουν να προκαλούν τις ΗΠΑ. Όμως, το καλύτερο θα ήταν η Ρωσία να πειστεί να δράσει μαζί με τις ΗΠΑ προς την κατεύθυνση μιας ευρύτερης διευθέτησης ενός περιφερειακού προβλήματος που υπερβαίνει τα συμφέροντα ενός και μόνο κράτους”.

Παράδοξο ζευγάρι

Προς το παρόν, αυτή η λογική εφαρμόζεται εν μέρει μεταξύ Ρωσίας και Ισραήλ. Παράδοξο ζευγάρι για όσους νομίζουν ότι ο Πούτιν κάνει “αντιιμπεριαλιστικό” πόλεμο. Εξελίσσονται αλλεπάλληλες συναντήσεις και έχει σχηματιστεί κοινή ρωσο-ισραηλινή στρατιωτική ομάδα για να αποφευχθούν οι κατά λάθος συγκρούσεις. Με λίγα λόγια, ο καθένας να σκοτώνει τους δικούς του, χωρίς να ενοχλεί τον άλλον. Ο Νετανιάχου λέει: “Στη Συρία, έχω καθορίσει τους στόχους μου. Είναι να προστατεύσω το λαό μου και τη χώρα μου. Η Ρωσία έχει διαφορετικούς στόχους. Αλλά δεν πρέπει να έρθουν σε σύγκρουση”.

Κάποιοι αναλυτές κάνουν ένα βήμα πιο πέρα. Ο Νίκολας Νόου στο περιοδικό Φόρειν Αφέαρς λέει ότι “η ρωσική επέμβαση θα μπορούσε να βάλει όρια στο Ιράν και τη Χεζμπολάχ -κι έτσι να βοηθήσει το Ισραήλ”. Αν είναι κάτι το οποίο ένωνε από την αρχή το Ισραήλ και τη Ρωσία ήταν το κοινό τους μίσος απέναντι στις εξεγέρσεις του αραβικού κόσμου και το παράδειγμα που έδιναν.

Το πού βρίσκεται η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με όλα αυτά είναι μια ντροπιαστική ιστορία. Οι κοινές ελληνο-ισραηλινές ασκήσεις έχουν καταντήσει συνηθισμένη είδηση, με τις πιο πρόσφατες στα μέσα Σεπτέμβρη να περιλαμβάνουν βομβαρδισμούς στην έρημο Νεγκέβ. Και από κοντά η σύσφιξη σχέσεων με τον δικτάτορα Σίσι, τον πρωτεργάτη της καταστολής των εξεγέρσεων.

Αυτός ο μπερδεμένος κύκλος άσπονδων εχθρών και φίλων μπορεί να σπάσει μόνο από τα κάτω. Με κίνημα αντιρατσιστικό και αντιπολεμικό, που υποδέχεται τους πρόσφυγες του πολέμου, την ώρα που παλεύει ενάντια σε αυτούς που προκαλούν την προσφυγιά, ενάντια σε όλες τις επεμβάσεις και σε όλους τους “σωτήρες” του συριακού λαού.