Αυτό έδωσε στο ελληνικό δημόσιο τη δυνατότητα να δανείζεται εκδίδοντας κρατικά ομόλογα με επιτόκια πολύ μικρότερα από ότι στο παρελθόν. Το αποτέλεσμα ήταν μια έκρηξη του δανεισμού στα μέσα της δεκαετίας του 2000 αντίστοιχη με αυτής των ΗΠΑ και της Βρετανίας. Υστέρα ήρθε η κρίση.
Οι τράπεζες που χτυπήθηκαν από αυτή την κρίση διασώθηκαν, όπως ήταν εξ´ αρχής προφανές, από τις κυβερνήσεις, με μεγάλο κόστος για τα δημόσια ταμεία. Τώρα οι ίδιες τράπεζες εμφανίζονται εξοργισμένες για την αύξηση του δημόσιου χρέους και απαιτούν σκληρά μέτρα λιτότητας και περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες.
Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη γιατί είναι μια σχετικά μικρή και αδύναμη οικονομία και γιατί οι χρηματοπιστωτκές αγορές δεν έχουν και μεγάλη εμπιστοσύνη στην επιθυμία ή τη δυνατότητά της σημερινής κυβέρνησης να επιβάλλει τις περικοπές που απαιτούν.
Θα έπρεπε να το ξέρουν. Η διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED) ερευνάει αυτό τον καιρό τον ρόλο που έπαιξε η Goldman Sachs -κατά πάσα πιθανότητα η πιο μισητή τράπεζα της Wall Street- στην παραχάραξη των στοιχείων γύρω από το ελληνικό δημόσιο χρέος το 2001, την εποχή που εγκαινιαζόταν το Ευρώ.
Η σημερινή κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου στην Ελλάδα αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες. Πρέπει να δανειστεί μέσα στους επόμενους τρεις μήνες περίπου 25 δισεκατομμύρια Ευρώ για να ξεπληρώσει ομόλογα που λήγουν. Ήλπιζε ότι το πακέτο περικοπών που ανακοίνωσε στις αρχές του Φλεβάρη θα ήταν αρκετό για να ικανοποιήσει τις αγορές.
Την περασμένη Πέμπτη, όμως, οι τιμές των ομολόγων έπεσαν κατακόρυφα. Ο Παπανδρέου, λένε τα ειδησεογραφικά πρακτορεία, ετοιμάζεται τώρα να ταΐσει το κτήνος με έναν νέο γύρο περικοπών, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές θα αντιστοιχούν στο 1.5% του ΑΕΠ - 30% μεγαλύτερες από το αρχικό πακέτο.
Αναδιοργάνωση
Η ελληνική κρίση, όμως, είναι άμεσα δεμένη και με τη Γερμανία, τον γίγαντα της Ευρωζώνης. Στην περίοδο της διακυβέρνησης Σοσιαλδημοκρατών-Πράσινων (1998-2005) η Γερμανία υπέστη μια άγρια οικονομική αναδιοργάνωση που συμπίεσε το κόστος των μισθών και αύξησε, με αυτό τον τρόπο, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Η Γερμανία, όπως και η Κίνα, είναι μια οικονομία συντονισμένη στην εξαγωγή βιομηχανικών προϊόντων. Η σύγκριση με την Κίνα είναι ακόμα πιο στενή, όπως έγραφε και η κυριακάτικη έκδοση της αμερικανικής εφημερίδας Washington Post:
«Το αποτέλεσμα του μονομερούς εμπορίου είναι να απολαμβάνει η Γερμανία μια σχέση με τους εταίρους της στην ζώνη του Ευρώ σαν αυτή της Κίνας με τις ΗΠΑ, με τη μια χώρα να λειτουργεί σαν προμηθευτής και πιστωτής και τις άλλες σαν υπερκαταναλωτικούς αγοραστές».
«Την περασμένη δεκαετία η Γερμανία -που έχει σήμερα το μεγαλύτερο εμπορικό πλεόνασμα στον κόσμο μετά τη Σαουδική Αραβία- είδε τις πωλήσεις της προς την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία να αυξάνουν κατά 66, 59 και 30% αντίστοιχα. Οι γερμανικές τράπεζες επένδυσαν ταυτόχρονα χοντρά στο ελληνικό, το ισπανικό και το πορτογαλικό χρέος. Η Γερμανία, όμως, εισήγαγε αντίστοιχα πολύ λίγα από αυτές τις χώρες»
Οι μικρότερες ευρωπαϊκές οικονομίες είναι δεμένες μέσα από την συμμετοχή τους στην Ευρωζώνη με μια οικονομία όπου οι επιχειρήσεις τους δεν έχουν καμιά ελπίδα να είναι ανταγωνιστικές. Και ταυτόχρονα, λόγω της συμμετοχής τους στο Ευρώ, δεν μπορούν ούτε να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους έτσι ώστε να γίνουν πιο φθηνές οι εξαγωγές τους.
Για αυτό ασκείται τόσο μεγάλη πίεση στη Γερμανία να σώσει την Ελλάδα. Ως τώρα η Ανγκελα Μέρκελ, η καγκελάριος της Γερμανίας, απέκλειε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στη Γερμανία είναι γεμάτα από γελοίες ιστορίες για τα υποτιθέμενα προνόμια των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα.
Η πραγματική διαφορά είναι ότι οι εργάτες στην Ελλάδα είναι κατά πάσα πιθανότητα οι πιο μαχητικοί της Ευρώπης. Μετά τη γενική απεργία της περασμένης βδομάδας η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα ανησυχεί για έναν «εργατικό Δεκέμβρη» -με άλλα λόγια για μια εργατική έκδοση της εξέγερσης της νεολαίας που συντάραξε την Ελλάδα τον Δεκέμβρη του 2008.
Έτσι δεν είναι καθόλου παράξενο ότι ο Γιόζεφ Ακερμαν, το αφεντικό της Deutsche Bank, συναντήθηκε με το Παπανδρέου στην Αθήνα την περασμένη Παρασκευή, προφανώς για να συζητήσουν τις πιθανότητες μια συμφωνίας. Η Ελλάδα, όμως, αντιπροσωπεύει μόλις το δυο με τρία της εκατό της παραγωγής της Ευρωζώνης. Η Ισπανία, αντίθετα, αντιπροσωπεύει σχεδόν το 12%.
Ένα άρθρο στην εφημερίδα Financial Times της Δευτέρας με τίτλο «Οι αγορές είναι έτοιμες να τιμωρήσουν την Ισπανία» προειδοποιούσε: «Ο,τι και αν συμβεί στην Αθήνα... είναι πάνω από βέβαιο ότι οι αγορές θα στρέψουν την παγερή τους ανάσα για μια φορά ακόμα στις άλλες ευάλωτες οικονομίες της Ευρωζώνης».
Το κτήνος δεν έχει χορτάσει ακόμα.