Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε ο πρώτος γύρος εκδηλώσεων με θέμα «Ρωσία 1917, εργατική επανάσταση και απελευθέρωση των καταπιεσμένων» σε Πάτρα, Ν. Ηράκλειο, Πειραιά, Πετράλωνα, Κυψέλη, Βόλο και Ιλίσια. Δεκάδες κόσμος παρακολούθησε τις εκδηλώσεις, ενώ στη συζήτηση συμμετείχαν αγωνίστριες και αγωνιστές από διάφορους εργατικούς και πολιτικούς χώρους, σχολές, σχολεία.
Τo κόκκινο νήμα που διατρέχει μια τέτοια συζήτηση 100 χρόνια μετά, είναι ότι δε γίνεται για επετειακούς λόγους, αλλά για να αξιοποιηθούν τα διδάγματα της επανάστασης στο σήμερα. «Η ρώσικη επανάσταση αποδεικνύει ότι οι απόψεις περί κοινοβουλευτισμού είναι λανθασμένες. Χρειάζεται αξιοποίηση των αντιφάσεων του καπιταλισμού στην πάλη για την ανατροπή του, όχι διαδικασίες ανοικοδόμησης. Ο Βίκτορ Σερζ, στο βιβλίο του ‘Έτος ένα’, ανέδειξε πώς μέσα από την επανάσταση γεννιέται ο νέος τύπος ανθρώπου που γνωρίζει, μελετά και δημιουργεί», είπε ο Γιάννης. «Όταν είδα την αφίσα για αυτή την εκδήλωση συγκινήθηκα. Αυτές είναι εκδηλώσεις για να γεμίσουν μεγάλα αμφιθέατρα. Είναι ανάγκη του κόσμου αυτή την στιγμή να συζητήσει για τον σοσιαλισμό, να εμπνευστεί, γιατί πρέπει να παλέψουμε για μια άλλη κοινωνία, γιατί μπορούμε να κερδίσουμε. Ο δρόμος τώρα είναι ένας: Οργάνωση, οργάνωση, οργάνωση», είπε η Ντετελήνα.
Δυνατότητες
Παράλληλα τονίστηκε σε πολλές παρεμβάσεις ότι βρισκόμαστε ξανά μπροστά σε μεγάλες δυνατότητες για το κίνημα. Η Λίζα, συντ/χος εκπαιδευτικός, είπε: «Έχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο ένα κόσμο σε αναβρασμό. Από τους εργάτες και φοιτητές στη Σεούλ μέχρι την Αμερική με τις μάχες ενάντια στον Τραμπ αλλά και των Ινδιάνων στο standing rock. Θα μπούμε σε έντονες περιόδους, αυτό φαίνεται». Ο Χάρης, φοιτητής: «Είμαστε πάρα πολλοί που πιστεύουμε ότι η επανάσταση θα ταρακουνήσει όλο τον κόσμο. Είδαμε στην ελάχιστη μορφή τι σημαίνει να ταρακουνηθεί ο κόσμος, με το δημοψήφισμα. Άνοιξε βαθιά τις ρωγμές για το τι θα γινόταν αν πηγαίναμε σε ρήξη με την ΕΕ».
Επιπλέον, κοινός προβληματισμός όσων συμμετείχαν στις συζητήσεις είναι η σημασία του να μπορέσουν να ενωθούν τα αγωνιζόμενα τμήματα της κοινωνίας. Η Δάφνη, μαθήτρια, τόνισε: «Στο Βόλο έχουμε τον Μπέο, ξεπουλάνε το νερό, κάνουν τόσα πράγματα. Πρέπει από τον τόπο μας να αρχίσουμε να ανοίγουμε όλα τα θέματα και να φτάσουμε έτσι στα μεγαλύτερα». Ο Ορέστης, μαθητής, συμπληρώνει: «Σημαντικό είναι το ζήτημα του διεθνισμού. Χωρίς τον διεθνισμό η ρώσικη επανάσταση χάθηκε και αυτό είναι ζήτημα πως θα καταφέρουμε να το πετύχουμε σήμερα». Η Βασίλεια, φοιτήτρια, είπε: «Δίνουμε μάχες μέσα σε σχολές, σχολεία, εργατικούς χώρους. Η μάχη σήμερα πρέπει να ενταθεί και μέσα στα στρατόπεδα, να οργανωθούμε μαζί με τους/τις πρόσφυγες ώστε αυτά να κλείσουν».
