Πολιτισμός
Κινηματογράφος: Agora H Ελλάδα της κρίσης

Παραμονή των εκλογών της 25ης Γενάρη, και η αίθουσα όπου προβάλλεται (για δεύτερη βδομάδα) το τελευταίο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου είναι σχεδόν γεμάτη. Διόλου τυχαίο. Το «Agora» είναι το πανόραμα της κρίσης στην Ελλάδα, ειδωμένο από τη σκοπιά ενός ντοκιμενταρίστα γνωστού για την κοινωνική ματιά στα γεγονότα. Ο Γιώργος Αυγερόπουλος μπήκε στις καρδιές και τα μυαλά μας με τη σειρά «Εξάντας» όπου κατέδειξε τις επιπτώσεις του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, τη φτώχεια και τον πόλεμο σε πολλές γωνιές του πλανήτη. Σήμερα, έρχεται να μιλήσει για την ίδια του τη χώρα. «Στόχος μου είναι να δώσω φωνή στους ανθρώπους που δεν μπορούν να ακουστούν....» αναφέρει ο ίδιος.

\r\n
\r\n
Ο τίτλος παραπέμπει ειρωνικά στην αρχαία «Αγορά», την κεντρική τοποθεσία στις πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας που αποτελούσε χώρο συνάθροισης και το κέντρο της Πόλης για την πολιτική, καλλιτεχνική και πνευματική ζωή. Σήμερα η «Αγορά» έχει χάσει το αρχικό της νόημα και κατέληξε να σηματοδοτεί τις εμπορικές συναλλαγές.
\r\n
 
\r\n
Σε όλη τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, στο κάτω μέρος της οθόνης υπάρχει ένας χρονολογικός χάρακας που εκτείνεται από το 2009 στο 2014. Ο δείκτης του χάρακα κινείται μαζί με την αφήγηση και τα γεγονότα κι έτσι προκύπτει όχι μόνο το ημερολόγιο των πολιτικών εξελίξεων, αλλά η συνολική εικόνα μέσα στον χρόνο. Την συνθέτουν μαρτυρίες από διαφορετικές πηγές: Συνεντεύξεις από πολιτικούς που έπαιξαν ρόλο στην Ελληνική κρίση, από τον Ζ.Κ.Τρισέ μέχρι τον Βενιζέλο και τον Α.Τσίπρα, επίσης από θεωρητικούς αναλυτές όπως ο Βαρουφάκης και η Ν.Κλάιν. Οι πολιτικοί συχνά αντιφάσκουν μεταξύ τους ή διαψεύδονται τρανταχτά από τους αναλυτές. Όμως τον τόνο δίνουν 5 απλοί άνθρωποι που υπέστησαν τις επιπτώσεις της κρίσης: Ο Τάκης που στα 62 του έμεινε άνεργος και στη συνέχεια άστεγος, ο Βαγγέλης, απολυμένος από τον κλάδο της κατασκευής, επίσης χωρίς στέγη για τον ίδιο και τη μικρή του κόρη, ο Αντρέας και η Αντιγόνη από το Πέραμα έχασαν τις δουλειές τους με τη διάλυση της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, ο Χασάν, πολιτικός πρόσφυγας από το Σουδάν. Ανάμεσα στις μαρτυρίες τους παρεμβάλλεται αρχειακό υλικό από τις εξελίξεις και τις κινητοποιήσεις της περιόδου όπως το κίνημα των πλατειών, η μάχη της ΕΡΤ κ.α. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό.
\r\n
 
\r\n
Το πρώτο σημαντικό στοιχείο που καταδεικνύεται είναι ότι τα προγράμματα σταθερότητας και όσα αυτά συνεπάγονται είναι ένας αδιέξοδος φαύλος κύκλος. Το 2010, όταν η κυβέρνηση Γ.Παπανδρέου ομολόγησε ότι καταφεύγει στον δανεισμό, η κυρίαρχη εκδοχή εντός και εκτός Ελλάδας ισχυριζόταν ότι η Ελληνική κοινωνία ήταν αντιπαραγωγική. Οι εξελίξεις διέψευσαν ηχηρά την αστική ανάλυση που ήθελε την εργατική τάξη της Ελλάδας να «ζει με δανεικά» αλλά και τους κομπασμούς ότι με λίγη λιτότητα θα έβγαινε σύντομα στις αγορές. Η δυσάρεστη αλήθεια διατυπώνεται συχνά με κυνικό τρόπο: «Οι τράπεζες είναι πολύ σημαντικές για να πτωχεύσουν» δηλώνει ο Τρισέ, για να συμπληρώσει ο Μάρτιν Σουλτς: «Σώσαμε τις τράπεζες ωστόσο...», ή με απλά λόγια «Το βάρος της ανακεφαλαιοποίησης το πλήρωσαν οι πολίτες της Ελλάδας». Τι σήμαινε γι’αυτούς;
\r\n
\r\n

