Πολιτική
Η εμπειρία της Αριστεράς στην κυβέρνηση - Γαλλία 1936: “Η ελπίδα επέστρεψε”

Οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές ανέδειξαν για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας το σχηματισμό μίας κυβέρνησης με κορμό την αριστερά. Στην παγκόσμια ιστορία όμως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. 

\r\n
\r\n
 Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου που ανέλαβε την εξουσία τον Μάη του \'36 στη Γαλλία είναι ένα καλό παράδειγμα για την αυτοπεποίθηση που μπορεί να δώσει μία τέτοια εξέλιξη στην εργατική τάξη αλλά και για τα λάθη που χρειάζεται να αποφύγει η Αριστερά. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία οδήγησε ένα τεράστιο κίνημα καταλήψεων στο συμβιβασμό και στη συνέχεια στην ήττα.
\r\n
 
\r\n
Στις 3 Μάη του 1936 εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες πανηγύριζαν σε όλες τις πόλεις της Γαλλίας τη σαρωτική νίκη του Λαϊκού Μετώπου στις εκλογές. Το Λαϊκό Μέτωπο ήταν μία εκλογική συμμαχία ανάμεσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Ριζοσπαστικό Κόμμα. Ήταν δηλαδή μία κυβέρνηση συνασπισμού αστικών και εργατικών κομμάτων.
\r\n
 
\r\n
Η οικονομική κρίση της δεκαετίας του \'30 είχε ήδη οδηγήσει σε κλείσιμο εργοστασίων, ραγδαία αύξηση της ανεργίας, μείωση μισθών, κατάρρευση των τιμών των αγροτικών προϊόντων. Το Φλεβάρη του 1934 φασιστικές οργανώσεις άρχισαν να προετοιμάζουν πραξικόπημα για να ρίξουν τη κυβέρνηση του Ριζοσπαστικού κόμματος. Με σύνθημα «Κάτω οι κλέφτες» επιτέθηκαν στο Κοινοβούλιο.
\r\n
Το πραξικόπημα απέτυχε όμως η κυβέρνηση παραιτήθηκε και σχηματίστηκε κυβέρνηση εθνικής ενότητας. 
\r\n
 
\r\n
Η συνδικαλιστική ομοσπονδία CGT-που ελέγχονταν από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, κάλεσε μία μέρα αντιφασιστικής δράσης στις 12 Φλεβάρη. Η ελεγχόμενη από το Κομμουνιστικό Κόμμα συνδικαλιστική ομοσπονδία CGT-U δήλωσε συμμετοχή στην απεργία καλώντας σε ξεχωριστή απεργιακή συγκέντρωση. 4,5 εκατομμύρια απήργησαν και εκατοντάδες χιλιάδες διαδήλωσαν σε όλη τη Γαλλία. Στο Παρίσι μάλιστα οι δύο ξεχωριστές πορείες ενώθηκαν και ο κόσμος ενθουσιασμένος φώναζε «Ενότητα-Ενότητα». Από τις 346 πόλεις όπου έγιναν διαδηλώσεις, στις 161 οι διαδηλώσεις ήταν κοινές. 
\r\n
 
\r\n
Αυτό ήταν κάτι το πρωτόγνωρο γιατί η τακτική του ΚΚ απέναντι στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ήταν μέχρι τότε ο σκληρός σεχταρισμός, στο βαθμό ο Μορίζ Τορέζ, ο γραμματέας του ΚΚ, να δη­λώνει για το Σοσιαλιστικό Κόμμα: “το αντιλαμβανόμαστε ως εχθρό μας». Από τον Ιούνη του ’34 το ΚΚ άρχισε να υιοθετεί ένα πιο μετριοπαθή τόνο απέναντι στους Σοσιαλιστές. Μάλιστα τον Ιούλη του \'34 Σοσιαλιστές και Κομμουνιστές υπογράφουν σύμφωνο και τον Οκτώβρη του \'34 ο Μορίζ Τορέζ προτείνει επέκταση του συμφώνου για να συμπεριλάβει και τους Ριζοσπάστες. 
\r\n
 
\r\n
Έτσι από την άρνηση οποιουδήποτε ενιαίου μετώπου μέσα στην εργατική τάξη πέρασε στην άλλη άκρη εγκαινιάζοντας την τακτική του Λαϊκού Μετώπου, μία πολιτική ταξικής συνεργασίας ανάμεσα στα κόμματα της εργατικής τάξης και τα αστικά κόμματα, όπως έλεγε ο Τρότσκι. Το Μάη του \'36 το Λαϊκό Μέτωπο σάρωσε κυριολεκτικά στις εκλογές, εξέλεξε συνολικά 376 βουλευτές και στη συνέχεια σχημάτισε κυβέρνηση με πρόεδρο τον Σοσιαλιστή Λεό Μπλουμ. 
\r\n
 
