Πολιτισμός
Φεστιβάλ Βενετίας: Ριζοσπαστική αναζήτηση

Η 72η Μόστρα, το κινηματογραφικό φεστιβάλ της Βενετίας ολοκληρώθηκε στις 13 Σεπτέμβρη στο Λίντο. Πρόκειται για την πιο παλιά διοργάνωση στην ιστορία του σινεμά, που γεννήθηκε το 1932 σαν κομμάτι της καλλιτεχνικής Μπιεννάλε της Βενετίας. Με δυο χρονικά κενά (Β’ ΠΠ και 1969-78 λόγω της πολιτικής κρίσης στην Ιταλία) και παρά την ανάδυση δυο ακόμη μεγάλων διοργανώσεων (Κάννες και Βερολίνο), άντεξε στις πιέσεις της εμπορευματοποίησης και παραμένει μια μεγάλη διεθνής συνάντηση δημιουργών και ένας δείκτης της πορείας της τέχνης του σινεμά που εξακολουθεί να μαγεύει και σήμερα.
 
Το φεστιβάλ περιλάμβανε ασφαλώς επερχόμενες εισπρακτικές επιτυχίες και λαμπερές διασημότητες όπως ο Τζόνι Ντεπ και ο Τζέικ Τζίλενχαλ, φέτος όμως έγιναν αισθητές πολλές πολιτικές ταινίες, που μάλιστα βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό. Στις 4 Σεπτέμβρη χιλιάδες καταχειροκρότησαν το εκτός συναγωνισμού “Spotlight”, βασισμένο στην αληθινή ιστορία της αποκάλυψης ενός σκανδάλου, όπου 90 καθολικοί ιερείς της Βοστώνης είχαν εκμεταλλευτεί σεξουαλικά εκατοντάδες παιδιά από το ποίμνιό τους με την κάλυψη της Εκκλησίας. Έχει ιδιαίτερη αξία ότι η επιδοκιμασία της ταινίας συμβαίνει στην σχετικά συντηρητική Ιταλία, χώρα του Πάπα και του καθολικισμού. Όμως οι καιροί αλλάζουν... 
 
Την επόμενη μέρα το ενδιαφέρον τράβηξε καθαρά το «Κορίτσι από τη Δανία», η ιστορία της Λίλι Έλμπε, πρώτη στην ιστορία καταγεγραμμένη περίπτωση επέμβασης για αλλαγή φύλου. Άσχετα από την κριτική στην καλλιτεχνική αξία του έργου, μετράει το ότι μια μεγάλη παραγωγή με τον Έντι Ρεντμέιν στο ρόλο του Άιναρ που άλλαξε σε Λίλι, δίνει ορατότητα σε ένα ζήτημα παραγνωρισμένο τόσο στην κοινωνία όσο και στις τέχνες. 
 
Την ίδια μέρα ο κόσμος υποδέχτηκε τον παλαίμαχο Φρέντερικ Γουάιζμαν και το τρίωρο ντοκιμαντέρ του για το Jackson Heights, την πολυπολιτισμική γειτονιά της Νέας Υόρκης που έχτισαν γενιές μεταναστών και όπου σήμερα συνυπάρχουν Άραβες δίπλα σε Εβραίους, Μεξικάνους, Ασιάτες, άνθρωποι που μιλούν συνολικά 167 διαφορετικά ιδιώματα. Αυτή τη συνοικία έβαλαν στο μάτι τα αρπακτικά των εμπορομεσιτών, που σχεδιάζουν την εκδίωξη των πολύχρωμων κατοίκων και την «αναβάθμισή» της, ώστε να πουληθεί σαν φιλέτο σε ανερχόμενους αγοραστές από το Μανχάταν. Οι κάτοικοι όμως αντιστέκονται.
 
Την Κυριακή ο Αργεντινός Πάμπλο Τραπέρο παρουσίασε μια πολύ δυνατή ταινία για τις «εξαφανίσεις» στην Αργεντινή, βασισμένη στην αληθινή ιστορία μιας συμμορίας παρακρατικών που συνέχισε την δράση της και μετά την πτώση της δικτατορίας, με την κάλυψη του στρατού και των νοσταλγών της χούντας. Ο Τραπέρο βραβεύτηκε δίκαια με το Αργυρό Λιοντάρι σκηνοθεσίας. Το Χρυσό Λιοντάρι κέρδισε το «Από μακρυά», μια σκοτεινή ταινία ανθρώπινων σχέσεων που εκτυλίσσεται στο Καράκας της Βενεζουέλας.
 
