«Πρώτα θα ανασχηματίσουμε το κόμμα και μετά την κυβέρνηση» ήταν η απάντηση του πρωθυπουργού Τσίπρα στις ερωτήσεις που του έκαναν δημοσιογράφοι την περασμένη Πέμπτη στο άνοιγμα του 2ου Συνέδριου του ΣΥΡΙΖΑ στο γήπεδο Ταεκ Βον Ντο.
Λίγο νωρίτερα στην κεντρική του ομιλία, χρησιμοποιώντας παρόμοιο λόγο με αυτόν του Σαμαρά -όταν ζητούσε το 2014 την εφαρμογή του 2ου μνημονίου βλέποντας «φως στην άκρη του τούνελ»- ο Τσίπρας ζήτησε την εφαρμογή του 3ου μνημονίου για να έρθει η χαραυγή:
«Συνεχίζουμε να υλοποιούμε μια δίκαιη συμφωνία και περιμένουμε από τους θεσμούς και τους εταίρους μας να την τηρήσουν… Το πιο βαθύ σκοτάδι είναι πριν την χαραυγή» τόνισε.
Η σύνδεση ανάμεσα στις δύο τοποθετήσεις του Α. Τσίπρα είναι προφανής. Για να μπορέσει να εκπληρώσει τους στόχους της, να περάσει τις «αξιολογήσεις» των «εταίρων» και να εφαρμόσει τα νέα μέτρα λιτότητας και ιδιωτικοποιήσεων (σε συνθήκες τόσο εύθραυστες όπως οι σημερινές) η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν έχει ανάγκη από ένα κόμμα με μέλη που θα αμφισβητούν, ασκώντας έστω και μια χλιαρή αντιπολίτευση. Έχει ανάγκη από ένα κόμμα που θα υπηρετεί με προσήλωση τους μνημονιακούς στόχους της κυβέρνησης.
Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η διεθνής και η ελληνική ιστορία είναι γεμάτη από παρόμοιες προσπάθειες «ανασχηματισμού» ρεφορμιστικών κομμάτων είτε πριν είτε αφού αυτά γίνουν κυβέρνηση.
Το 1996 ο Σημίτης ήρθε στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ με στόχο να φέρει τον «εκσυγχρονισμό» όχι μόνο στον ελληνικό καπιταλισμό, αλλά και στο ίδιο το κόμμα. Οι τοπικές και κλαδικές επιτροπές του ΠΑΣΟΚ έπρεπε να υποβαθμιστούν, να συρρικνωθούν ή και να διαλυθούν προκειμένου να κατασταλούν οι ανταρσίες της βάσης. Για την εκλογή του ΓΑΠ στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν χρειάστηκε να γίνει καν συνέδριο. «Ένα εκατομμύριο «μέλη και φίλοι» του ΠΑΣΟΚ ψήφισαν το 2004 χωρίς καν συζήτηση και συνέδριο τον μοναδικό υποψήφιο ΓΑΠ, σε ένα ανάλογο «κομματικό ανασχηματισμό» που τότε χαρακτηρίστηκε δημοκρατική «υπέρβαση».
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ξεκίνησε την πορεία του σαν ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα αλλά σαν ένα ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα. Αλλά η πορεία είναι η ίδια -και ξεκινημένη προτού καν αρχίσουν να μετακομίζουν σε αυτόν τα πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ.
Συμβιβασμός
Είτε ανήκει στην παράδοση της σοσιαλδημοκρατίας είτε του ευρωκομμουνισμού, η διαχείριση του ελληνικού καπιταλισμού εκ μέρους ενός κόμματος που υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις στην εργατική τάξη μέσα από συμβιβασμό με την κυρίαρχη τάξη καταλήγει διαχρονικά στην προδοσία της πρώτης.
Στο συνέδριο δεν υπήρξε σοβαρή αντιπολίτευση στους σχεδιασμούς της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο μοναδικός υποψήφιος. Εκλέχτηκε πρόεδρος με ποσοστό 93,54%. Συγκεκριμένα από τους 2.926 συνέδρους ψήφισαν οι 2.758. Ο Τσίπρας πήρε 2.548 ψήφους ενώ τα υπόλοιπα ήταν 176 λευκά και 34 άκυρα.
