Ιδέες

Τρία είναι τα ενδιαφέροντα ερωτήματα γύρω από την ατελείωτη ελληνική κρίση – που ενδέχεται να φτάνει τώρα σε ένα σημείο καμπής. 

 

Το πρώτο: θα ενδώσει ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας;

 

Την περασμένη βδομάδα οι διαβόητοι “θεσμοί” που επιτηρούν την Ελλάδα -η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο- έστειλαν ένα τελεσίγραφο στον Τσίπρα και το κόμμα του, τον ΣΥΡΙΖΑ. Σε στενή συνεργασία με την πιο ισχυρή πολιτικό της Ευρώπης, τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, του παρουσίασαν τις προϋποθέσεις που θέτουν για να απελευθερώσουν τα χρήματα που έχει ανάγκη η Ελλάδα για να συνεχίσει να ξεπληρώνει τους πιστωτές της.

 

Δυο σημεία αξίζει να υπογραμμίσουμε. Πρώτον, οι “θεσμοί” είναι ταυτόχρονα και οι κύριοι πιστωτές της Ελλάδας. Έτσι λοιπόν, όσο παράλογο και αν ακούγεται, το ζήτημα είναι αν θα δώσουν λεφτά στην Ελλάδα για να τους τα ξαναδώσει πίσω. Δεύτερον, τον περασμένο Φλεβάρη το Γιούρογκρουπ των υπουργών οικονομικών της Ευρωζώνης απέρριψε την προφανή λύση -τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του εξωτερικού χρέους της Ελλάδας- με βάση την οποία είχε εκλεγεί λίγες ημέρες πριν ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

 

Ο Τσίπρας παράδωσε την περασμένη εβδομάδα τις δικές του προτάσεις, που αποτελούσαν μια ακόμα απόπειρα “αναδιάρθρωσης” -δηλαδή συρρίκνωσης του χρέους. Η εφημερίδα Financial Times διέρρευσε αυτό το κείμενο με το εξής σχόλιο: “το μεγαλύτερο κομμάτι του είναι και πολιτικά απαράδεκτο για τους ηγέτες της ευρωζώνης... [οι οποίοι] έχουν αποδειχθεί πεισματικά απρόθυμοι να ανεχθούν οποιαδήποτε ελάφρυνση χρέους  - παρά το γεγονός ότι το ΔΝΤ έχει επανειλημμένα επιχειρηματολογήσει ότι το ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο χωρίς ελάφρυνση”. 

 

Έτσι λοιπόν, ποια είναι η εναλλακτική λύση που προσφέρουν οι “θεσμοί”; Περισσότερη λιτότητα, περισσότερος νεοφιλελεύθερισμός. Θέλουν να αυξήσουν τα έσοδα από τον ΦΠΑ κατά μια μονάδα του ΑΕΠ μεταφέροντας σχεδόν όλα τα προϊόντα στο 23%. Οι συντάξεις -που έχουν πρακτικά πέσει ήδη στο μισό- θα πρέπει να ξανακοπούν, με στόχο να εξοικονομήσει το δημόσιο μια ακόμα ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ μέσα στα δυο επόμενα χρόνια.

 

Στο μεταξύ, το ΔΝΤ απαιτεί από τον ΣΥΡΙΖΑ να μην υπονομεύσει, με την αύξηση του κατώτατου μισθού και την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τις “μεταρρυθμίσεις” στην αγορά εργασίας που επέβαλλαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. 

 

Είναι εύκολο να μπει κανείς στον πειρασμό να απορρίψει τις απαιτήσεις αυτές σαν ανορθολογικές. Ο Ασόκα Μόντι, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ, δήλωσε στην βρετανική εφημερίδα The Telegraph ότι αποτελούν “σοκαριστικά κακά οικονομικά... Ειλικρινά είμαι σοκαρισμένος από το γεγονός ότι μπορεί να συζητάμε για αύξηση του ΦΠΑ μέσα σε τέτοιες συνθήκες. Μόλις είδαμε μια πρόωρη αύξηση στον ΦΠΑ να κόβει τα πόδια σε μια τόσο ισχυρή χώρα όπως είναι η Ιαπωνία”.

