Πολιτισμός

Η  τελευταία ταινία του Κλιντ Ίστγουντ βρίσκεται ήδη στις αίθουσες και συζητιέται αρκετά. Είναι βασισμένη στο αληθινό περιστατικό του 2009 όπου, μετά από βλάβη και στους δυο κινητήρες, ο πιλότος ενός αεροπλάνου κατάφερε να προσθαλασσώσει το σκάφος στον ποταμό Χάντσον της Νέας Υόρκης σώζοντας τους 155 επιβάτες του. 

 

Ο Ίστγουντ αφηγείται το περιστατικό και όσα ακολούθησαν από τη σκοπιά του πιλότου Τσέσλι Σάλενμπέργκερ ή «Σάλι». Και ακολουθεί όλους τους κανόνες της τέχνης του σινεμά: Θεαματικές εναέριες λήψεις, προσομοιώσεις πτήσεων αλλά και ανθρώπινος παράγοντας, τόσο των επιβατών όσο και των κυβερνητών που αφού έπραξαν ό,τι καλύτερο ήταν δυνατό με απόλυτη επιτυχία, κλήθηκαν από την αεροπορική εταιρία να απολογηθούν για την επιλογή της προσθαλάσσωσης σε σύγκριση με την επιστροφή στο αεροδρόμιο Λαγκουάρντια από όπου είχαν απογειωθεί. Ήταν μια προσπάθεια να ελαφρυνθεί η ευθύνη για τις βλάβες των κινητήρων (και οι αποζημιώσεις των ασφαλιστικών εταιριών) χρησιμοποιώντας τον ισχυρισμό ότι επρόκειτο για «ανθρώπινο λάθος». Ο Σάλι και ο συγκυβερνήτης του αντέταξαν την δική τους ανθρώπινη εμπειρία και την συλλογική προσπάθεια πολυμελών σωστικών συνεργείων της Νέας Υόρκης απέναντι στους «γραφειοκράτες με τα γκρίζα κοστούμια» που μιλούν την ψυχρή γλώσσα των αριθμών και των προσομοιώσεων σε οθόνες ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η ταινία ασφαλώς δικαιώνει τους πρώτους.

 

Τι θέλει όμως να πει ο δημιουργός με το «Σάλι»; Δεν ξεχνάμε ότι η περσινή του ταινία «American sniper» επιχείρησε να ξεπλύνει με αφελή και εξοργιστικό τρόπο τα εγκλήματα της πατρίδας του στο Ιράκ. Πριν μερικές βδομάδες υπερασπίστηκε την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ εκτοξεύοντας σεξιστικά σχόλια και εξυπνάδες ενάντια στην γενιά της «πολιτικής ορθότητας». 

Πέρα από τα ιδεολογικά πιστεύω, έχουμε να κάνουμε με έναν σημαντικό κινηματογραφιστή που εξελίχτηκε στο πέρασμα του χρόνου. Με έναν ρεπουμπλικάνο υπέρμαχο του Αμερικάνικου ονείρου, που το έκφρασε με αντιφατικό τρόπο τόσο στην άνοδό του, όσο και στην κρίση του.

 

Ο Κλιντ Ίστγουντ υπήρξε αντι-ήρωας στα σπαγέτι γουέστερν του Σέρτζιο Λεόνε που τον έβγαλαν από την αφάνεια, υπήρξε όμως και ο μάτσο ρατσιστής επιθεωρητής Κάλαχαν της σειράς «Βρώμικος Χάρι», που παίρνει τον νόμο στα χέρια του και καθαρίζει όποιους θεωρεί αυτός απειλή για την έννομη τάξη. Σαν καλός ρεπουμπλικάνος στήριξε την υποψηφιότητα Νίξον, στη συνέχεια τον αποδοκίμασε για το σκάνδαλο Γουότεργκειτ και για την εξέλιξη στο Βιετνάμ, αλλά στο τέλος δεν δίστασε να χρηματοδοτήσει όλο τον συρφετό από πολεμικές ταινίες που προσπάθησαν να επιστρέψουν στο Βιετνάμ και να πάρουν εκδίκηση για το φιάσκο των Αμερικάνων στον πόλεμο, να αντιστρέψουν το σύνδρομο της ήττας.

 

Το 1992 έκανε θεαματική στροφή γυρίζοντας το «Ασυγχώρητοι», ένα σκοτεινό γουέστερν αναθεώρησης της έννοιας του νόμου και του ηρωισμού. Γύρισε περιπέτειες δράσης αλλά και ταινίες φοβερής ευαισθησίας όπως «Οι γέφυρες του Μάντισον», «Σκοτεινό ποτάμι», «Million Dollar baby», «Gran Torino». Παρά τις συντηρητικές του πεποιθήσεις, έθεσε σε αμφισβήτηση τον τρόπο που λειτουργεί η Αμερικάνικη κοινωνία, τις ανισότητες, την αδικία και τις διακρίσεις, πάντα όμως αναζητούσε διέξοδο μέσα από τον πατριωτισμό, μέσα από την επανίδρυση της Αμερικάνικης πατρίδας που «πρόδωσε τα παιδιά της». Αυτή η οπτική είχε συγκεκριμένα όρια μέχρι πού μπορεί να φτάσει μια κριτική. Ακόμα κι όταν χρησιμοποιεί τα τελειότερα κινηματογραφικά μέσα, ουσιαστικά αναπαράγει την κυριάρχη ιδεολογία. Στο «Αmerican sniper» ο ακροβολιστής σκοτώνει Άραβες στο Ιράκ για την πατρίδα. Το οσκαρικό «Σάλι» επικαλείται τους ευσυνείδητους Αμερικάνους πολίτες που (αυτή τη φορά) έκαναν το καθήκον τους σώζοντας ζωές. Όμως υπάρχει και μια άλλη εικόνα έξω από την οθόνη, στην πραγματική ζωή, στην πολυφυλετική Αμερική που εκμεταλλεύεται και δολοφονεί τα παιδιά της είτε κάνουν είτε δεν κάνουν το σωστό. Αυτή η εικόνα είναι που λείπει από τις λαμπερές παραγωγές.