Όλες οι «τάσεις» τήρησαν σχεδόν απόλυτη στάση συναίνεσης στον Τσίπρα: Η προεδρική «Ενωτική Κίνηση». Η «Πλατφόρμα 2010», που παίζει το ρόλο του λαγού στα ανοίγματα του ΣΥΡΙΖΑ προς τα δεξιά. Αλλά και οι «53» που με κείμενό τους, επεδίωξαν να προβληθούν σαν η αριστερή «αντιπολίτευση» του συνεδρίου.
Απέναντι στην κυρίαρχη αφήγηση του Τσίπρα ότι στο τέλος των μνημονίων έρχεται η ανάπτυξη, η τοποθέτηση των «53» δεν ήταν ένα «ΟΧΙ στα μνημόνια», αλλά ο φιλολογικού ενδιαφέροντος φαρισαϊσμός, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει άλλο δρόμο από το να συνεχίσει την επιβολή των μνημονίων, εξηγώντας όμως στον κόσμο ότι η εφαρμογή της λιτότητας είναι αποτέλεσμα επιβολής εκ μέρους των δανειστών και όχι δική του επιλογή…
Στις ψηφοφορίες, κατά πλειοψηφία αποφασίστηκε η μείωση του αριθμού της Κ.Ε από 201 σε 151 μέλη με στόχο το μεγαλύτερο έλεγχο εκ μέρους της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ. Και ενώ αρχικά συζητήθηκε και αποφασίστηκε μέσα από ψηφοφορία να περιλαμβάνονται και οι βουλευτές του κόμματος στην ποσόστωση του 25% (δηλαδή να μην ξεπερνούν οι υπουργοί, τα έμμισθα στελέχη του κόμματος κλπ το 25% στη νέα κεντρική επιτροπή) με παρέμβαση του Τσίπρα η ψηφοφορία επαναλήφθηκε προκειμένου αυτή η απόφαση να ανατραπεί.
Η εκλογή του εκπροσώπου των «53» Ευκλείδη Τσακαλώτου στην πρώτη θέση, του Φίλη (με τα εύσημα του «αιρετικού» όσον αφορά στα θρησκευτικά) στη δεύτερη και του Σκουρλέτη (με τα «εύσημα» ότι «επιμένει» ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ) στην τρίτη θέση των εκλεγμένων για την Κ.Ε δεν πρόκειται να εκφράσει ούτε στο παραμικρό τις ελπίδες όσων συνέδρων τους ψήφισαν για να στείλουν μήνυμα στον Τσίπρα.
Είναι ένα ερώτημα το πόσο οι συγκεκριμένοι υπουργοί αυτής της μνημονιακής κυβέρνησης θα έχουν θέση στην επόμενη στα πλαίσια του συζητούμενου κυβερνητικού ανασχηματισμού. Ένα είναι όμως σίγουρο. Ότι στο νέο «κομματικό ανασχηματισμό» που έχει ξεκινημένο στο ΣΥΡΙΖΑ ο Τσίπρας και η παρέα του, ο κόσμος της εργασίας, των αγώνων και της Αριστεράς θα είναι στην απ’ έξω.
Μόνο το ένα τρίτο
Η επιδίωξη του «ανασχηματισμού» του κόμματος που εξήγγειλε ο Τσίπρας στην ομιλία του ήταν εμφανής στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, την πρώτη μέρα, ιδιαίτερα.
