Αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό κίνημα
Όχι Χριστούγεννα μέσα σε σκηνές και στο κρύο: Άσυλο και στέγη στους πρόσφυγες - Υπάρχει λύση: Ανοίξτε ξανά τον ΟΕΚ

Διαδήλωση εργαζομένων του ΟΕΚ το 2012

Όλα τα προβλήματα διαβίωσης που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες, από τα πιο προφανή (κακό φαγητό, κρύο, δύσκολη μετακίνηση) μέχρι τα πιο σύνθετα (απομόνωση, απόγνωση, καταστροφή σωματικής και ψυχικής υγείας), διαιωνίζονται και μεγαλώνουν, όσο χιλιάδες άνθρωποι ζουν σε σκηνές, σε χώρους χωρίς κτίρια ή με κτίρια-κουφάρια.

Οι επιλογές που έχει κάνει η κυβέρνηση στη στέγαση των προσφύγων, υπακούν μία προς μία στην πολιτική της απομόνωσής τους και της εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας-Ελλάδας: θα βρίσκονται σε καθεστώς κράτησης με προοπτική να απελαθούν. Δεν πρόκειται για φιλοξενία. Ακόμη και στις ημι-ανοιχτές ή εντελώς ανοιχτές δομές, το αποτέλεσμα είναι ίδιο: ο εγκλεισμός και ο εγκλωβισμός.

«Παραβατικούς» ονομάζει ο Μουζάλας τους πρόσφυγες και μετανάστες που εξεγείρονται. Πατώντας σε αυτή τη ρητορική, δηλώνει ότι θα επιχειρήσει την κλιμάκωση του εγκλεισμού, στήνοντας νέα και πιο αυστηρά hot spot. Οι βαλτωμένες διαδικασίες ασύλου, η έλλειψη ενημέρωσης και κυρίως οι συνθήκες ζωής στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στα οποία είναι εγκλωβισμένοι εδώ και μήνες οι πρόσφυγες είναι οι αιτίες των εξεγέρσεων. Όλες είναι συνυφασμένες με το γεγονός ότι οι πρόσφυγες στοιβάζονται σε άθλιες δομές, απομακρυσμένες από τον αστικό ιστό.

Μόνο η στέγαση σε οργανωμένες προσφυγικές κατοικίες μέσα στα αστικά κέντρα θα μπορούσε να αποτελεί τη ραχοκοκαλιά μιας ολοκληρωμένης φιλοξενίας των προσφύγων και ένταξής τους στην τοπική κοινωνία. Ηλεκτρικό ρεύμα, ύδρευση, αποχέτευση, θέρμανση-κλιματισμός, ίντερνετ, πυρασφάλεια, είναι υποδομές που δεν μπορούν να κατασκευαστούν σε αχανείς εκτάσεις με κοντέινερ και σκηνές. Σε κτίρια προσφυγικής κατοικίας θα μπορούσαν επίσης να στεγαστούν και να λειτουργήσουν μια σειρά υπηρεσίες που χρειάζονται καθημερινά, όπως: μαγειρεία, διερμηνείς, ψυχολόγοι, νηπιαγωγεία, γραφεία ενημέρωσης (δεν είναι λίγες οι προσπάθειες που έχουν γίνει από αλληλέγγυους και εργαζόμενους να υπάρξουν τέτοιες υπηρεσίες στα στρατόπεδα, αλλά δεν καταφέρνουν να λειτουργήσουν και διαλύονται). Οι προσφυγικές κατοικίες θα πρέπει να βρίσκονται μέσα στον ιστό της πόλης και με επιπλέον γραμμές και δρομολόγια λεωφορείων για να έχουν όλοι πρόσβαση σε υγεία, παιδεία και υπηρεσίες ασύλου.