Η πολιτική εισβάλλει
 
Σε κάποιες συνεντεύξεις τύπου, η πολιτική εισέβαλλε με απρόβλεπτο τρόπο (κάτι που γενικά δεν συνηθίζεται καθόλου). Η Τίλντα Σουίντον διόρθωσε οργισμένη έναν δημοσιογράφο που αναφερόταν στους μετανάστες που εμφανίζονται στην τελευταία ταινία της, λέγοντας «Πάψτε να χρησιμοποιείτε παραπλανητικές λέξεις, δεν είναι μετανάστες, είναι πρόσφυγες!». Στην ταινία, οι πρωταγωνιστές παραθερίζουν στο νησάκι Παντελλερία και τα υπαρξιακά τους προβλήματα διασταυρώνονται με τον ερχομό των προσφύγων στο νησί...
 
Ο Γάλλος ηθοποιός Φαμπρίς Λουκινί, με αφορμή το δικαστικό δράμα «L’Hermine», σχολίασε καυστικά την κοινωνική ανισότητα που αναδεικνύεται στην ταινία και κατηγόρησε ανοιχτά την κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος που οδηγεί τη δυσαρέσκεια στο κόμμα της Λεπέν. 
 
Μεγάλη εντύπωση έκανε η ταινία του Ισραηλινού Άμος Γκιτάι «Ράμπιν, η τελευταία μέρα», που αναφέρεται στη δολοφονία του πρωθυπουργού που υπέγραψε τη συμφωνία του Όσλο με τον Αραφάτ από ακροδεξιούς συμπατριώτες του. Μπορεί το συμπέρασμα του Γκιτάι, ότι με την απώλεια του Ράμπιν χάθηκε μια σπουδαία ευκαιρία για ειρήνη στην περιοχή, να είναι κατά τη γνώμη μας λάθος, όμως η ταινία του αποτελεί ένα ειλικρινές εγχείρημα κατανόησης της αιματηρής ιστορίας της χώρας του και αποτυπώνει το μίσος και τον φονταμενταλισμό που έχουν διαποτίσει την ισραηλινή κοινωνία.
 
Σε ένα διαφορετικό επίπεδο κινήθηκε η συγκλονιστική ταινία του Ατομ Εγκογιάν «Remember», όπου ένας 90χρονος επιζών του Ολοκαυτώματος αναζητά περιπλανόμενος στη Β.Αμερική τον ναζί δεσμοφύλακα που ευθύνεται για την εξολόθρευση της οικογένειάς του.
 
Κατά τα άλλα, το πρόγραμμα περιλάμβανε 2 ταινίες για την κατοχή στο Αφγανιστάν, 2 νέες ταινίες από την Τουρκία, την Κίνα, το Ιράν, την Ινδία και την Αλγερία και μια Ελληνική παρουσία, το πολυεπίπεδο «Interruption» του Γιώργου Ζώη. 
 
Πέρα από τα διαγωνιστικά τμήματα, το φεστιβάλ τίμησε το συνολικό έργο των κινηματογραφιστών Τζόναθαμ Ντέμι και Μπερτράν Ταβερνιέ. Προβλήθηκαν ντοκιμαντέρ για τον Μπράιαν Ντε Πάλμα και τη μεγάλη Λίνα Βερτμίλλερ. Την ιστορία του σινεμά φέρνει στο προσκήνιο μια σειρά επιλεγμένων κλασικών αριστουργημάτων που πρόβαλε σε βελτιωμένες τεχνικά εκδόσεις, από τις οποίες ξεχώρησε το «Θυμάμαι» (Amarcord) του Φελίνι και το «Θέλουμε τους κολονέλους» του Μάριο Μονιτσέλλι, τα 100 χρόνια από τη γέννηση του οποίου συμπληρωθηκαν φέτος. «100ά Γενέθλια» έχουν επίσης οι Όρσον Ουέλς, Άρθουρ Μίλλερ, Ίγκριντ Μπέργκμαν, Άντονι Κουίν και Εντιθ Πιαφ.
 
Υ.Γ. Η ριζοσπαστική αναζήτηση που περιγράψαμε στη Μόστρα χαρακτήριζε και την 56η καλλιτεχνική Μπιένναλε, την εικαστική έκθεση που φιλοξενείται στη Βενετία από τον Μάιο μέχρι τον Νοέμβρη. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι ο ένας από τους 3 κύκλους της ήταν αφιερωμένος στο «Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ και καθημερινά γίνονταν δημόσιες αναγνώσεις κομματιών του.