Για να μπουν στο χώρο οι σύνεδροι, τα μέλη και οι προσκεκλημένοι του ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να περάσουν από ασφυκτικό αστυνομικό έλεγχο και μηχανήματα, παρόμοιο με αυτόν που γίνεται στα αεροδρόμια. Αστυνομικοί με πολιτικά σταματούσαν όσους θεωρούσαν «ύποπτους» με τα ίδια κριτήρια που χρησιμοποιούν στις διαδηλώσεις. Όπως έναν νεαρό με βαμμένα μαλλιά που αφού πέρασε από τα μηχανήματα και πήρε και μια σημαία, τον σταμάτησαν του άνοιξαν την τσάντα και άρχισαν να την ψάχνουν. Τόσους πολλούς μαζεμένους ασφαλίτες δεν πρέπει να είχε δει ποτέ του το γήπεδο του Τάεκ Βον Ντο. Βγαλμένοι, σαν από χολυγουντιανή αστυνομική ταινία, με μπλε κουστουμάκια κάποιοι απ’ αυτούς, με ακουστικά ενδοσυνεννόησης, αεικίνητοι χτένιζαν την αίθουσα, αναζητώντας τι άραγε; Μη τυχόν και ανοίξει κανένα πανό διαμαρτυρίας και χαλάσει την εικόνα…
Κερκίδες
Στη διάρκεια της ομιλίας του Τσίπρα, οι τρεις από τις τέσσερις κερκίδες του γηπέδου καθώς και οι καρέκλες που βρίσκονταν στο παρκέ γέμισαν. Μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει εύκολα τους συνέδρους από τον κόκκινο φάκελο που κρατούσαν, αλλά και τα απλά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ που κατέφθασαν μαζικά με πούλμαν («μόνο για την πρώτη μέρα») από την Αττική και άλλες περιοχές.
Όμως το κλίμα ενθουσιασμού που υπήρχε στο προηγούμενο συνέδριο απουσίαζε εντελώς αυτή τη φορά. Απελπιστικά μικρή ήταν η παρουσία της νεολαίας. Της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της νεολαίας γενικότερα. Ελάχιστα τα πηγαδάκια και οι συζητήσεις που άλλες φορές φούντωναν στα φουαγιέ και τους διαδρόμους. Δίπλα σε γνωστές φυσιογνωμίες των επί δεκαετίες μελών του Συνασπισμού από τις διάφορες τοπικές επιτροπές που έχουν παραμείνει, έβλεπε κανείς νέα πρόσωπα να καταφθάνουν αρκετές φορές οικογενειακώς, κάποιες φορές ντυμένοι σαν να είχαν λάβει πρόσκληση για δεξίωση στου Μαξίμου.
Στη σύνθεση των συνέδρων αλλά και του κόσμου που κατέφθανε ήταν εμφανής η αλλαγή που κατέγραφε η Αυγή της ίδιας μέρας, ότι από τις περίπου 30.000 μέλη του ΣΥΡΙΖΑ που (τουλάχιστον σύμφωνα με την ανακοίνωση του κόμματος) ψήφισαν για αντιπροσώπους στο συνέδριο, πάνω από τα 2/3 ήταν μέλη που μπήκαν μετά την ψήφιση του μνημονίου και την αποχώρηση της ΛΑΕ - καθώς «λιγότερο από το 1/3 των μελών ανανεώθηκε».
Ένα ερωτηματολόγιο
«Η ταξική ανάλυση είναι πλέον ξεπερασμένη, το βασικό θέμα είναι πως θα έρθει η ανάπτυξη στη χώρα».
«Οι περισσότεροι άνθρωποι που δηλώνουν άνεργοι θα μπορούσαν να βρουν δουλειά αν προσπαθούσαν περισσότερο».
Σε άλλη ερώτηση οι σύνεδροι του ΣΥΡΙΖΑ καλούνταν να απαντήσουν στην ερώτηση «Μπορείτε να επιλέξετε μία λέξη που σας χαρακτηρίζει» διαλέγοντας από μια γκάμα που κυμαινόταν από το «ορθόδοξος» και «πατριώτης» μέχρι «σοσιαλδημοκράτης» ή «αντιεξουσιαστής».
«Σε ποια κλίμακα θα βάζατε τον εαυτό σας» έχοντας στο σκαλί νο1 την «Αριστερά» και στο τελευταίο το Νο7 τη «Δεξιά» αφήνοντας όλες τις υπόλοιπες στο «κέντρο». Υπήρχε επίσης η εναλλακτική απάντηση ότι «δεν έχει νόημα» η κλίμακα…