 

 

Οι κριτικές αυτού του είδους προϋποθέτουν ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενδιαφέρονται για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας. Πρόκειται για αυταπάτη. Η Μέρκελ, το Γιούρογκρουπ και οι “θεσμοί” θέλουν να ταπεινώσουν, να εξημερώσουν και -αν είναι απαραίτητο- να καταστρέψουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταστρέψουν κάθε αντιπολίτευση απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό στην Ευρώπη. 

 

Διόλου παράξενο, η αντίδραση του Τσίπρα ήταν να ακυρώσει μια προγραμματισμένη συνάντηση στις Βρυξέλλες, να αναβάλλει την αποπληρωμή μιας δόσης προς το ΔΝΤ και να καταγγείλει τις προτάσεις σαν “παράλογες”. Αφού πάσχισε να έρθει σε κάποιο συμβιβασμό με την Ευρωπαϊκή Ένωση, βρίσκεται τώρα αντιμέτωπος με μια προτροπή να αυτοκτονήσει πολιτικά επιβάλλοντας αυξήσεις τιμών και μειώσεις συντάξεων σε μια οικονομία που έχει ήδη διαλυθεί από μια ύφεση αντίστοιχη με της δεκαετίας του 1930.  

 

Ένας Έλληνας υπουργός είπε στην εφημερίδα The Telegraph: “Κατά ένα παράξενο τρόπο η πρόταση ήταν μια ανακούφιση για μας. Τρέμαμε μια κακιά συμφωνία που θα διασπούσε το κόμμα αλλά αυτή είναι τόσο επιθετική που μας κάνει τη ζωή ευκολότερη. Κανένας μας δεν μπορεί να τη δεχτεί”. 

 

Αν ο Τσίπρας δεν υποχωρήσει θα βρεθούμε σε μια ποιοτικά νέα κατάσταση. Η τελευταία φορά που μια αριστερή ρεφορμιστική κυβέρνηση αψήφισε τις δυνάμεις του κεφαλαίου ήταν η Λαϊκή Ενότητα του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή την περίοδο 1970-73.

Και αυτό μας πάει στο δεύτερο ερώτημα: αν ενδώσει ο Τσίπρας, τι θα κάνει η αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης είναι ο ηγέτης της Αριστερής Πλατφόρμας και ένας από τους βασικούς υπουργούς της κυβέρνησης. Έχει υπονοήσει ότι μπορεί να παραιτηθεί αν ο Τσίπρας κάνει απαράδεκτους συμβιβασμούς.

 

Θα πραγματοποιήσει την απειλή αυτή ο Λαφαζάνης αν αυτό κριθεί απαραίτητο; Για να είναι κάτι τέτοιο αποτελεσματικό δεν αρκεί απλά και μόνο να κόψει ο ίδιος και οι σύμμαχοί του τους δεσμούς του με την κυβέρνηση. Θα πρέπει να ενωθεί με την αριστερά εκτός ΣΥΡΙΖΑ, και ιδιαίτερα με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ (το μέτωπο της αντικαπιταλιστικής αριστεράς) που έχει σημαντική δύναμη στα συνδικάτα, τους φοιτητές και το αντιρατσιστικό κίνημα.

 

Και αυτό μας πάει στο τρίτο και το πιο βασικό ερώτημα: θα αντισταθούν οι εργάτες στην Ελλάδα ενάντια σε μια νέα επιδρομή λιτότητας; Αλλά αυτό δεν είναι ένα θεωρητικό ερώτημα για την αριστερά -μέσα και έξω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Εξαρτάται από αυτούς αν θα έχει καταφατική απάντηση.