Εργατικό κίνημα
Γιατί να διαβάσουμε το Κράτος και Επανάσταση
Η κυβέρνηση Σαμαρά Βενιζέλου βρίσκεται στη μέγγενη της οικονομικής κρίσης και της εργατικής αντίστασης, βουλιάζοντας όλο και πιο πολύ στην πολιτική κρίση. Ο κόσμος που αντιστάθηκε στις απολύσεις, τις αξιολογήσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις, τη διάλυση της παιδείας και της υγείας, το ρατσισμό και το φασισμό, ετοιμάζεται τον ερχόμενο Σεπτέμβρη να δώσει τη χαριστική βολή στην κυβέρνηση των μνημονίων και της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
\r\n\r\n \r\n \r\n \r\n \r\n \r\n \r\n \r\n \r\n \r\n \r\n
Μέσα από τις εμπειρίες του αγώνα όλο και περισσότερος κόσμος συνειδητοποιεί ότι έχει απέναντί του μία κυβέρνηση μειοψηφίας, που κυβερνά χρησιμοποιώντας την αστυνομία, τα δικαστήρια, δηλαδή τους κρατικούς θεσμούς, προκειμένου να επιβάλει την κυριαρχία του κεφαλαίου πάνω στην εργατική τάξη. Μέσα σε αυτή τη συγκυρία έχει τεράστια σημασία το τι στάση κρατά η αριστερά απέναντι στο κράτος, τους νόμους, τα δικαστήρια, την αστυνομία. Είναι θεσμοί που λειτουργούν για το συμφέρον όλων;
\r\nΧρειαζόμαστε μία αριστερά που να ορκίζεται πίστη στη νομιμότητα ή μία αριστερά που παλεύει για την ανατροπή του κράτους και των θεσμών που λειτουργούν για το συμφέρον της μειοψηφίας των καπιταλιστών σε βάρος της εργατικής τάξης; Αρκεί η ανάληψη της διαχείρισης του κράτους από μία αριστερή κυβέρνηση για να αλλάξει η ζωή της πλειοψηφίας;
\r\nΑπαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα επιχείρησε να δώσει ο Λένιν στο βιβλίο του “Κράτος και Επανάσταση”, που έγραψε μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου του 1917, παραμονές της Οκτωβριανής επανάστασης, σε μία περίοδο που η ρώσικη εργατική τάξη είχε καταφέρει να ρίξει με επανάσταση το μισητό καθεστώς του Τσάρου και να εγκαθιδρύσει μία κοινοβουλευτική δημοκρατία, δηλαδή μία αριστερή κυβέρνηση Μενσεβίκων και Εσέρων και ταυτόχρονα να συγκροτήσει μέσα στα εργοστάσια τα σοβιέτ των εργατών.
\r\nΟ Λένιν ήθελε με το “Κράτος και Επανάσταση” να σπάσει τις αυταπάτες που καλλιεργούσαν οι σοσιαλδημοκράτες της εποχής (διαστρεβλώνοντας τον Μαρξ και τον Έγκελς) ότι δήθεν η ανάληψη της κρατικής εξουσίας από μία αριστερή κυβέρνηση που θα διαχειριστεί τον κρατικό μηχανισμό αποτελεί την ολοκλήρωση της επανάστασης. Ο Λένιν επέμενε ότι η επανάσταση χρειάζεται να συνεχίσει μέχρι τα σοβιέτ να πάρουν την εξουσία.
\r\nΟ Λένιν ξεκινά θυμίζοντας τη θεωρία του Μαρξ ότι “το κράτος είναι προϊόν και εκδήλωση των ανειρήνευτων ταξικών αντιθέσεων, είναι όργανο της ταξικής κυριαρχίας, όργανο καταπίεσης μίας τάξης από μίαν άλλη, είναι η δημιουργία του \'κατεστημένου\' εκείνου που νομιμοποιεί και στερεώνει αυτή την καταπίεση, αμβλύνοντας τη σύγκρουση των τάξεων”.
\r\nΓια να μπορέσει η αστική τάξη να επιβάλει την κυριαρχία της πάνω στην πλειοψηφία της κοινωνίας έχει ανάγκη τη δημιουργία ενός ολόκληρου γραφειοκρατικού μηχανισμού “ένοπλων ατόμων” όπως η αστυνομία, ο στρατός, τα δικαστήρια, οι φυλακές, οι υπάλληλοι που συγκεντρώνουν τα κρατικά έσοδα, δηλαδή έναν κρατικό μηχανισμό που λειτουργεί ως παράσιτο πίνοντας το αίμα της εργατικής τάξης. Ο Λένιν θυμίζει ότι: “Η σκέψη του Μαρξ συνίσταται στο ότι η εργατική τάξη πρέπει να συντρίψει, να τσακίσει την \'έτοιμη κρατική μηχανή \' και να μην περιοριστεί στην απλή κατάληψή της” . Σχολιάζει το ρόλο του κοινοβουλίου: “Να αποφασίζεις μία φορά σε κάμποσα χρόνια ποιο μέλος της άρχουσας τάξης θα καταπιέζει, θα καταπνίγει το λαό στη Βουλή-να ποια είναι η αληθινή ουσία του αστικού κοινοβουλευτισμού, όχι μόνο στις κοινοβουλευτικές -συνταγματικές μοναρχίες, αλλά στα πιο δημοκρατικά πολιτεύματα”.
