Ιστορία

Πολλά ανέκδοτα κυκλοφορούν για τον μαθουσάλα της φαμίλιας Μητσοτάκη. Τώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγινε αρχηγός της ΝΔ, αυτά τα ανέκδοτα γνώρισαν μια νέα άνθηση. Εικοσιπέντε χρόνια πριν, όμως, ο Μητσοτάκης και η ΝΔ δεν ήταν ανέκδοτο. Η κυβέρνησή της είχε αναλάβει να υλοποιήσει μια κατά μέτωπο επίθεση στην εργατική τάξη και τις κατακτήσεις της. 

 

Ιδιωτικοποιήσεις, απολύσεις, επίθεση σε μισθούς και συντάξεις, ήταν η μια πλευρά της επίθεσης. Η απαραίτητη συνοδεία της ήταν η καταστολή –το περίφημο «το κράτος είστε εσείς» που είχε πει ο Μητσοτάκης απευθυνόμενος στην ΕΛ.ΑΣ που έπρεπε να «λυθούν τα χέρια» της. Και εκεί που δεν μπορούσε να φτάσει η αστυνομία και τα ΜΑΤ, αποπειράθηκε να φτάσουν οι ομάδες κρούσης της δεξιάς, των ΟΝΝΕΔιτών «Ρέηντζερ» και «Κένταυρων» που απολάμβαναν την «υψηλή προστασία» των μπάτσων, των δικαστών, του «βαθέως» κι όχι τόσο βαθέως κράτους. Στις 8 Γενάρη του 1991 αυτοί δολοφόνησαν τον καθηγητή Νίκο Τεμπονέρα στην Πάτρα. 

 

Η επίθεση ξεκίνησε με το «καλημέρα», το ίδιο όμως και η εργατική αντίσταση. Στα τέλη του Αυγούστου του 1990 η κυβέρνηση Μητσοτάκη προχώρησε σε μαζικές απολύσεις στις λεγόμενες «προβληματικές επιχειρήσεις» και κατέβασε ένα ασφαλιστικό νομοσχέδιο-λαιμητόμο στις ΔΕΚΟ και στο Δημόσιο τομέα. Το αποτέλεσμα ήταν ένα απεργιακό τσουνάμι με μια σειρά χώρους να περνάνε σε απεργίες και καταλήψεις διαρκείας.

 

H πιο δυνατή κατάληψη οργανώνεται στην Πειραϊκή Πατραϊκή που ξεσηκώνει με το ραδιοσταθμό της ολόκληρη την Πάτρα. Στις 2 Οκτώβρη αυτός ο ραδιοσταθμός κάλεσε σε συμπαράσταση μπροστά στην απειλή της εισβολής των ΜΑΤ στο κατειλημμένο εργοστάσιο. Χιλιάδες συμπαραστάτες, από εργοστάσια, τράπεζες, γειτονιές ολόκληρες, κυνήγησαν τα ΜΑΤ.  

 

Η δημόσια εκπαίδευση ήταν και αυτή στόχος της νεοφιλελεύθερης επίθεσης. Τον Νοέμβρη του 1990 ο τότε υπουργός Παιδείας Κοντογιαννόπουλος (που αργότερα έγινε βουλευτής και υπουργός του ΠΑΣΟΚ επί Σημίτη) αφήνει να διαρρεύσουν ειδήσεις για το περιεχόμενο του «πολυνομοσχεδίου» του που είχε αρχίζει να ετοιμάζεται λίγο μετά την νίκη της ΝΔ στις εκλογές του Απρίλη του 1990. 

 

Ήταν ένα υβρίδιο νεοφιλελευθερισμού και «γνήσιων ελληνοχριστιανικών αρχών». Για τα πανεπιστήμια πρόβλεπε κατάργηση της δωρεάν παροχής συγγραμμάτων και περικοπές στις υπόλοιπες παροχές προς τους φοιτητές (σίτιση-στέγαση), περιορισμό της φοιτητικής συμμετοχής στην ανάδειξη των πανεπιστημιακών οργάνων, λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ… ο κατάλογος δεν έχει τέλος. 