 

Σχεδόν σε κανένα στρατόπεδο δεν υπάρχει θέρμανση. Στα περισσότερα στρατόπεδα υπάρχουν ακόμη χιλιάδες άτομα σε σκηνές. Τα κοντέινερ που προστίθενται, χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα για γραφεία του υπουργείου και των ΜΚΟ. Οι πρόσφυγες αναγκάζονται να ανάβουν καθημερινά φωτιές για να ζεσταθούν, με τεράστιους κινδύνους: με τον αέρα του χειμώνα και τη μία σκηνή δίπλα στην άλλη, περιστατικά όπως η φωτιά της Μόριας κάθε άλλο παρά δυστυχήματα που «θα μπορούσαν να γίνουν οπουδήποτε» είναι.

Σε πολλά στρατόπεδα δεν υπάρχει εγκατάσταση για ρεύμα παρά μόνο για τις υπηρεσίες που τα διαχειρίζονται. Η Μαλακάσα για παράδειγμα είναι ένα από τα πιο κρύα και σκοτεινά σημεία της Αττικής και οι πρόσφυγες εκεί μεταφέρουν το ρεύμα από τα κοντέινερ στις σκηνές τους με αυτοσχεδιασμούς, διότι η ζωή χωρίς ρεύμα, ειδικά σε ένα τέτοιο μέρος, είναι αδύνατη. Το μονίμως λασπωμένο έδαφος του στρατοπέδου σε συνδυασμό με τα γυμνά καλώδια είναι ένας τεράστιος κίνδυνος, ιδίως για τα εκατοντάδες παιδάκια του καταυλισμού.

Η υγιεινή είναι δύσκολο να διατηρηθεί σε χώρους με εκατοντάδες ή και χιλιάδες άτομα σε σκηνές ή κοντέινερ. Σε ορισμένα στρατόπεδα όμως, όπως στη ΒΙΑΛ της Χίου, φαίνεται επιπλέον να είναι ζήτημα μηδαμινής προτεραιότητας, μια και δεν λειτουργούν αφαλάτωση και τουαλέτες. Βρύσες που υπάρχουν στη γύρω περιοχή λειτουργούν σε χαμηλή πίεση για να μη γίνεται κατανάλωση.

Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι μια ακόμη πτυχή της ζωής στα στρατόπεδα που πλήττεται άμεσα από την έλλειψη υποδομών: πουθενά δεν υπάρχει πλήρης εξοπλισμός που θα αντιστοιχούσε σε ένα πρωτοβάθμιο κέντρο και ό,τι υπάρχει στεγάζεται στην καλύτερη περίπτωση σε κοντέινερ. 

Αρνείται

Η διατροφή στα περισσότερα στρατόπεδα γίνεται με catering, 3 φορές τη μέρα. Η μονοτονία και η κακή ποιότητα του φαγητού (σχεδόν πουθενά δεν είναι μαγειρευτό, ενώ σε πολλά στρατόπεδα έρχεται κατεψυγμένο και μισοζεσταίνεται σε φούρνους μικροκυμάτων) έχει κάνει πολύ κόσμο να αρνείται πλέον να το φάει, ενώ στήνονται αυτοσχέδια μαγειρεία με θράκες και φωτιές, με τους κινδύνους που αυτές εγκυμονούν. 

Η επικοινωνία σε τέτοιες συνθήκες είναι επίσης δύσκολη. Η ενημέρωση για τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου, το ιατρικό ιστορικό, η συνεννόηση μεταξύ προσφύγων διαφορετικών εθνικοτήτων και άλλα παρόμοια ζητήματα που σε καθημερινή βάση χρειάζονται μετάφραση, πέφτουν συνήθως στις πλάτες είτε αλληλέγγυων είτε μεταναστών.

Τα περισσότερα στρατόπεδα δεν έχουν ίντερνετ. Η επικοινωνία με τον έξω κόσμο και με τις οικογένειες των προσφύγων είναι κι αυτή γεμάτη εμπόδια. Πρόκειται για ένα μεγάλο βάρος που έρχεται να προστεθεί στον ξεριζωμό που υπέστησαν οι πρόσφυγες από τις χώρες τους αλλά και στην απομόνωση που υφίστανται στην Ελλάδα.