\r\nΔιδάγματα
\r\nΣτο ερώτημα τι θα αντικαταστήσει την κρατική μηχανή ο Λένιν πατά πάνω στα διδάγματα της Παρισινής Κομμούνας, η οποία δημιουργήθηκε από τους δημοτικούς συμβούλους που είχαν εκλεγεί με βάση το καθολικό δικαίωμα ψήφου στα διάφορα διαμερίσματα του Παρισιού, οι οποίοι αμείβονταν με το μισθό του κατώτερου εργάτη χωρίς προνόμια και ήταν άμεσα ανακλητοί.
\r\nΗ Κομμούνα αποφάσισε αμέσως την κατάργηση του μόνιμου στρατού και την μετατροπή της αστυνομίας και των δημοσίων υπαλλήλων σε όργανο που λειτουργεί στις υπηρεσίες της Κομμούνας. Πατώντας πάνω στην ιστορία, ο Λένιν υποστηρίζει ότι χρειάζεται ένα κράτος της εργατικής τάξης που θα επιβάλει την εξουσία της πλειοψηφίας πάνω στην μειοψηφία της αστικής τάξης. Αυτό το κράτος ονομάζει “δικτατορία του προλεταριάτου”, με την έννοια ότι το προλεταριάτο αποχτά την πολιτική και οικονομική κυριαρχία πάνω στην αστική τάξη, “για να καταπνίξει την αναπόφευκτη αντίσταση της αστικής τάξης και να οργανώσει όλες τις εργαζόμενες και υφιστάμενες την εκμετάλλευση μάζες για το νέο τρόπο δόμησης της οικονομίας”.
\r\nΟ Λένιν αφιερώνει ένα μεγάλο κομμάτι του βιβλίου για να δώσει την κόντρα με τα επιχειρήματα των Αναρχικών, που ναι μεν υποστήριζαν την κατάργηση του αστικού κράτους αλλά ταυτόχρονα πίστευαν ότι οι εργάτες πρέπει να παραιτηθούν από το δικό τους κράτος. “Εμείς δεν είμαστε ουτοπιστές” γράφει ο Λένιν. “Δεν ονειρευόμαστε ότι θα τα βγάλουμε πέρα μονομιάς χωρίς καμιά διοίκηση, χωρίς καμιά υποταγή. Αυτά τα αναρχικά ονειροπολήματα, βασισμένα στη μη κατανόηση των καθηκόντων της δικτατορίας του προλεταριάτου είναι απολύτως ξένα στον μαρξισμό και στην πράξη χρησιμεύουν απλώς για την αναβολή της σοσιαλιστικής επανάστασης ωσότου γίνουν αλλιώτικοι οι άνθρωποι. Όχι, εμείς θέλουμε τη σοσιαλιστική επανάσταση με τους ανθρώπους που έχουμε τώρα”.
\r\nΠροτείνει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εργατικού ελέγχου πάνω στην παραγωγή και σε όλη την κοινωνία, που οδηγεί στην ουσία στην “απονέκρωση” του κράτους. “Οι εργάτες μετά την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας θα συντρίψουν τον παλιό γραφειοκρατικό μηχανισμό, θα τον τσακίσουν συθέμελα, δεν θα αφήσουν απ\' αυτόν πέτρα πάνω στην πέτρα, θα τον αντικαταστήσουν με ένα νέο μηχανισμό, που θα αποτελείται από τους ίδιους του εργάτες και τους υπαλλήλους και, για να μην μεταβληθούν σε γραφειοκράτες, θα ληφθούν αμέσως τα μέτρα που έχουν αναλύσει ο Μαρξ και ο Ένγκελς”.
\r\nΔεν θα είναι μόνο αιρετοί αλλά και ανακλητοί οποιαδήποτε στιγμή. Η αμοιβή τους δεν θα είναι μεγαλύτερη από το μισθό ενός εργάτη. Όλοι θα εκτελούν χρέη ελέγχου και εποπτείας, “όλοι για ένα διάστημα θα γίνουν \'γραφειοκράτες\' και γι’ αυτό κανένας δεν θα μπορεί να γίνει γραφειοκράτης”.
\r\nΟ Λένιν είναι πολύ καθαρός ότι ακόμα και αυτού του είδους το κράτος, το ασύγκριτα πιο δημοκρατικό και αντιπροσωπευτικό, σε σχέση με την ψεύτικη δημοκρατία του αστικού κράτους χρειάζεται να καταργηθεί. “Μόνο στην κομμουνιστική κοινωνία, όταν η αντίσταση των καπιταλιστών θα έχει τσακιστεί οριστικά, όταν θα έχουν εξαφανιστεί οι καπιταλιστές, όταν δεν θα υπάρχουν τάξεις (δηλαδή δεν θα γίνονται διακρίσεις ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας ως προς τη σχέση τους με τα κοινωνικά μέσα παραγωγής - μόνο τότε εξαφανίζεται το κράτος και μπορούμε να μιλάμε για ελευθερία”.
\r\nΤο Κράτος και Επανάσταση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο - οδηγός για το σημερινό εργατικό κίνημα που έχει τη δύναμη όχι μόνο να γκρεμίζει νόμους και μνημόνια, αλλά και να χτίσει μία άλλη κοινωνία για τις ανάγκες των πολλών, χωρίς καταπίεση και εκμετάλλευση.
\r\n