Απόλυση

\r\n
\r\n
Εδώ μιλάνε οι ανώνυμοι αληθινοί ήρωες του «Agora». Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν την κρίση κανείς τους δεν ήταν στο περιθώριο, 3 εργατικές οικογένειες με «κανονική ζωή» και ο Σουδανός Χασάν που αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα του λόγω πολέμου. Η πτώση ήταν βαθμιαία. Απόλυση, χρεοστάσιο, έξωση. Ο Αυγερόπουλος χρησιμοποιεί κινηματογραφικά εργαλεία για να τονίσει τις ταξικές αντιθέσεις.
\r\n
 
\r\n
Δίπλα στους άστεγους, ο Βενιζέλος κομπάζει ότι αυτός και η κυβέρνησή του «σηκώνουν τον σταυρό του μαρτυρίου», δίπλα στους πεινασμένους ο Αλαφούζος δηλώνει ότι είναι καλές οι φοροελαφρύνσεις για τους εφοπλιστές. Ο Παπακωνσταντίνου ισχυρίζεται ότι εκείνη τη χρονική στιγμή δεν υπήρχε άλλη λύση, έπρεπε πάσει θυσία να αποφευχθεί το χάος και η βία. Στο επόμενο πλάνο, τα ΜΑΤ επιτίθενται με γκλομπ και δακρυγόνα στο κίνημα των πλατειών...
\r\n
 
\r\n
Βρισκόμαστε ήδη στον Ιούνη του 2010, όταν ο κόσμος βγήκε στους δρόμους στον απόηχο της Ισπανίας και των αραβικών εξεγέρσεων. Πάλεψε, όμως δεν νίκησε. Ο χρονικός χάρακας των εξελίξεων κινήθηκε γοργά. Η πολιτική κρίση κατεδάφισε την κυβέρνηση Παπανδρέου, το επόμενο μνημόνιο πέρασε με την κυβέρνηση Παπαδήμου που κάηκε μαζί με τη μισή Αθήνα στις 12 Φλεβάρη του 2012 και φτάσαμε στις βουλευτικές εκλογές, όπου η πόλωση ανέδειξε κυβέρνηση Σαμαρά, δυνάμωμα της αριστεράς και ...τη Χρυσή Αυγή. Η ανάδυση του φασιστικού φαινόμενου είναι το τρίτο δυνατό όπλο του ντοκιμαντέρ, καθώς δείχνει πώς ο Σαμαράς άνοιξε την πόρτα με τα ρατσιστικά πογκρόμ κι αυτό έθρεψε τη Χρυσή Αυγή σε συνδυασμό με την αποσάθρωση του επίσημου πολιτικού κόσμου. Ο Χασάν το βίωσε όταν τον μαστίγωσαν στην πλάτη οι ναζιστές, ο Παύλος Φύσσας το πλήρωσε με τη ζωή του. Δυνατές είναι οι σκηνές μετά τη δολοφονία Φύσσα και το ξεγύμνωμα της σχέσης Χ.Αυγής - Μπαλτάκου.
\r\n
 
\r\n
Η κρίση των θεσμών βαθαίνει με τα ξεπουλήματα της δημόσιας περιουσίας (ΤΑΙΠΕΔ), τη διάλυση της δημόσιας υγείας από τον καραγκιόζη Γεωργιάδη και το μαύρο στη δημόσια τηλεόραση. Ο κόσμος συνεχίζει να αντιστέκεται, εδώ προβάλλονται περισσότερο τα δίκτυα αλληλεγγύης, αλλά και οι διαδηλώσεις και ο ηρωικός αγώνας της ΕΡΤ.
\r\n
 
\r\n
Καθώς πέφτουν οι τίτλοι τέλους βλέπουμε την κατάληξη των ανθρώπων που αφηγήθηκαν τις ιστορίες τους: Ο Τάκης βρήκε δουλειά: Πουλάει την εφημερίδα των άστεγων στο μετρό, ο Αντρέας μετανάστευσε στην Κύπρο, ο Χασάν στην Ιταλία, τα ίχνη του Βαγγέλη χάθηκαν... Το σινεμά χειροκροτεί συγκινημένο. Οι ήρωες του «Agora» δεν είναι μόνοι τους. Μπορεί να εξαναγκάστηκαν στη φυγή, όμως δίπλα τους ζουν πολλές χιλιάδες άνθρωποι της εργασίας και της νεολαίας που είναι εδώ, μαύρισαν την κυβέρνηση των Σαμαροβενιζέλων και επιμένουν να αγωνίζονται.
\r\n
 
\r\n
Δήμητρα Κυρίλλου
\r\n