Ο κόσμος σήμερα συζητάει για την επανάσταση γιατί έχει την εμπειρία της δύναμής του: έχει φτάσει να ανατρέψει όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις των μνημονίων. Αναρωτιέται τι έγινε τότε, πριν 100 χρόνια, και είχε επιτυχία. Γι’ αυτό η Ρώσικη Επανάσταση είναι το πιο επίκαιρο θέμα συζήτησης.
Κάθε χρόνο στις 8 Μάρτη γίνονται οι διαδηλώσεις για το θέμα της γυναικείας απελευθέρωσης. Ακριβώς έτσι ξεκίνησε και η Ρώσικη Επανάσταση. Οι γυναίκες εργάτριες σταμάτησαν την παραγωγή και βγήκαν έξω να διαδηλώσουν με ένα σύνθημα «φτάνει πια». Θέλουμε ψωμί, θέλουμε να σταματήσει ο πόλεμος, θέλουμε τα παιδιά μας πίσω.
Τώρα ξαναμιλάμε για το ρόλο της εργατικής τάξης, επομένως χρειαζόμαστε την παραπάνω εικόνα απέναντι σε αντιλήψεις ότι η εργατική τάξη είναι καθορισμένη: άντρες, σκληροί βιομηχανικοί εργάτες, που παλεύουν για τα δίκαιά τους. Οι γυναίκες δεν ήταν το πιο προχωρημένο κομμάτι της τάξης. Τότε άρχιζε να μπαίνει στην παραγωγή, άρα ήταν αδύναμο κομμάτι ποσοτικά, από άποψη εμπειριών και με απέραντα προβλήματα, όπως το αν μπορούν να ανήκουν στα συνδικάτα. Ακόμη και τώρα κυκλοφορούν οι «αντικειμενικίστικες» αντιρρήσεις, «μα υπάρχουν οι προϋποθέσεις;», «μα κοιτάξτε πώς είναι ο κόσμος, είναι άνεργος, φτωχός», αντί το κέντρο της συζήτησης να είναι πώς παλεύει ο κόσμος.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ξεσηκώθηκαν οι γυναίκες. Δεν έμειναν στους δρόμους, πήγαν και στα εργοστάσια. Απευθύνθηκαν επίσης στα πιο προλεταριακά τμήματα του στρατού. Κατάφεραν να αδρανήσουν τον καταπιεστικό αυτό μηχανισμό μέσα σε μια βδομάδα, σε τέτοιες συνθήκες, στη μέση του πολέμου, που κανένας δεν το πίστευε.
Μέσα σε μια βδομάδα το μεγαθήριο της ρώσικης αυτοκρατορίας καταρρέει. Τι πρόκειται να διαδεχτεί αυτή την κατάρρευση; Υπήρξαν δυο απόψεις. Οι αστοί είπαν ότι πρόκειται για μια νέα γαλλική επανάσταση, ότι τώρα είναι η ευκαιρία να περάσει η χώρα στον καπιταλισμό (καπιταλισμός ωστόσο υπήρχε, αλλά η πολιτική εξουσία ήταν στα χέρια του τσάρου και ενός απολυταρχικού καθεστώτος), να στηθεί ένα κράτος στα πρότυπα της αστικής δημοκρατίας με την προσωρινή κυβέρνηση, που θα αντιμετώπιζε με συμμαχίες και συμφωνίες τον πόλεμο και την πείνα. Με την άποψη αυτή των αστών συμφώνησε η πλειοψηφία των κομμάτων της Αριστεράς.