\r\n
Ο Μπλούμ έκανε διάγγελμα προς το Γαλλικό έθνος λέγοντας: “Η ελπίδα επέστρεψε, υπάρχει πάλι ενθουσιασμός για δουλειά και ζωή. Η Γαλλία έχει τώρα ένα νέο πρόσωπο. Έχουν εγκαθιδρυθεί νέες κοινωνικές σχέσεις. Γεννιέται μία νέα τάξη πραγμάτων”. 
\r\n
 
\r\n
Η νίκη αυτή έδωσε τεράστια αυτοπεποίθηση στην εργατική τάξη, που ξεκίνησε ένα κίνημα απεργιών και καταλήψεων των εργοστασίων. Το συνδικάτο μεταλλεργατών καλεί αμέσως μετά τις εκλογές -και πριν σχηματιστεί κυβέρνηση- απεργία και η συμμετοχή φτάνει το 100%. Στο εργοστάσιο αεροπλάνων Λε Μπρεζέ στη Χάβρη, ξεκινάει κατάληψη. Οι εργάτες άρχισαν να περνούν στην αντεπίθεση και να ζητούν αυξήσεις και μείωση των ωρών εργασίας. Στο εργοστάσιο αεροπλάνων Μπλος οι εργάτες καταλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις και πηγαίνουν με πορεία στο δημαρχείο απαιτώντας από το δημοτικό συμβούλιο να τους προμηθεύσει τρόφιμα και κουβέρτες για την κατάληψη. Πριν επιστρέψουν η εργοδοσία αναγκάστηκε να υπογράψει νέα ΣΣΕ δίνοντάς τους αυξήσεις. Στις 28 Μάη ξεκινούν κατάληψη οι εργάτες της Ρενό Μπιγιανκούρ και την επόμενη μέρα ξεσπούν καταλήψεις στις περισσότερες μεταλλοβιομηχανίες. Οι καταλήψεις άρχισαν να εξαπλώνονται και σε άλλους κλάδους όπως στις βιομηχανίες χημικών και τροφίμων, στις κλωστοϋφαντουργίες, ακόμα και στα εστιατόρια.
\r\n
\r\n

Συμφωνία

\r\n
\r\n
Κάτω από αυτή την πίεση οι εργοδότες υπέγραψαν με την ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος τη Συμφωνία της Ματινιόν.
\r\n
 
\r\n
Η συμφωνία προέβλεπε αυξήσεις, αναγνώριση των συνδικάτων, καμία δίωξη σε βάρος των απεργών και πληρωμένη άδεια για διακοπές - για πρώτη φορά στην ιστορία του εργατικού κινήματος. Από τη μεριά της η συνδικαλιστική ηγεσία υποσχέθηκε σταμάτημα των κινητοποιήσεων. Αυτό όμως δεν έγινε. Ένα δεύτερο κύμα εργατικών αγώνων άρχισε να ξεσπά. 
\r\n
 
\r\n
Είναι χαρακτηριστική η κοινή δήλωση των εκπροσώπων από τα εργοστάσια Σιτροέν, Ζάβελ, Ρατό που τελείωνε με τη φράση «μπορούμε εύκολα να οργανώσουμε τη δουλειά μας χωρίς τ’ αφεντικά». Η εκτελεστική επιτροπή του συνδικάτου των μεταλλεργατών, κάτω από την πίεση της βάσης ανακοίνωσε στις 8 Ιούνη «Οι μεταλλεργάτες δεν μπορούν να περιμένουν την βουλή μέχρι να ψηφίσει τέτοιους νόμους, πολύ περισσότερο δεν μπορούν να περιμένουν τη βουλή μέχρι να αναγκάσει τους εργοδότες να αποδεχτούν τα αιτήματά μας. Τα πάντα εξαρτώνται από την ανεξάρτητη δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων». 
\r\n
 
\r\n
Στις 9 Ιούνη η απεργιακή επιτροπή του εργοστασίου Hotchkiss κάλεσε έναν τοπικό συντονισμό. Συγκεντρώθηκαν 700 εργαζόμενοι και αποφάσισαν να συνεχίσουν τις καταλήψεις παρά τη Συμφωνία της Ματινιόν. Στις 10-11 Ιούνη τίποτα δεν λειτουργούσε στο Παρίσι και στις περισσότερες πόλεις. Οι εργαζόμενες στη Γκαλερί Λαφαγιέτ κλείδωσαν τους διευθυντές στα γραφεία τους και προχώρησαν σε κατάληψη. Εργαζόμενοι στις ασφαλιστικές εταιρίες, στα εστιατόρια, στα κομμωτήρια που δεν είχαν ποτέ τους εμπειρία από συνδικαλισμό συγκροτούσαν απεργιακές φρουρές και κατέβαιναν σε απεργίες και καταλήψεις. 
\r\n
 
\r\n
Έξω από το Παρίσι, στη Λιλ οι εφημερίδες δεν κυκλοφόρησαν και όταν οι εργοδότες προσπάθησαν να φέρουν εφημερίδες από αλλού, οι απεργοί κατέστρεψαν τα φορτηγά και μετά κατέλαβαν τα τυπογραφεία. Οι εργαζόμενοι στα ποταμόπλοια διέκοψαν τη συγκοινωνία στο Σηκουάνα. Οι Λιμενεργάτες κατέλαβαν τις αποβάθρες. Απεργίες αγρεργατών έγιναν μέχρι και στις γαλλικές αποικίες της Αλγερίας. 
\r\n
 
