Πολιτική

Τον Νοέμβρη του 1918 ιδρύθηκε το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) που λίγο μετά θα προσθέσει το Κ (κομμουνιστικό) στον τίτλο του και το 1924 θα μετονομαστεί σε ΚΚΕ. Ο Αβραάμ Μπεναρόγια, ηγετικό στέλεχος της θρυλικής Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης, της μεγαλύτερης οργάνωσης που στήριξε το ιδρυτικό συνέδριο, έχει δώσει μια ακριβή και ενδιαφέρουσα περιγραφή της σύνθεσής του:

 

«Στο συνέδριο ήσαν όλοι οι εκπρόσωποι των σοσιαλιστικών ζυμώσεων παλαιοτέρων ετών, πλην του Πλάτωνος Δρακούλη, οι ζωηρότεροι και συνειδητότεροι εκπρόσωποι του ελληνικού προλεταριάτου καπνεργάται, ηλεκτροτεχνίται, σιγαροποιοί, ναυτικοί, οι εκπρόσωποι των νέων ιδεολόγων διανοουμένων, φοιτηταί επαναστάται, δοκιμασθέντες ήδη στον αγώνα υπέρ των ιδεών των. Μια χούφτα ανθρώπων περί τους 30 εν όλω έθετον τις βάσεις ενός νέου και ιστορικού κόμματος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ήνοιγον τον δρόμον της πολιτικής σταδιοδρομίας της νέας κοινωνικής τάξεως, του ελληνικού προλεταριάτου». 

 

Οι εκπρόσωποι των πιο συνειδητών και «ζωηρότερων», δηλαδή πιο μαχητικών, εργατών και εργατριών δεν συμμετείχαν στην ίδρυση ενός νέου κόμματος παρακινημένοι από ένα παροδικό ενθουσιασμό. Η εργατική τάξη στην Ελλάδα μπορεί να ήταν νεαρή, σε σχέση πχ με την εργατική τάξη στην Αγγλία. Όμως, προσπαθούσε να οργανωθεί και να παλέψει από τα πρώτα της βήματα. Ούτε η Αριστερά, οι σοσιαλιστές και οι επαναστάτες, έπεσαν με αλεξίπτωτο. Από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν τα μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Καλλέργη πουλούσαν την εφημερίδα τους και έγραφαν συνδρομητές, ήταν κομμάτι της εργατικής τάξης, έστω και μικρό και κατακερματισμένο. Το 1918, όμως, είχαν αλλάξει δυο πράγματα –κι η εργατική τάξη και η Αριστερά. 

 

Η εργατική τάξη είχε αρχίσει να κινείται όπως ποτέ μέχρι τότε. Ένας πυρετός οργάνωσης σε σωματεία και διεκδικήσεις για μισθούς, ώρες δουλειάς, συνθήκες εργασίας καταλάμβανε όλο και μεγαλύτερα στρώματα. Οι συνεχείς πολεμικές εξορμήσεις, από τους Βαλκανικούς Πολέμους μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν κάνει πιο ριζοσπαστικές τις ιδέες και τα αιτήματα. Χρυσή βροχή από κέρδη για τους βιομήχανους, τους εμπόρους, τους τραπεζίτες και τους εφοπλιστές, νεκροί, ακρωτηριασμένοι και πεινασμένοι για τους εργάτες.

\r\n

Η ίδρυση της ΓΣΕΕ

\r\n

Η ίδρυση της ΓΣΕΕ που πραγματοποιήθηκε λίγες μέρες πριν του ΣΕΚΕ συμπύκνωσε αυτές τις διεργασίες. Στην εισηγητική έκθεση που διαβάστηκε στο συνέδριο «εγνώσθησαν μέχρι τούδε 300 απεργίαι, των 275 εκ των οργανωμένων σωματείων». Δυο διαμάχες καθόρισαν τις εργασίες του συνεδρίου και οι δυο έληξαν με νίκη της αριστεράς. Η πρώτη αφορούσε τη θέση ότι η ΓΣΕΕ θα βασίζεται «επί της αρχής της πάλης των τάξεων» κι η δεύτερη ότι θα βρίσκεται «πέραν πάσης αστικής πολιτικής επιρροής».