«Όλη η εξουσία στα σοβιέτ»
Η δεύτερη άποψη έρχεται από ένα μικρό κομμάτι μέσα στην Αριστερά. Από το κόμμα των Μπολσεβίκων και μάλιστα όχι όλο: αυτή η επανάσταση πρέπει να μετατραπεί σε επανάσταση της εργατικής τάξης. Το σύνθημα «όλη η εξουσία στα σοβιέτ» σήμαινε να μπει μπροστά η εργατική τάξη, να ολοκληρώσει τα αιτήματα που έβαζε από την πρώτη βδομάδα το κίνημα. Να σταματήσει ο πόλεμος, όχι να συνεχιστεί με άλλους συσχετισμούς. Να σταματήσει η πείνα, όχι να μοιραστεί λίγο ψωμί.
Το πιο ουσιαστικό λοιπόν είναι πώς οργάνωσαν οι μπολσεβίκοι την υλοποίηση αυτού του συνθήματος.
Πρώτο, με την αντίληψη ότι η τάξη που άρχισε την επανάσταση, συνεχίζει να παλεύει για όλα τα ζητήματα, το ψωμί, τη δουλειά, την καταπίεση, τον πόλεμο. Άρα χρειάζεται στήριξη σε όλους τους αγώνες της. Η τάξη πολεμώντας γι’ αυτά δημιουργούσε τα δικά της όργανα. Επιτροπές σε κάθε εργοστάσιο και γειτονιά, σοβιέτ. Έτσι άνοιξε και το «όλη η εξουσία στα σοβιέτ», δεν το έβγαλε ο Λένιν από το κεφάλι του. Δημιουργούσε η εργατική τάξη τις δικές της μορφές οργάνωσης και οι μπολσεβίκοι μπήκαν μέσα σε αυτές για να τις στηρίξουν. Όταν αρχίσανε ήταν οικτρή μειοψηφία, όταν έμπαινε κάποιο θέμα σε ψηφοφορία το έχαναν.
Δεύτερο, η αντίληψη της σημασίας του να μεγαλώσουν οι μπολσεβίκοι σαν επαναστατικό κόμμα. Με τη σχέση που είχαν με την τάξη και φέρνοντας κόσμο στο κόμμα, κατάφεραν να αρχίσει να αλλάζει η σύνθεση και οι απόψεις μέσα στα σοβιέτ, μέσα στην εργατική τάξη. Από το Φλεβάρη στον Οκτώβρη φτάσαμε με μεγάλες επιλογές και με μεγάλες μάχες. Συγκεκριμένες μάχες μέσα σε κάθε χώρο.
Τρίτο, η αντίληψη ότι την Αριστερά, με όλα της τα μπερδέματα, χρειάζεται να την τραβήξουν προς το μέρος τους. Ότι δε θα αφήσουν όλα αυτά τα τμήματα της Αριστεράς να είναι με τη μεριά της αντεπανάστασης. Διότι ήξεραν ότι θα φτάσει η στιγμή της μεγάλης αναμέτρησης. Διαμόρφωναν όχι μόνο τις αντικειμενικές αλλά και τις υποκειμενικές συνθήκες.
Δύο δρόμοι
Η συζήτηση για την επανάσταση είναι επίκαιρη και είναι κεντρικό αυτό που έβαλε ο Μάκης στην εισήγησή του: πώς καταφέρνει ένα κομμάτι να τραβήξει όλους τους άλλους. Το με ποια στρατηγική παλεύεις είναι και με ποιον τρόπο κερδίζεις αυτά τα κομμάτια. Πώς κερδίζεις τους αγρότες, τις γυναίκες, τις μειονότητες; Με μεγάλες μάχες. Ο ένας δρόμος είναι αυτός, ο άλλος είναι να βρεις τα κοινά αιτήματα και να στηρίξεις την κυβέρνηση που υπόσχεται ότι θα τα κάνει, αλλά «και να μην τα κάνει, δεν πειράζει», που έλεγε ο Δραγασάκης.
