Τυνησία: Οι εξεγέρσεις είναι πιο δυνατές από τους δικτάτορες

Ο κόσμος στην Τυνησία συνεχίζει να βρίσκεται στους δρόμους. Στα σχολεία και σε όλα τα δημόσια κτίρια οι απλοί άνθρωποι μπαίνουν μέσα και κατεβάζουν τα πορτρέτα του δικτάτορα. Μπαίνουν όμως και στις επαύλεις, που τις έχουν εγκαταλείψει οι πλούσιοι φίλοι και συγγενείς του Μπεν Αλί. Είναι ένα πανηγύρι των καταπιεσμένων, άνεργων εργαζόμενων και όλων των φτωχών από τη μία άκρη της χώρας ως την άλλη.

Το χρονικό της εξέγερσης αποκαλύπτει μια τεράστια δυναμική που δεν ήταν ορατή με γυμνό μάτι στην Τυνησία. Στις 17 του Δεκέμβρη ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις με αφορμή την αυτοπυρπόληση ενός φτωχού νεαρού άντρα, που παρότι πτυχιούχος, πούλαγε παράνομα φρούτα και λαχανικά για να επιβιώσει. Το θέμα παρουσιάστηκε αρχικά ως μια τοπική έκρηξη σε μια επαρχία. Γρήγορα άρχισαν παρόμοιες διαδηλώσεις σε μεγαλύτερες πόλεις και η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν από τη μια να δώσει εντολή στην αστυνομία να ρίξει στο ψαχνό και από την άλλη να καταγγέλλει «διεθνή κέντρα» και «ξένους πράκτορες». Την περασμένη βδομάδα η εξέγερση έφτασε στην Τύνιδα. Ο Μπεν Αλί προσπάθησε να αλλάξει γραμμή, ζητώντας συγγνώμη που δεν κατάλαβε τι γινόταν. Υποσχέθηκε ότι δεν θα ξανακατέβει υποψήφιος το 2014 και ότι θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις και παροχές. Ο κόσμος δεν πίστευε πλέον τίποτα και δήλωνε ότι δεν θα υποχωρούσε αν δεν έπεφτε ο Μπεν Αλί. Οι διαδηλώσεις έγιναν μεγαλύτερες και όχι μικρότερες.

Τελική πράξη

Η τελική πράξη παίχτηκε όταν ο Μπεν Αλί κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έβγαλε το στρατό στο δρόμο και απαγόρευσε όλες τις διαδηλώσεις. Όμως και ο κόσμος δεν υποχώρησε αλλά και ο στρατός δεν άνοιξε πυρ. Αντίθετα οι στρατιώτες άρχισαν να υπερασπίζουν κόσμο απέναντι σε ανεξέλεγκτους μπάτσους και ασφαλίτες. Ηταν η ώρα που η οικογένεια Μπεν Αλί και η οικογένεια της συζύγου του, Λέιλα Τραμπέλσι, -οι δύο πλουσιότερες οικογένειες της χώρας- αποφάσισαν ότι έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Εβλεπαν τον εαυτό τους να έχει άμεσα την τύχη του προεδρικού ζεύγους Τσαουσέσκου, που τους εκτέλεσε ο κόσμος το ’89 στη Ρουμανία. Γαλλικές εφημερίδες αναφέρουν ότι η «πρώτη κυρία» της Τυνησίας, προτού εγκαταλείψει τη χώρα, πήγε στην τράπεζα και σήκωσε 1,5 τόνο χρυσού σε ράβδους. Διάφοροι άλλοι της οικογένειας προσπάθησαν το ίδιο και δεν τα κατάφεραν ή δεν μπόρεσαν να εγκαταλείψουν, καθώς το αεροδρόμιο ήταν κι αυτό κατειλημμένο από στρατό και κόσμο.