Μέσα στο στρατόπεδο δεν είναι δυνατόν να γίνει διάκριση κοινού και προσωπικού χώρου, πράγμα που δημιουργεί από στρες μέχρι προστριβές, ή το να μη θέλουν να εξετάζονται από γιατρούς. Στο Ελληνικό και τη Softex για παράδειγμα, ο χώρος οριοθετείται με υφάσματα.

Τα περισσότερα στρατόπεδα βρίσκονται απομακρυσμένα από κατοικημένες περιοχές. Η μετακίνηση από και προς αυτά είτε είναι δύσκολη (χρειάζεται περπάτημα άνω της μίας ώρας), είτε επικίνδυνη (βρίσκονται δίπλα σε εθνικές οδούς που οι πρόσφυγες χρειάζεται να διασχίσουν), είτε κοστίζει (προαστιακός, ΚΤΕΛ), είτε δεν έχει νόημα λόγω απόστασης και συνοδεύεται από την απειλή της σύλληψης. Είτε όλα αυτά μαζί.

Υπάρχουν επιπλέον τα στρατόπεδα όπως αυτό του Σκαραμαγκά που η ίδια τους η τοποθεσία είναι μια εγκληματική επιλογή: ανάμεσα σε διυλιστήριο και ναυπηγείο, τα λύματα, τα αέρια και το βιομηχανικό θόρυβο, μια περιοχή χαρακτηρισμένη ως «τοξικός βάλτος» είναι επίσημα ακατάλληλη για κατοικία. Τέτοιες επιλογές είναι πραγματική υγειονομική βόμβα.

 
 

 

• Στο στρατόπεδο του Κατσικά έχουν μείνει γύρω στα 200 άτομα. Υπάρχουν 45 κοντέινερ αλλά ακόμα μένουν πολλοί σε σκηνές. Κάνει πολύ κρύο, τώρα το χειμώνα έχει -5 βαθμούς, δεν έχει θέρμανση. Όταν βρέχει έχει πολλή υγρασία, γενικότερα έχει υγρασία εδώ στα Γιάννενα. Όταν βάζουν οι πρόσφυγες θέρμανση, πέφτει το ρεύμα. Δεν ξέρω αν πέφτει η ασφάλεια ή αν το κόβουν, πάντως δεν μπορούν να βάλουν θέρμανση. 

Καϊσέρ Αλί Σαχζάντ, αλληλέγγυος στο στρατόπεδο Κατσικά, Γιάννενα

 

• Στο Ελληνικό ζούμε γύρω στα 600 άτομα. Έχουμε στήσει σκηνές μέσα στα κτίρια του αεροδρομίου. Δεν υπάρχει πουθενά θέρμανση και κάνει πολύ κρύο. Με τις βροχές καμιά φορά μπαίνει το νερό μέσα.

Το φαγητό είναι catering, καλύτερο από παλιά, αλλά λιγότερο. Παλιά ερχόταν ακόμη και ληγμένο. Βρύσες με τρεχούμενο νερό δεν έχει.

Οι περισσότεροι δε βγαίνουν έξω, είναι όλη μέρα στο στρατόπεδο και δεν έχουν τι να κάνουν. Δε βγαίνουν διότι δεν έχουν πού να πάνε, αλλά και γιατί οι αρχές τους λένε διαρκώς ψέματα και τους απειλούν ότι θα συλληφθούν έξω. Τα παιδιά δεν πάνε σχολείο.

Δεν έχουμε wifi στο στρατόπεδο. Για να επικοινωνήσουμε με τους δικούς μας το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αγοράζουμε κάρτες sim.

Μασούντ Καχάρ, Ελληνικό

 

• Οι πρόσφυγες χρειάζονται οργανωμένη ενημέρωση. Και να τους κάνουμε να καταλάβουν ότι είμαστε μαζί τους, ότι όπως είμαστε εμείς, θέλουμε να είναι κι αυτοί. Να δείξουμε αγάπη και αλληλεγγύη. Έτσι δε θα γίνονται και έκτροπα στα σημεία που μένουν. Θέλει υπομονή κι επιμονή.