Αυτοί είναι οι δύο δρόμοι που ανοίξανε και με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Από το 2012, κι όχι από το ’15. Από τότε που η κρίση των από πάνω έφτασε σε σημείο που δεν είχε πού να πάει. Από τη στιγμή που ο κόσμος μετακινήθηκε ανοιχτά προς τα αριστερά. Στο ερώτημα τι μπορεί να αντικαταστήσει ένα σύστημα σε κρίση, ένα μεγάλο κομμάτι της Αριστεράς, το μεγαλύτερο, απαντούσε «μια αριστερή κυβέρνηση». Υπήρξε και υπάρχει ένα μικρό κομμάτι της Αριστεράς που είπε ότι αυτή την κρίση χρειάζεται να τη μετατρέψουμε όχι σε αριστερή κυβέρνηση αλλά σε δυνάμωμα της εργατικής τάξης έτσι ώστε να μπει μπροστά και να βάλει ζητήματα εργατικού ελέγχου, κρατικοποίησης των τραπεζών, σύγκρουσης με την ΕΕ. Αυτό είναι το μέλλον.
Η οκτωβριανή επανάσταση είναι το μεγάλο γεγονός της εξέγερσης που εξελίχθηκε σε επανάσταση. Ήταν μια εξέγερση, στην αρχή, των γυναικών της Ρωσίας. Αυτό το κίνημα συναντήθηκε με τα κινήματα των εργατών με το κίνημα των φαντάρων.
Σε κάθε μεγάλο γεγονός, η εξέλιξή του εξαρτάται από το πώς θα συναντηθεί η πρωτοπορία, αυτοί που ξεκινάνε, με τις μάζες. Αυτές οι συναντήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ξέραμε στη γαλλική επανάσταση πως κάποια στιγμή οι ανερχόμενοι αστοί ενώθηκαν με τους σαν-κιλότ, τους «ξεβράκωτους». Το είδαμε και σε άλλα κινήματα όπως στο Μάη του 68, το κίνημα των φοιτητών μαζί με τους εργάτες.
Είναι το κρίσιμο σημείο, πώς από την εξέγερση μιας μερίδας φτάνουμε στην επανάσταση ολόκληρου του λαού, κάτι το οποίο βέβαια δημιουργεί μια άλλη κατάσταση. Μέσα από την πορεία της εξέγερσης προς το επαναστατικό γεγονός έχουμε και μια πορεία συνειδητοποίησης του κόσμου. Φτιάχνονται συνειδήσεις. Και αυτές οι συνειδήσεις φτιάχνουν το μεγάλο υποκείμενο. Το υποκείμενο υπάρχει βέβαια από την αφετηρία αυτού του πράγματος, αλλά αν δεν ενωθεί με τα άλλα στρώματα η εξέγερση θα μείνει στο επίπεδο της εξέγερσης.
Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα υπήρχαν κινήματα της αγροτιάς, τα οποία και με την ανάπτυξη του καπιταλισμού οδήγησαν στη μεγάλη επανάσταση του 1905. Μόνο που δεν έγινε η μεγάλη συνάντηση, δηλαδή δεν μπόρεσε αυτό το πράγμα να εξελιχθεί σε μια ανατροπή των σχέσεων παραγωγής.
Για να γίνει αυτό, χρειάστηκε αυτό που έγινε τελικά στη Ρωσία του 1917, το έργο του Λένιν, του Τρότσκι, του Μπουχάριν, πάρα πολλών διανοούμενων, επαναστατών μαρξιστών, που όμως ήταν δεμένοι με την πάλη. Αυτοί οι άνθρωποι μελέτησαν τη συγκεκριμένη στιγμή, τη συγκεκριμένη κατάσταση, είδαν όλες τις αδυναμίες, είδαν ποια είναι τα θέματα που θα πρέπει να πιάσουν για να μπορέσουν τελικά να φτιάξουν αυτή τη συνάντηση όλου του εργαζόμενου λαού. Και το πέτυχαν, με βάση το διαλεκτικό υλισμό, μελετώντας την υλική βάση της κοινωνίας.