 

Η κυβέρνηση πίστευε ότι θα μπορούσε να περάσει αυτές τις επιθέσεις χωρίς πολλές-πολλές αντιδράσεις –άλλωστε γι’ αυτό είχε αφήσει την επίσημη κατάθεση του πολυνομοσχέδιου για μετά την επέτειο του Πολυτεχνείου. Έπεσε έξω. Οι καταλήψεις, με πρωτοβουλία των αγωνιστών της επαναστατικής αριστεράς στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, άρχισαν να φουντώνουν. 

 

Την ίδια στιγμή την σκυτάλη την παίρνουν οι μαθητές/τριες. Ο Κοντογιαννόπουλος είχε ήδη δημοσιεύσει τα δυο υπουργικά διατάγματα για τα γυμνάσια και τα λύκεια. Η φιλελεύθερη ΝΔ που παριστάνει ακόμα και σήμερα το φάρο του ευρωπαϊκού φωτός που σκορπάει τα σκοτάδια του λαϊκισμού, με αυτά τα διατάγματα επέβαλε: επαναφορά της καθημερινής προσευχής, του ομαδικού εκκλησιασμού και της έπαρσης της σημαίας, ολοσχερής κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών, και επιβολή ενός point system ελέγχου και ποινικοποίησης της συμπεριφοράς των μαθητών. Αρχικά τα διατάγματα πρόβλεπαν και επαναφορά της ποδιάς στα γυμνάσια («ομοιόμορφη εμφάνιση»). 

 

Οι καταλήψεις των σχολείων παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας τον Δεκέμβρη. Στις 18 Δεκέμβρη, 50 χιλιάδες διαδηλώνουν στην Αθήνα. Το σύνθημα που δίνει τον τόνο στη διαδήλωση είναι «Λιτότητα - ανεργία - τρομοκρατία, κάτω η Νέα Δημοκρατία». 

 

Η κυβέρνηση έκανε κάποιες ασήμαντες παραχωρήσεις για την  «υπερφαλάγγιση των καταλήψεων» όπως έγραψε αργότερα ο ίδιος ο Κοντογιαννόπουλος. Η αντιπολίτευση δεν είχε και ιδιαίτερη διάθεση να της χαλάσει τα σχέδια. Τόσο το ΠΑΣΟΚ του Αντρέα Παπανδρέου όσο και και ο ενιαίος Συνασπισμός του Φλωράκη και του Κύρκου ήταν ενάντια στις «ακρότητες» και τους «τυχοδιωκτισμούς». «Τα σχολεία πρέπει να λειτουργούν» δήλωσε για παράδειγμα ο Φαράκος, τότε Γ.Γ της ΚΕ του ΚΚΕ μετά από συνάντησή του με τον Μητσοτάκη στις 12 Δεκέμβρη. Η κυβέρνηση πίστευε ότι όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ανάπαυλα των διακοπών για τα Χριστούγεννα θα έκαμπταν το κύμα των καταλήψεων. 

Έπεσε πάλι έξω. Οι καταλήψεις στις σχολές συνεχίστηκαν, το ίδιο και στα σχολεία. 

 

Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν να κινητοποιήσει τους «αγανακτισμένους γονείς» (αξιοποιώντας την πείρα των «αγανακτισμένων πολιτών» των δεκαετιών του ’50 και του ’60). Σε πολλές περιοχές οι ίδιες οι Νομαρχίες αναλαμβάνουν να καθοδηγήσουν την «επιχείρηση ανακατάληψη» των σχολείων. Στην Πάτρα αυτό το έργο το ανέλαβε ο νομάρχης Τάγαρης, με την συνδρομή του βουλευτή Νίκου Νικολόπουλου –που ως βουλευτής των ΑΝΕΛ ψήφισε πριν μερικούς μήνες το τρίτο μνημόνιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. 