Βασίλης, εργαζόμενος στο στρατόπεδο Σκαραμαγκά

 

• Πέρα από τα μεγάλα προβλήματα του στρατοπέδου, ακόμα ένα είναι ότι το διαχειρίζεται ο στρατός. Αυτό βλέπουν οι πρόσφυγες εκεί, στρατό. Αλληλέγγυους δε βλέπουν πια, πάνε κάποιοι μήνες τώρα που μας έχουν διώξει. Για ένα διάστημα πιο πριν, μας φακέλωναν, μας ελέγχανε διεξοδικά για να μπούμε.

Κώστας, αλληλέγγυος στη Μαλακάσα

 

Ανοίξτε ξανά τον ΟΕΚ

Μπορούν να κλείσουν τα άθλια στρατόπεδα συγκέντρωσης; Μπορεί η χώρα να καλύψει τις ανάγκες στέγασης των χιλιάδων προσφύγων; Ποιο είναι το κόστος και ποιοι είναι οι πραγματικοί αριθμοί; 

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχουν εγκλωβιστεί γύρω στους 65.000 πρόσφυγες, ανάμεσά τους 20.000 παιδιά. Απ’ αυτούς, 32.000 ζουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ανάμεσά τους πάνω από 12.000 παιδιά. Γύρω στις 10.000 πρόσφυγες ζουν σε νοικιασμένα ξενοδοχεία και σε καταλήψεις στέγης. Οι ανάγκες για στέγαση υπολογίζονται σε 10.000 κατοικίες.

Σύμφωνα με μελέτη του Παρατηρητήριου Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ μεταξύ 2011 και 2013 οι άστεγοι στον δρόμο έφτασαν τους 2.360 από 630 (αύξηση 274,6%). Είναι κατανοητό πως από το 2013 μέχρι σήμερα οι αριθμοί έχουν προφανώς μεγαλώσει ακόμα περισσότερο. Η πιο διευρυμένη πληθυσμιακά ομάδα είναι τα άτομα που διαβιούν σε επισφαλή κατοικία. Ακόμα και οι πιο συντηρητικές καταμετρήσεις παραδέχονται πως οι άνθρωποι που ζουν στο δρόμο, σε εγκαταλελειμμένα ή σε κατοικίες χωρίς ρεύμα, νερό, κλπ φτάνουν ίσως και ξεπερνάνε τις 10.000 στην Αθήνα και τις 15.000 στο λεκανοπέδιο. Πανελλαδικά σε αυτή την κατάσταση ζουν πάνω από 40.000 άνθρωποι. Άλλες 10.000 κατοικίες χρειάζονται για την άμεση κάλυψη αυτών των αναγκών.

Μπορούν, λοιπόν να βρεθούν 20.000 κατοικίες για να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες στέγασης; Ποιος μπορεί να υλοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα στέγασης προσφύγων, αστέγων, απόρων και φτωχών; 

Μέχρι το 2012 που καταργήθηκε, ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) κάλυπτε το 96% των δημόσιων κατασκευαστικών επενδύσεων στέγης. Ο ΟΕΚ αποτέλεσε τον μεγαλύτερο κατασκευαστικό φορέα κατοικίας και ταυτόχρονα κύριο όργανο κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής της χώρας. Στα 59 χρόνια συνολικής λειτουργίας του, έχει παραχωρήσει πάνω από 700.000 ιδιόκτητες κατοικίες. 

Οι πόροι για αυτή την τεράστια παραγωγή κοινωνικής κατοικίας ΔΕΝ προέρχονταν από τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά από μισθολογικές και εργοδοτικές εισφορές. Όλοι οι εγγεγραμμένοι στο ΙΚΑ και στα υπόλοιπα εργατοϋπαλληλικά ταμεία εισέφεραν το 1% των μισθολογικών τους εσόδων προς τον ΟΕΚ και τον ΟΕΕ (Οργανισμός Εργατικής Εστίας) ενώ οι εργοδότες ήταν υποχρεωμένοι να εισφέρουν 0,75% των μισθολογικών δαπανών για κάθε εργαζόμενο. Αυτό δημιούργησε ένα τεράστιο αποθεματικό που ακόμα και σήμερα, μετά τα κουρέματα, βρίσκεται δεσμευμένο στην Τράπεζα της Ελλάδας και ξεπερνάει τα 200 εκατομμύρια ευρώ.