Νίκος Αγγελίδης:
Μας περιβάλλει το καπιταλιστικό σύστημα που καταδυναστεύει τους λαούς, τους εργαζόμενους. Τα μηνύματα της επανάστασης παραμένουν επίκαιρα γιατί έχουν τις ρίζες τους σε καταστάσεις που βιώνουμε κι εμείς σήμερα.
Η ξενοφοβία, ο ρατσισμός και ο τρόπος που τα χειρίζονται κάποια ακροδεξιά, φασιστικά στοιχεία, είναι θέματα για τα οποία στα ΜΜΕ υπήρχε νοοτροπία «ας μην το πειράξουμε και πολύ». Υπήρχε και στην ΕΡΤ, για να μιλήσω και γι’ αυτά που ζω. Κατέληγε μέχρι και σε ψευδείς ειδήσεις και προκαλούσε έτσι σύγχυση και τρόμο στον κόσμο που παρακολουθεί.
Σε αυτό το φαινόμενο πρέπει να ορθώσουμε τα στήθη μας. Δεν έχει σημασία το χρώμα και η καταγωγή κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να επικοινωνήσουμε στον κόσμο πάση θυσία. Στην αγωνία και την καταπίεση πατάνε οι φασίστες και έχουν καταφέρει τα ανησυχητικά ποσοστά τους.
Πρέπει να κοντραριστούμε με το φίδι του φασισμού πρόσωπο με πρόσωπο, δεν υπάρχει κάποιος πλάγιος τρόπος. Με την τακτική της ενότητας, της αλληλεγγύης μεταξύ μας και της ευθείας αντεπίθεσης. Αντεπίθεση, γιατί είναι το φίδι αυτό που επιτίθεται. Υπάρχουν εργαζόμενοι που αντιστέκονται, πιστεύω περισσότεροι απ’ όσοι φαίνονται.
Σας μεταφέρω τη χαρά όλων μας όσοι εργαζόμαστε στην ΕΡΤ σχετικά με την απαγόρευση μετάδοσης της φασιστικής συγκέντρωσης των χρυσαυγιτών. Δεν πρέπει να επαναπαυθούμε, είναι μια νίκη σε μια πολύ μεγάλη μάχη που πρέπει να δώσουμε. Ήρθαν άνθρωποι άσχετοι με τα κινήματα και μας έδωσαν συγχαρητήρια γι’ αυτό. Άρα εκτιμώ ότι υπάρχει κόσμος που περιμένει το έναυσμα για να συγκεντρωθεί και να αντισταθεί. Αυτή τη μικρή νίκη πρέπει να την υπερασπιστούμε για να μπορούμε να έχουμε και μια συνέχεια.
Αυτοί οι ίδιοι που πιέστηκαν να μη μεταδώσουν τη συγκέντρωση, αύριο-μεθαύριο μπορούν να βρουν χίλιες δυο δικαιολογίες για κάποια άλλη. Υπάρχει κάτι από πίσω, στην ΕΡΤ, που οδηγεί στη μετάδοση αυτών των φασιστικών συγκεντρώσεων. Δεν είναι ουσιαστική η δικαιολογία περί ΕΣΡ. Γίνεται με σχεδιασμό από υψηλά ιστάμενους που είναι σε ανοιχτή γραμμή με αυτούς. Αυτό το «κακό συνήθειο» πρέπει να τους το κόψουμε. Και θα πρέπει να το κάνουμε σε κάθε χώρο εργασίας και κάθε συλλογικότητα για να μη συνεχιστεί με κανένα τρόπο.
Το μήνυμα της εξέγερσης της εργατικής τάξης, όπως την μάθαμε 100 χρόνια πριν, είναι ότι πρέπει να είμαστε συσπειρωμένοι. Έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον κοινό εχθρό, ο οποίος είναι ο καπιταλισμός.