 

Τη νύχτα 8 προς 9 Γενάρη γίνεται η δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα στην Πάτρα. Μία ομάδα ΟΝΝΕΔιτών με επικεφαλής τον Γιάννη Καλαμπόκα, πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ και δημοτικό σύμβουλο προσπαθεί να ανακαταλάβει με τη βία το 3ο Γυμνάσιο-Λύκειο Πάτρας. Ο Τεμπονέρας είναι εκεί για να δώσει στήριξη στους μαθητές του. Οι τραμπούκοι επιτίθενται και ο Καλαμπόκας καρφώνει ένα λοστό στο κεφάλι του αγωνιστή καθηγητή.

 

Στις 9 Γενάρη η Πάτρα φλέγεται. Πάνω από 20 χιλιάδες συγκρούονται με την Αστυνομία μέχρι τα ξημερώματα έξω από τη Νομαρχία. Ζητούν την παραδειγματική τιμωρία των δολοφόνων. Η κυβέρνηση με κάθε τρόπο προσπαθεί να καλύψει φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς.

 

Στις 10 Γενάρη γίνεται η κηδεία του Νίκου Τεμπονέρα που μετατρέπεται σε μια οργισμένη διαδήλωση από την οποία δεν λείπει κανείς. Από τους μαθητές μέχρι τους εργάτες της Πειραϊκής-Πατραϊκής.

Ο Κοντογιαννόπουλος έχει ήδη παραιτηθεί και αναλαμβάνει ο Γιώργος Σουφλιάς. Η κατάσταση είναι ίδια στην Αθήνα και σε πολλές πόλεις. Στις 9 Γενάρη διαδήλωσαν 40 χιλιάδες μετά από κάλεσμα της ΟΛΜΕ, ενώ την επόμενη μέρα η πρωτεύουσα κατακλύζεται από 150 χιλιάδες μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενους.

 

Το σύνθημα που ακούγεται από παντού είναι: «Κάτω η κυβέρνηση των δολοφόνων». Η Αστυνομία χτυπάει βάναυσα την πορεία με δακρυγόνα και ασφυξιογόνα. Ρίχνει ακόμα και καπνογόνα. Ένα από αυτά προκαλεί πυρκαγιά στο κατάστημα «Κ. Μαρούσης» και τέσσερις άνθρωποι που βρίσκονται μέσα χάνουν τη ζωή τους.

 

Ο Σουφλιάς απέσυρε το «πολυνομοσχέδιο» και τα «διατάγματα», αλλά οι καταλήψεις στις σχολές συνεχίστηκαν. Έχει ξεσπάσει ο πόλεμος στον Κόλπο και οι καταλήψεις αποκτούν και αντιπολεμικό περιεχόμενο. Στις 17 και στις 24 Γενάρη διαδηλώνουν δεκάδες χιλιάδες ενάντια στον πόλεμο και στη συμμετοχή της Ελλάδας με τις φρεγάτες «ΕΛΛΗ» και «ΛΗΜΝΟΣ». Στο κεφάλι των διαδηλώσεων είναι οι μητέρες των ναυτών από το «ΛΗΜΝΟΣ» και ακολουθούν τα μπλοκ των καταλήψεων. Το αίτημα να πέσει η κυβέρνηση των δολοφόνων ακουγόταν παντού. 

 

Η κυβέρνηση δεν έπεσε τον Γενάρη του 1991, αλλά τίποτα δεν ήταν ίδιο μετά. Η Νέα Δημοκρατία κατέρρευσε τον Σεπτέμβρη του 1993 κάτω από την πίεση των αγώνων των εργατών με πρωτοπόρους τους εργαζόμενους στην ΕΑΣ (μπλε λεωφορεία) που έκαναν 18 μήνες απεργία.

 

Τότε, την οργή των εργατών και της νεολαίας και την αυτοπεποίθηση που τους έδωσαν οι αγώνες και οι θυσίες τους μπόρεσε να την εισπράξει το ΠΑΣΟΚ. Εικοσιπέντε χρόνια μετά, τιμάμε τη θυσία του Ν. Τεμπονέρα και θυμόμαστε ότι η δύναμη είναι στους αγώνες μας, που αυτή τη φορά μπορούν να φτάσουν μέχρι την συνολική νίκη με μια δυνατή αντικαπιταλιστική και επαναστατική αριστερά στην καρδιά τους.