Προγράμματα στέγασης

Το 2012 η κυβέρνηση των Σαμαροβενιζέλων έριξε μαύρο σε δεκάδες δημόσιους οργανισμούς και ιδρύματα. Ένα από τα μεγαλύτερα κλεισίματα ήταν αυτό του ΟΕΚ. 

“Ακόμα και τώρα που μιλάμε υπάρχουν πανελλαδικά πάνω από 350 σχεδόν έτοιμες κατοικίες, πάνω από 55 από αυτές στην Αθήνα. Μιλάμε για μεγάλα διαμερίσματα που μπορούν να στεγάσουν οικογένειες. Πέρα από αυτό όμως ένας οργανισμός κοινωνικής στέγασης θα μπορούσε να εξαγγείλει διαφόρων ειδών προγράμματα άμεσης στέγασης. Τεχνικά υπάρχουν λύσεις. Με τα 200 εκατομμύρια που υπάρχουν στην Τράπεζα της Ελλάδας μπορείς να κάνεις τα πάντα και να λύσεις το πρόβλημα σε πολύ γρήγορο χρονικό διάστημα”, αναφέρει  στην Ε.Α. ο Γιάννης Ασημακόπουλος, ταμίας του ΔΣ του Πανελλήνιου Συλλόγου Υπαλλήλων ΟΑΕΔ – τ.ΟΕΕ – τ.ΟΕΚ, εξηγώντας πως μέσα από ένα δημόσιο κατασκευαστικό πρόγραμμα μπορείς να δημιουργήσεις προϋποθέσεις για να βρουν δουλειά χιλιάδες κόσμος αφού υπάρχουν 62 διαφορετικά επαγγέλματα που σχετίζονται με την οικοδομή.

“Η πιο γρήγορη λύση είναι η επισκευή κλειστών κτηρίων τα οποία τα έχει καταγεγραμμένα το κράτος. Κάποια ανήκουν στην Πρόνοια. Σαν ΟΕΚ έχουμε ανεκμετάλλευτα οικόπεδα σε όλη την Ελλάδα που μπορούν να χτιστούν αξιοπρεπείς, έστω πρόχειροι οικίσκοι, ώστε να φύγουν από τις σκηνές οι άνθρωποι που ζουν σε απαράδεκτες συνθήκες αλλά και να μεταφερθεί κόσμος που ζει στους δρόμους. Ο ΟΕΚ έχει και τους πόρους και τους χώρους και την τεχνογνωσία και οι εργαζόμενοί του είναι ακόμα παρόντες”, μας λέει ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Υπαλλήλων ΟΑΕΔ – τ.ΟΕΕ – τ.ΟΕΚ Κωνσταντίνος Λιβέρης.

Επίσης, τα κονδύλια που φτάνουν στην Ελλάδα μέσω της ΕΕ ή του ΟΗΕ ξεπερνούν το 1 δις ευρώ ετησίως, ένα κονδύλι που σπαταλιέται στις ΜΚΟ χωρίς να εξασφαλίζεται καμιά δυνατότητα μόνιμης κι αξιοπρεπούς εγκατάστασης για τους πρόσφυγες του πολέμου. 

