Πολιτισμός
Κινηματογράφος: «Λεβιάθαν»

Ο Λεβιάθαν είναι το θαλάσσιο εκείνο τέρας που αναφέρεται στας Γραφάς, και που σπέρνει τον τρόμο και τον πανικό στο διάβα του. Την πέμπτη μέρα της δημιουργίας, ο Θεός εκτός από τα πλάσματα της θάλασσας, έπλασε και αυτό το φοβερό και τρομερό στην εμφάνιση ερπετό δράκο, για να υπηρετεί ως άρχοντας του αχανούς θαλάσσιου βασιλείου…

Πιο κοντά στα δικά μας πράγματα, το 1651 ο Άγγλος πολιτικός φιλόσοφος Τόμας Χομπς έγραψε το έργο του «Λεβιάθαν». Όπου στη θέση του βιβλικού τέρατος, ο «Λεβιάθαν» είναι τώρα το Κράτος, που μόνο αυτό έχει την απόλυτη εξουσία και το μονοπώλιο στην άσκηση βίας και που πειθαρχεί τα προσωπικά συμφέροντα και βλέψεις του καθενός, ώστε οι άνθρωποι να μην δρουν ανεξέλεγκτα και με τον τρόπο αυτό να διατηρείται η κοινωνική συνοχή και ειρήνη.
 
Και ερχόμαστε στο σήμερα που η τελευταία ταινία «Λεβιάθαν» του Αντρέι Ζβιάνγκιντσεφ έχει προκαλέσει -κύρια στη Ρωσία- ποικίλες αντιδράσεις. Και γι’ αυτά που λέει, αλλά και ως προς τη χρονική συγκυρία που επιλέγει να τα πει. Μια χρονική περίοδο δηλαδή, που λόγω των συγκρούσεων στην Ουκρανία, η όξυνση των σχέσεων Ρωσίας και Δύσης κατατάσσει με ευκολία την οποιαδήποτε αρνητική κριτική απέναντι στο σημερινό καθεστώς, ως προπαγανδιστικό εργαλείο των αντιπάλων.
 
Από τη μία πλευρά οι επικριτές της, κατηγορούν τον σκηνοθέτη ότι βάλλει κατά της χώρας του προκειμένου να αποσπάσει σε διεθνή φεστιβάλ βραβεία από τους «εχθρούς της Ρωσίας». Από την άλλη πλευρά οι υποστηρικτές του, εξαίρουν το θάρρος του 50χρονου καθώς τολμά να καταπιαστεί με φλέγοντα θέματα της ρωσικής καθημερινότητας, όπως την κατάχρηση εξουσίας και την ανήλεη συμμαχία μεταξύ κράτους και εκκλησίας.
 
Ο Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ διηγείται την τραγική ιστορία μιας οικογένειας που χάνει τα πάντα όταν έρχεται σε σύγκρουση με την τοπική εξουσία της μικρής πόλης στη Βόρεια Ρωσία όπου ζει. 
 
Ο Κόλια διατηρεί το δικό του συνεργείο αυτοκινήτων ακριβώς δίπλα στο σπίτι που μένει με τη δεύτερη σύζυγο του Λίλυα και το γιο του Ρόμκα από τον πρώτο του γάμο. Ο δήμαρχος της πόλης έχει βάλει στο μάτι την ιδιοκτησία του. Αρχικά, προσπαθεί να τον εξαγοράσει, αλλά στην πορεία ενεργοποιεί τον κρατικό μηχανισμό και συγκεκριμένα την δικαιοσύνη για να μπορέσει να του την πάρει. Αμυνόμενος ο Κόλια ζητά από τον καλό του φίλο από την Μόσχα και δικηγόρο Ντμίτρι να έρθει προκειμένου να τον εκπροσωπήσει. Κι ενώ αρχικά φαίνεται ότι οι διαπραγματεύσεις πηγαίνουν καλά, στη συνέχεια τα πάντα ανατρέπονται.
 
Το «Λεβιάθαν» είναι μια άκρως επίκαιρη ταινία για τη σημερινή ρωσική πραγματικότητα (και όχι μόνο), χωρίς εξωραϊσμούς. Σκληρή, περιγράφει την ζωή της εργατικής τάξης μέσα σ’ έναν καπιταλισμό που ακόμη και μετά το ισχυρό σοκ που υπέστη εξαιτίας της μετάβασης του από την προηγούμενη μορφή του στην τωρινή, παραμένει το ίδιο ισοπεδωτικά άδικο σύστημα για την συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου.
 
Πάνος Κατσαχνιάς