\r\n
Τη νύχτα της 11 Ιούνη η Βουλή σε μία σύντομη συνεδρίαση ψήφισε νόμους για πληρωμένες διακοπές και τις συλλογικές συμβάσεις και η ηγεσία της CGT ζήτησε να σταματήσουν οι απεργίες αφού τα βασικά αιτήματα έχουν ικανοποιηθεί. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση κινητοποιούσε το στρατό και την αστυνομία στα περίχωρα του Παρισιού. Την ίδια μέρα ο γραμματέας του ΚΚΓ Μορίζ Τορέζ δήλωσε σε κομματική συγκέντρωση: «δεν μπαίνει θέμα για την εργατική τάξη και το Κόμμα να διεκδικήσει την εξουσία…Πρέπει να γνωρίζουμε πώς να κλείνουμε μία απεργία ακόμα κι αν δεν έχουν ικανοποιηθεί όλα τα αιτήματα». 
\r\n
 
\r\n
Βοηθούμενοι από την κυβέρνηση οι καπιταλιστές άνοιξαν μέτωπο ενάντια στο πενθήμερο. Λίγες μέρες μετά την εφαρμογή των πρώτων διατάξεων για το πενθήμερο, τα αφεντικά απαίτησαν από τους εργάτες να δουλεύουν κάποιες μέρες παραπάνω σε αντάλλαγμα των διακοπών των Χριστουγέννων. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου προχώρησε σε υποτίμηση του φράγκου που υπονόμευσε την αγοραστική δύναμη, ο πληθωρισμός ανέβηκε τόσο πολύ ώστε τον Μάη του ’38 οι πραγματικοί μισθοί με το ζόρι έφταναν στα επίπεδα πριν τη Συμφωνία της Ματινιόν, ενώ ταυτόχρονα προχώρησε στην αύξηση των δαπανών για εξοπλισμούς. Οι εργοδότες άρχισαν τις απολύσεις και ιδιαίτερα συνδικαλιστών. 
\r\n
 
\r\n
Το Κομμουνιστικό Κόμμα που είχε τη μεγαλύτερη επιρροή μέσα στην εργατική τάξη, πέταξε στα σκουπίδια, για χάρη της σταλινικής πολιτικής των συμμαχιών με τους αστούς Ριζοσπάστες μέσα στα πλαίσια του Λαϊκού Μετώπου, μία μοναδική ευκαιρία να οδηγήσει τους εργάτες στην εξουσία. Ο Μπλουμ έκανε έκκληση προς τους καπιταλιστές σαν αντάλλαγμα να σεβαστούν τη “νομιμότητα”, όμως αυτοί δεν ανταποκρίθηκαν. Η χώρα μπήκε σε οικονομική κρίση, οι χρηματαγορές είχαν καταληφθεί από πανικό και πολλαπλασιάστηκε η ροή κεφαλαίων προς το εξωτερικό.
\r\n
\r\n

Υποχωρήσεις και καταστολή

\r\n
\r\n
Η τακτική των υποχωρήσεων οδήγησαν την κυβέρνηση να στείλει στις 16 Μάρτη του 1937, την αστυνομία να επιτεθεί σε αντιφασιστική διαδήλωση στη συνοικία Κλισί, δίνοντας μάλιστα εντολή στην αστυνομία να πυροβολήσει τους διαδηλωτές, με αποτέλεσμα να δολοφονηθούν έξι εργάτες.
\r\n
 
\r\n
Στις 22 Ιούνη του 1937 η κυβέρνηση Λαϊκού Μετώπου παραιτήθηκε κάτω από την πίεση της Γερουσίας. Σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση με κορμό τη δεξιά, η οποία πήρε ψήφο εμπιστοσύνης ακόμα και από τους Κομμουνιστές. Οι εργάτες αντιστάθηκαν με ένα νέο κύμα απεργιών, που αυτή τη φορά χτυπήθηκε με καταστολή, ενώ οι εργοδότες απάντησαν με χιλιάδες απολύσεις και λοκ άουτ. 
\r\n
 
\r\n
Λίγα χρόνια αργότερα και λίγο πριν το ξέσπασμα του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου το ΚΚ είχε βγει στην παρανομία. Tο γαλλικό κοινοβούλιο, στο οποίο λίγα χρόνια πριν εκλεγόταν πανηγυρικά κυβέρνηση με κύριο σύνθημα την πάλη ενάντια στην άνοδο των φασιστών, το 1940 παρέδιδε την εξουσία στον στρατάρχη Πετέν. Ψήφισε υπέρ της κατάργησης της δημοκρατίας ιδρύοντας το λεγόμενο “καθεστώς του Βισί” και συνεργάστηκε ξεδιάντροπα με τους ναζί στην Γαλλία.
\r\n