 

Εκτός από τον πόλεμο και τις απεργίες υπήρχε κι η επανάσταση. Για τους σοσιαλιστές που είχαν ταχθεί ενάντια στον παγκόσμιο πόλεμο και τη συμμετοχή της Ελλάδας σ’ αυτόν (γιατί αυτοί συμμετείχαν στην ίδρυση του ΣΕΚΕ) ο προσανατολισμός στη νέα επαναστατική αριστερά που διαμορφωνόταν διεθνώς γύρω από τους μπολσεβίκους ήταν δεδομένος –αν και όχι χωρίς διαφωνίες και υπολείμματα παλιών απόψεων.

 

Τον Οκτώβρη του 1917 τα εργατικά συμβούλια είχαν πάρει την εξουσία στην Πετρούπολη και τη Μόσχα. Τον Νοέμβρη του 1918 το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ διέκοψε τις εργασίες του για να πανηγυρίσει την είδηση του ξεσπάσματος της επανάστασης στην Γερμανία. Πέντε μόλις μήνες μετά την ίδρυσή του αποφάσισε την προσχώρησή του στη νέα Κομμουνιστική Διεθνή που μόλις είχε ιδρυθεί. Το νέο κόμμα θα ήταν εργατικό, αντιπολεμικό, διεθνιστικό και επαναστατικό. Κι αυτή η θέση δοκιμάστηκε στην πράξη.

 

Οι δοκιμασίες ήρθαν πολύ γρήγορα. Μια πρώτη ήταν ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς (τον Απρίλη σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο) του 1919. Κυβέρνηση, εφημερίδες και οι βενιζελικοί κι αντιβενιζελικοί συνδικαλιστές «πέσανε» πάνω στη ΓΣΕΕ και το ΣΕΚΕ για να μην γιορτάσουν τη διεθνή μέρα των εργατών με απεργία και διαδηλώσεις «ένεκα των εξαιρετικών εθνικών περιστάσεων», σε λίγες βδομάδες ο ελληνικός στρατός θα αποβιβαζόταν στη Σμύρνη. Τελικά η Πρωτομαγιά γιορτάστηκε όπως της άξιζε, και το επόμενο διάστημα τα μέλη του ΣΕΚΕ ρίχτηκαν στις απεργιακές μάχες. 

 

Τον Ιούλη του 1919 έγινε η πρώτη πανεργατική απεργία – διαρκείας. Την πυροδότησε η απόφαση της κυβέρνησης να συλλάβει και να εξορίσει τους συνδικαλιστές του ΣΕΚΕ στη διοίκηση της ΓΣΕΕ γιατί είχαν εκφράσει τη στήριξη της συνομοσπονδίας στην απεργία διαρκείας των τραπεζοϋπαλλήλων και ετοίμαζαν γενική απεργία συμπαράστασης. 

 

Το απεργιακό κίνημα το 1919 - 1921 εκτυλίχτηκε την ίδια περίοδο που κλιμακωνόταν ο πόλεμος στη Μικρά Ασία. Από αυτή την άποψη εμβληματική είναι η απεργία των σιδηροδρομικών τον Φλεβάρη του 1921. Η πλειοψηφία της διοίκησης της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών αποτελούνταν από συνδικαλιστές συντηρητικούς ή σοσιαλιστές εχθρικούς στο ΣΕΚΕ. Παρόλα αυτά η απεργία ξεκίνησε το Φλεβάρη του 1921 και παρέλυσε όλο το δίκτυο, με την κυβέρνηση να καταγγέλλει τους «εγωιστές» σιδηροδρομικούς που κάνουν απεργίες θέτοντας σε κίνδυνο τα «παιδιά μας» που πολεμάνε στην Μικρά Ασία για τα «δίκαια του ελληνισμού». 

 

Η κυβέρνηση ζήτησε από την απεργιακή ηγεσία να δώσει ένα τρένο για τη μεταφορά του Πατριάρχη Αντιόχειας που θα «ευλογούσε» το γάμο του Γεωργίου που αργότερα θα γινόταν βασιλιάς. Το αίτημα απορρίφθηκε.

\r\n

Επιστράτευση 

\r\n

Η κυβέρνηση απάντησε στην απεργία με την επιστράτευση των απεργών. Στρατός περικύκλωσε το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά που γινόταν η απεργιακή συνέλευση και εκατοντάδες απεργοί οδηγήθηκαν στο Φρουραρχείο κι από κει στη …Μικρά Ασία. Η ίδια η κυβέρνηση με τις πράξεις της έδινε ένα αξέχαστο μάθημα στους εργάτες: αποκαλύπτοντας τον πραγματικό χαρακτήρα του πολέμου στην Μικρά Ασία.