Οι εξελίξεις κάθε άλλο παρά έχουν τελειώσει. Τα στελέχη του καθεστωτικού κόμματος προσπαθούν να βρουν τρόπο να κάνουν όσο το δυνατό μικρότερους συμβιβασμούς για να λήξει η εξέγερση και να γυρίσει ο κόσμος στα σπίτια του. Αρχικά ανέλαβε Πρόεδρος, το δεξί χέρι και πρωθυπουργός του Μπεν Αλί, Γανούσι. Γρήγορα παρέδωσε την εξουσία στον πρόεδρο του Κοινοβουλίου, ο οποίος υποσχέθηκε κυβέρνηση εθνικής ενότητας με συμμετοχή των αντιπολιτευτικών κομμάτων. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, στη «νέα» κυβέρνηση παραμένουν στη θέση τους οι Υπουργοί Εσωτερικών, Εξωτερικών, Οικονομικών και Άμυνας του Μπεν Αλί. Επισήμως η νέα κυβέρνηση πρέπει να οργανώσει εκλογές μέσα σε 60 μέρες. Βέβαια στην «εθνική» συνεννόηση δεν καλέστηκαν να συμμετάσχουν ούτε οι Ισλαμιστές του κόμματος αλ-Νάχντα, ούτε το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα των Εργατών. Εξάλλου, η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου που πήρε μέρος στην εξέγερση ελάχιστη σχέση έχει με τα κόμματα της επίσημης αντιπολίτευσης που παίρνουν καρέκλες στη νέα κυβέρνηση. Οι διαδηλωτές συνεχίζουν να διεκδικούν τη διάλυση του κόμματος του Μπεν Αλί μαζί με ολόκληρο το καθεστώς του.

Ανεξάρτητα από το πώς θα κινηθούν τα πράγματα από δω και μπρος στην Τυνησία, η κατάρρευση του Μπεν Αλί προκαλεί ήδη τεράστιες επιπτώσεις σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Από τη Βηρυτό και τη Γάζα ως το Κάιρο και το Αλγέρι ο κόσμος βγήκε στο δρόμο για να πανηγυρίσει. Η Τυνησία έδειξε ότι οι εξεγέρσεις μπορούν να νικάνε και να ρίχνουν και τα πιο καταπιεστικά και ακλόνητα καθεστώτα. Έδειξε μάλιστα ότι τέτοιου τύπου δικτατορίες είναι ακόμη πιο ευάλωτες στις εξεγέρσεις, καθώς δεν υπάρχουν πολιτικοί μηχανισμοί για να οργανώσουν τους συμβιβασμούς και το «διάλογο». Αφού ο Μπεν Αλί νομιμοποιούσε την κυβέρνησή του με ψευτοεκλογές που του έδιναν 90 και 95%, δεν υπήρχαν και πολιτικά κόμματα που να διαχειριστούν την εξέγερση.

Το παράδειγμα της Τυνησίας κάνει τους δικτάτορες και τους βασιλιάδες, τον Μουμπάρακ της Αιγύπτου και τον Αμπντάλα της Ιορδανίας, αλλά και τα καθεστώτα του Κόλπου να τρέμουν. Το Ισραήλ δηλώνει ανήσυχο και οι ΗΠΑ έβγαλαν ανακοίνωση εναντίον του Μπεν Αλί μόνο όταν έπεσε. Το μίσος για τα φιλοαμερικάνικα καθεστώτα του αραβικού κόσμου συσσωρεύεται εδώ και δεκαετίες. Ηρθε όμως σαν πυροδότης η οικονομική κρίση για να οδηγήσει σε μια νικηφόρα εξέγερση. Αντίστοιχες αντικειμενικές συνθήκες υπάρχουν και στις υπόλοιπες χώρες της περιοχής: ανεργία, υψηλός πληθωρισμός, μεγάλος νεανικός πληθυσμός που ζει πλέον κατά πλειοψηφία στις πόλεις και μια εργατική τάξη που είναι πολύ μεγαλύτερη σε αριθμό από οποτεδήποτε άλλοτε στο παρελθόν. Το στοίχημα είναι η Τυνησία να είναι ο πρώτος κρίκος σε μια αλυσίδα εξεγέρσεων και επαναστάσεων που θα φέρουν μια νέα Μέση Ανατολή, όπως τη θέλουν οι εργάτες και οι φτωχοί.