Πολιτισμός
Κινηματογράφος: Oι πρόσφυγες στην Μπερλινάλε

Η 66η Μπερλινάλε, το μεγάλο κινηματογραφικό φεστιβάλ του Βερολίνου ξεκίνησε με τη μεταμοντέρνα κωμωδία «Hail Caesar» των αδελφών Κοέν, μια ματαιόδοξη προσπάθεια χιουμοριστικής αναβίωσης του μεγαλείου του Χόλιγουντ του 1950. Όμως μέσα κι έξω από τις αίθουσες η θεματολογία των ταινιών και η συζήτηση δεν έπαψε να περιστρέφεται γύρω από την κρίση, την προσφυγιά, το ρατσισμό, τον πόλεμο.  Η βράβευση του ντοκιμαντέρ για τη Λαμπεντούζα «Fuocoammare» και της Βοσνιακής ταινίας «Θάνατος στο Σαράγιεβο» είναι μια ένδειξη. Αξίζει να αναφερθεί η τεράστια αίσθηση που έκαναν έργα με σκληρό πολιτικό περιεχόμενο: 
 
«Γράμματα από τον πόλεμο» λέγεται η ασπρόμαυρη ταινία του Πορτογάλου Ίβο Φερέιρα που βασίζεται στις επιστολές ενός ιδεαλιστή γιατρού προς τη γυναίκα του, πριν αφήσει τα κόκκαλά του στην Αγκόλα πολεμώντας τους αντάρτες με τον Πορτογαλικό στρατό το 1970-71. 
 
Ο Άλεξ Γκίμπνεϊ (γνωστός μας από το θαυμάσιο «Καρχαρίες στο δωμάτιο» για την πολυεθνική ΕΝRON) επανήλθε με το προκλητικό ντοκιμαντέρ «Zero Days», στο οποίο ισχυρίζεται και τεκμηριώνει ότι Αμερικανικά και Ισραηλινά εργαστήρια από χάκερς έχουν επιτεθεί στο σύστημα πυρηνικών υποδομών του Ιράν, με καταστροφικά απρόβλεπτες για την ανθρωπότητα συνέπειες!
 
Ο Λαβ Ντίας από τις Φιλιππίνες παρουσίασε το οκτάωρο έπος «Νανούρισμα για ένα θλιμμένο μυστικό». Ανατρέχει στον πόλεμο της ανεξαρτησίας των Φιλιππίνων από τους Ισπανούς το 1896 και στη ζωή του ηγέτη της ανεξαρτησίας Αντρές Μπονιφάσιο ιντε Κάστρο 
Ο Σπάικ Λι, που πρόσφατα έκφρασε έντονα τις επικρίσεις του για τον αποκλεισμό των μαύρων στα βραβεία Όσκαρ, κατέβηκε με το «Chi-Raq», μια εκδοχή της Λυσιστράτης του Αριστοφάνη, μεταφερμένη στο σημερινό Σικάγο, όπου μαίνεται ο πόλεμος μεταξύ συμμοριών. Μια σουρεαλιστική ταινία που  βγαίνει από την καθημερινότητα των μαύρων κοινοτήτων και συνδέεται με τα κινήματα και το «Occupy wall street», δίνοντάς μας μια φρέσκια εικόνα της «άλλης Αμερικής», που δεν χωράει στις κυρίαρχες αντιλήψεις . 
 
Το «Soy Nero» ακολουθεί έναν Μεξικανό μετανάστη, ο οποίος στην αναζήτηση του Αμερικάνικου ονείρου (χαρτιά και δουλειά), στρατολογείται στον Αμερικανικό στρατό και βρίσκεται σε αποστολές αυτοκτονίας στη Μέση Ανατολή.  
 
Η συζήτηση φούντωνε ακόμη και στις συνεντεύξεις Tύπου: Ο γιατρός της Λαμπεντούζα, ένα από τα δυο βασικά πρόσωπα του «Fuocoamare» δεν δίστασε να ξεσπαθώσει κατά των «μεγάλων δυνάμεων και της Φρόντεξ» που επιτηρεί το νησί, προκαλώντας ακόμη περισσότερους θανάτους και ατυχήματα. Ο Τζωρτζ Κλούνεϊ ρωτήθηκε αν πρόκειται να γυρίσει το «Συριάνα 2» για τον πόλεμο της Σύριας. Το ίδιο το φεστιβάλ είχε στήσει κουτιά οικονομικής ενίσχυσης για τους πρόσφυγες!
 
Δεν ήταν όλες οι ταινίες πετυχημένες. Η μεταφορά του σπουδαίου μυθιστορήματος του Χανς Φάλαντα «Μόνος στο Βερολίνο» υπολειπόταν σε  σχέση με το λογοτεχνικό έργο. Ορθά επικρίθηκε ο μεγάλος αριθμός Δυτικών, mainstream  ταινιών. Ο Τόμας  Βίντεμπεργκ (Κολλεκτίβα) χρωμάτισε μια ζοφερή εικόνα για την Ευρώπη, ανατρέχοντας σε αδιέξοδα παραδείγματα συμβίωσης στη Δανία της δεκαετίας του ’70. Μεγάλη απογοήτευση ο Μάικλ Μουρ. Η πολυαναμενόμενη ταινία του «Πού να εισβάλουμε τώρα;» επικρίνει ασφαλώς τις ΗΠΑ, αλλά δυστυχώς αναζητά την εναλλακτική λύση σε ασήμαντα (και όχι και τόσο ακριβή) παραδείγματα από την «φωτισμένη» Ευρώπη. Είναι θλιβερό να βλέπεις ανθρώπους του κινήματος να υμνούν χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Σλοβενία κ.α. αναζητώντας ρεαλιστική διέξοδο στην κρίση. Αντίθετα, εντυπωσίασαν «μικρές» παραγωγές που φιλοξενήθηκαν στους κύκλους «Πανόραμα» και «Φόρουμ», καθώς και η πληθώρα ταινιών με LGBTQ+ αναφορές, που διαγωνίστηκαν για το βραβείο Teddy.
 
Δήμητρα Κυρίλλου