 

Το ΣΕΚΕ έκανε αυτή τη σύνδεση συνειδητά. Την έκαναν οι αγωνιστές του στα συνδικάτα και τις απεργίες, την έκαναν οι φαντάροι που οργάνωναν αντιπολεμικούς ομίλους στο μέτωπο όπως αυτόν που συμμετείχε ο νεαρός Παντελής Πουλιόπουλος, που αργότερα θα γινόταν γραμματέας του ΚΚΕ, σύντροφος του Τρότσκι κι ο μεγαλύτερος θεωρητικός του μαρξισμού στην Ελλάδα.

 

Λίγους μήνες πριν την απεργία των σιδηροδρομικών, τον Σεπτέμβρη του 1920 ο Βενιζέλος είχε επιτύχει έναν «εθνικό θρίαμβο» -την υπογραφή της Συμφωνίας των Σεβρών που υλοποιούσε τις φιλοδοξίες της άρχουσας τάξης για την Ελλάδα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Το ΣΕΚΕ καταδίκασε τη Συμφωνία που υποτίθεται ότι έφερνε την ειρήνη και την «εθνική δικαίωση»: 

 

«Η πατρίς, της οποίας ιδιοποιούνται το όνομα, η πατρίς των, για την οποίαν μας έστειλαν να πολεμήσουμε, δεν είναι παρά η γεωγραφική εκείνη έκτασις επί της οποίας απλώνεται η εκμετάλλευσίς των. Το μεγάλωμά της διά το οποίον πανηγυρίζουν, είναι η επέκτασις των ορίων της εκμεταλλεύσεώς των και της προσοδοφόρου τοποθετήσεως των κεφαλαίων των».

Και το ΣΕΚΕ εξηγούσε ποιος είναι πραγματικός εχθρός:

 

«Η ώρα του πολέμου έφθασεν! Ο εχθρός ευρίσκεται εντός των συνόρων και όχι πέραν αυτών! Είναι αυτοί οι εκμεταλλευταί μας οι οποίοι κρύπτονται όπισθεν των διαφόρων αστικών κομμάτων και οι οποίοι εμφανίζονται ενώπιον του λαού με πατριωτικά και εθνικιστικά ενδύματα, ενώ οι ίδιοι ως εργοδόται, ως τραπεζίται, ως τοκισταί, ως γαιοκτήμονες, ως έμποροι, ως πολιτικοί, τυραννούν και καταπιέζουν τον τόπο. Αυτοί είναι οι πραγματικοί –οι φυσικοί- εχθροί μας».

\r\n

Καλό μάθημα

\r\n

Σήμερα η άρχουσα τάξη μας καλεί να βάλουμε πλάτη στη διεκδίκηση των «εθνικών δικαίων» στην ανατολική Μεσόγειο με τις ΑΟΖ. Η στάση του ΣΕΚΕ στα πρώτα βήματά του απέναντι σε ανάλογα και πολύ μεγαλύτερα «εθνικά συμφέροντα» είναι ένα καλό μάθημα για την Αριστερά του σήμερα.

 

Συχνά στην αριστερή ιστοριογραφία είναι κοινός τόπος η αναφορά στην «ακτινοβολία της Ρώσικης Επανάστασης» στη διαμόρφωση και την ανάπτυξη του νέου κόμματος. Η «ακτινοβολία» όντως υπήρχε και παρακινούσε χιλιάδες εργάτριες και εργάτες είτε να εντάσσονται στο κόμμα είτε να στηρίζουν τους αγωνιστές του στα συνδικάτα και τις απεργίες. Για όλον αυτό τον κόσμο ίσως όχι με σαφή θεωρητικό τρόπο, η τάξη ήταν πιο ισχυρή έννοια από το έθνος, το όραμα της κοινωνικής απελευθέρωσης πολύ πιο πραγματικό και αναγκαίο από αυτό της «Μεγάλης Ελλάδας».

 

Με άλλα λόγια, ο διεθνισμός και η επανάσταση, τα δυο βάθρα που στήθηκε το νέο κόμμα εκείνο τον Νοέμβρη του 1918, δεν το απομόνωσαν από την εργατική τάξη που πάλευε αλλά του έδωσαν τη δυνατότητα να κερδίσει τους καλύτερους μαχητές της.\r\n\r\n