“Η καραμέλα που χρησιμοποιούν είναι πως δεν έχουν τα χρήματα και δεν τους αφήνει η τρόικα να ξοδέψουν για κοινωνικές δαπάνες. Όμως αυτά τα χρήματα ΔΕΝ είναι από τον προϋπολογισμό του κράτους αλλά από αποθεματικά και εισφορές. Δεύτερον, ενώ έχουν καταργηθεί με τα μνημόνια οι εργοδοτικές εισφορές στο βωμό της ψεύτικης ανταγωνιστικότητας που θα προέλθει με τη μείωση του μισθολογικού κόστους, συνεχίζουν να παρακρατούν στο ακέραιο τις εισφορές των εργαζόμενων. Οι εισφορές εισπράττονταν από το ΙΚΑ και καταβάλλονταν στον Οργανισμό. Οι ίδιοι υπολογίζουν πως μιλάμε για πάνω από 200 εκ. ευρώ το χρόνο. Αν σκεφτεί κανείς πως τα τελευταία 4 χρόνια δεν έχουν δώσει ούτε ένα ευρώ για κάλυψη στεγαστικών αναγκών αντιλαμβανόμαστε πως χρωστάνε στην κοινωνική κατοικία πάνω από 1 δις. Αυτό είναι ποσό που μπορεί να καλύψει όλες τις στεγαστικές ανάγκες της χώρας”, τονίζει ο Γιάννης Ασημακόπουλος.

Η πραγματικότητα είναι πως υπάρχουν οι δυνατότητες κάλυψης των στεγαστικών αναγκών των προσφύγων, των αστέγων, των απόρων, των φτωχών. Χιλιάδες κληροδοτήματα, η εκκλησιαστική περιουσία, η περιουσία ιδρυμάτων, τα Ολυμπιακά Ακίνητα, η περιουσία του δημόσιου και των δήμων αντί να μπαίνουν στο σφυρί του υπερταμείου και της Ελληνικά Ακίνητα Α.Ε. θα μπορούσαν να απαλλοτριωθούν και να καλύψουν άμεσα τις ανάγκες στέγασης. Είναι επιλογή των κυβερνήσεων με τις οδηγίες της ΕΕ να θυσιάζονται οι κοινωνικές ανάγκες στο βωμό του κέρδους. 

 

 

Πάνω από 700 ήταν οι εργαζόμενοι στους ΟΕΚ/ΟΕΕ το 2012 όταν έπεσε μαύρο στους οργανισμούς. 

Πολλοί από αυτούς βγήκαν σε διαθεσιμότητα ωστόσο οι αγώνες εκείνης της περιόδου ανάγκασαν την κυβέρνηση να μεταφέρει τους εργαζόμενους στον ΟΑΕΔ. 

“Οι εργαζόμενοι που βρισκόμασταν στον ΟΕΚ και στον ΟΕΕ δημιουργήσαμε τον Πανελλήνιο Σύλλογο Υπαλλήλων ΟΑΕΔ – τ.ΟΕΕ – τ.ΟΕΚ. Ένα από τα καταστατικά αιτήματα του συλλόγου ήταν και παραμένει η επανίδρυση των οργανισμών. Είναι οργανισμοί με καίρια σημασία για το κοινωνικό κράτος. Το κλείσιμό τους είχε άμεσες επιπτώσεις στις κοινωνικές παροχές” εξηγεί στην Εργατική Αλληλεγγύη ο Κωνσταντίνος Λιβέρης.

“Σήμερα έχουμε μείνει γύρω στα 450 άτομα που βρισκόμασταν πριν στον ΟΕΚ και τον ΟΕΕ και έχουμε μεταφερθεί στον ΟΑΕΔ. Ανάμεσά μας υπάρχουν 200 μηχανικοί εξειδικευμένοι για τη μελέτη προγραμμάτων κοινωνικής στέγασης. 

Έχουμε εκπονήσει μελέτες που εξηγούμε πως υπάρχουν και οι πόροι και οι δυνατότητες να καλυφθούν οι στεγαστικές ανάγκες. Πρέπει όμως να ξανασυστήσουν αυτή τη δομή να δώσουν τους πόρους που έχουν αφαιρέσει και να το βάλλουν μπροστά. Πρόκειται για μια καθαρά πολιτική απόφαση. Προφανώς και οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν ήθελαν καν να ακούσουν για κάτι τέτοιο. Από τη μεριά μας συνεχίζουμε να διεκδικούμε αυτή την προοπτική”.