Πολιτισμός
Η πιο πολιτική Μπερλινάλε

Η πιο πολιτική και πολωμένη Μπερλινάλε των τελευταίων χρόνων ήταν η 67η, που ολοκληρώθηκε στις 19 Φλεβάρη. Παιδί της εποχής του Τραμπ, του Brexit, ουσιαστικά της κρίσης και του πολέμου, δεν μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη. Τα βραβεία το έκφρασαν εν μέρει, με τον Άκι Καουρισμάκι στη σκηνοθεσία για την «Άλλη πλευρά της ελπίδας», γύρω από έναν Σύριο πρόσφυγα που αναζητά (μάταια) άσυλο στη Φινλανδία. 

Το μεγάλο ειδικό βραβείο στο «Φελισιτέ», μια Σενεγαλέζικη παραγωγή με ηρωίδα μια φτωχή αλλά δυναμική γυναίκα που αγωνίζεται για την επιβίωση (της ίδιας και του γιού της) στη σύγχρονη Κινσάσα. Η ταινία της Ανιέσκα Χόλαντ «Spoor» που τιμωρεί στο πρόσωπο των λαθροκυνηγών μιας μικρής πόλης στα σύνορα Πολωνίας  - Τσεχίας τις λογικές της απληστίας, της εκμετάλλευσης και του ρατσισμού βραβεύτηκε επίσης. Η χρυσή άρκτος δόθηκε στην Ουγγρική ταινία «Για το σώμα και την ψυχή» της Ίλντικο Ενιέντι, ένα ιδιαίτερο έργο για δυο δυσλειτουργικούς ανθρώπους που ερωτεύονται στον χώρο του σφαγείου όπου δουλεύουν –σχόλιο για την βαρβαρότητα και την αποξένωση. Μεγάλη δικαίωση για το «Κυνήγι Φαντασμάτων» (Ghost Hunting) του Παλαιστίνιου σκηνοθέτη Ραέντ Αντόνι που κέρδισε το πρώτο βραβείο ντοκιμαντέρ. Η ταινία συγκεντρώνει πρώην παλαιστίνιους πολιτικούς κρατούμενους (όπως ο ίδιος ο Αντόνι), που «ξαναχτίζουν» την φυλακή τους, και ξαναζούν τις εμπειρίες τους με τις ανακρίσεις και τα βασανιστήρια.  

Αλλά και εκτός συναγωνισμού, αίσθηση έκανε ο «Νεαρός Καρλ Μαρξ», του Ραούλ Πεκ (δημιουργού του «Λουμούμπα»), που ανατρέχει την περίοδο 1844-48 του μεγάλου επαναστάτη. Με σεβασμό στα βασικά στοιχεία της σκέψης του και σε αντιστοίχιση με τις πολιτικές εξελίξεις της εποχής του, δείχνει την πορεία του Μαρξ και του συνεργάτη και φίλου του Ένγκελς από την ριζοσπαστική πτέρυγα της αστικής τάξης προς την ανάγκη για ανατροπή της από το προλεταριάτο. 

Πανόραμα

Το φιλμ κλείνει με τη συγγραφή του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» και πέφτοντας οι τίτλοι με μουσική υπόκρουση το «Like a Rolling stone» του Ντίλαν προβάλλεται φωτογραφικό πανόραμα των εξεγέρσεων του 20ου αιώνα, που κάνει σαφή και την απεύθυνση της ταινίας. Ο Ραούλ Πεκ παρουσίασε μια ακόμη ταινία, το «I am not your negro», ντοκιμαντέρ εμπνευσμένο από τον μεγάλο μαύρο συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουιν που ανατρέχει τη «μαύρη» ιστορία των ΗΠΑ μέσα από τη σκέψη τριών μεγάλων ηγετών που δολοφονήθηκαν στη διεκδίκηση των πολιτικών δικαιωμάτων: Μάρτιν Λούθερ Κιγκ, Μάλκολμ Χ, Μέντγκαρ Έβερς. Το «Τελευταίες μέρες στην Αβάνα» παρακολουθεί τη σύγχρονη Κούβα, ενώ το «Insyriated» αναφέρεται στη Συρία.

Δεν ήταν όλοι ικανοποιημένοι από τον χαρακτήρα των ταινιών. Ο Καουρισμάκι ρωτήθηκε «τι πιστεύει για την ισλαμοποίηση της Ευρώπης σήμερα», για να απαντήσει ότι δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα από την εποχή της επανάκτησης της Ισπανίας τον 15ο αιώνα! Η ίδια Αυστριακή δημοσιογράφος ρώτησε τον Ραούλ Πεκ, μαύρο Αϊτινής καταγωγής, πώς είναι δυνατόν να γυρίζει ταινία για τον Καρλ Μαρξ, για να πάρει απάντηση από Αιθίοπα συνάδελφό της ότι αυτά είναι ανοιχτός ρατσισμός! Η Χόλαντ επίσης, επικρίθηκε από δημοσιογράφο της Πολωνικής Τηλεόρασης για την ταινία και τα σχόλιά της κατά της Πολωνικής κυβέρνησης. Το Brexit βρέθηκε επίσης στο μάτι του κυκλώνα μέσα στην αίθουσα Τύπου, περισσότερο σαν μια διάθεση των δημιουργών να απαντήσουν στην άνοδο του ρατσισμού και της ακροδεξιάς.

Τα παραπάνω είναι μόνο ένα δείγμα από τον προβληματισμό που εκφράστηκε στις οθόνες και στις συζητήσεις. Αξίζει να αναφερθούν οι ταινίες με αναφορά στο φύλο και την καταπίεση και η βράβευση του «Μια φανταστική γυναίκα» με ηρωίδα μια τρανς. Επίσης, από την Ισπανία έρχεται ένα ντοκιμαντέρ για το φαινόμενο «Podemos» αλλά και το εκπληκτικό «Bones of contention», που αναφέρεται στον αγώνα που κάνουν σήμερα οι συγγενείς των αγωνιστών που δολοφονήθηκαν από τη δικτατορία του Φράνκο, για να ξεθαφτούν και να ταυτοποιηθούν τα οστά τους, ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη έστω και καθυστερημένα. Ανάμεσά τους, πολλοί lgbt άνθρωποι που απαιτούν την αναγνώριση του διωγμού τους από το καθεστώς, με σύμβολο τα οστά του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, τα οποία το καθεστώς φρόντισε να εξαφανίσει, όχι όμως και τη μνήμη του.