«Η ανταρσία ξαναφυτρώνει πίσω από τη μηχανή που τη κουρεύει». Θα μπορούσε να είναι «εκτίμηση» των αναλυτών του αμερικάνικου στρατού ή της CIA για την κατάσταση στο Ιράκ. Όμως, αυτή η διαπίστωση έγινε το 1959, από τη γαλλική στρατιωτική διοίκηση της Κωνσταντίνης, μιας περιοχής της Αλγερίας. Αφορά την αδυναμία του γαλλικού στρατού, που πρόσφατα είχε «κλιμακώσει» αλά Μπους την παρουσία του, να συντρίψει τον αγώνα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (FLN) της Αλγερίας. Αυτόν τον ηρωικό αγώνα του αλγερινού λαού ενάντια στην αποικιοκρατία μας παρουσιάζει στο βιβλίο «Η Αλγερινή Επανάσταση» ο Δημήτρης Λιβιεράτος. 

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου είχε γίνει το 1965, η 3η έκδοση το 1975. Αυτή είναι η τέταρτη έκδοση, 31 χρόνια μετά, όταν οι ιδέες του αντιιμπεριαλισμού που πολλοί θεωρούσαν ότι έχουν μπει προ πολλού στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας» έχουν γίνει ξανά υλική δύναμη από τη δράση εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο το πλανήτη ενάντια στο «διαρκή πόλεμο» του Μπους και τα συνεχιζόμενα εγκλήματά του. Όταν έγραψε το βιβλίο ο Δ. Λιβιεράτος δεν το έκανε από τη θέση του παρατηρητή, έστω του φιλικού. Μαζί με άλλους επαναστάτες διεθνιστές συντρόφους του, ο Δ. Λιβιεράτος συμμετείχε ενεργά στον αλγερινό αγώνα, μια ιστορία που τη λεει σε ένα άλλο βιβλίο του «Το αόρατο εργοστάσιο της Επανάστασης». 

Η Αλγερινή Επανάσταση ξεκίνησε την 1η Νοέμβρη του 1954, με ένα μπαράζ ένοπλων επιθέσεων στο Αλγέρι και στην ύπαιθρο. Όταν η επανάσταση νίκησε τελικά το 1962 (Η Αλγερία έγινε και τυπικά ανεξάρτητη στις 5.7.1962) 1 εκατομμύριο Αλγερινοί ήταν νεκροί, εκατομμύρια πρόσφυγες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, εκατομμύρια στρέμματα εύφορης γης είχαν καεί ή εγκαταλειφθεί. Οι γαλλικές κυβερνήσεις έστειλαν 500.000 στρατιώτες να «ειρηνεύσουν» την Αλγερία –και ηττήθηκαν. 

Η νίκη της Αλγερινής Επανάστασης ήταν η ταφόπλακα της γαλλικής αποικιοκρατίας. Το πρώτο μεγάλο πλήγμα το είχε δεχτεί το 1954 στο Βιετνάμ, με την ήττα του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στο Ντιεν-Μπιεν-Φου. Έχασε τις αποικίες της στην ανατολική Ασία. Τον Οκτώβρη του 1956, η Γαλλία και η Βρετανία με τη βοήθεια του Ισραήλ προσπάθησαν να κάνουν επίδειξη πυγμής στο Σουέζ, που είχε εθνικοποιήσει ο Νάσερ. Ακόμα μια ταπεινωτική ήττα για τον ιμπεριαλισμό της αποικιοκρατίας. 

Η Αλγερία ήταν η «τελευταία γραμμή» για την Γαλλία. Και όχι μόνο αυτό. Ήταν επίσημα μέρος του «εθνικού εδάφους», όχι μια «απλή» αποικία ή προτεκτοράτο. Ένα εκατομμύριο Γάλλοι κατοικούσαν εκεί. Αυτό βέβαια δεν σήμαινε ότι οι Αλγερινοί απολάμβαναν την «Ελευθερία, Ισότητα και Αδελφότητα» της Γαλλικής Δημοκρατίας. Όπως σημειώνει ο Δ. Λιβιεράτος στον πρόλογο της 4ης έκδοσης «Τη χρονιά πριν την επανάσταση…μόνο 5.700 παιδιά Αλγερινών πήγαιναν στο γυμνάσιο και γύρω στα 600 στο πανεπιστήμιο». Όταν το καλοκαίρι του 1945 εκλέχτηκαν κι αντιπρόσωποι από τις αποικίες για την Συντακτική Συνέλευση «Από την Αλγερία, η οποία δεν εθεωρείτο αποικία αλλά τμήμα του γαλλικού εδάφους, εξελέγησαν 35 βουλευτές εκ των οποίων 14 για τους ευρωπαίους, δηλ. 1 για 71.500 κατοίκους και 21 για τους μουσουλμάνους, δηλ. 1 για κάθε 475.000 κατοίκους». 

Ένα από τα πιο συγκλονιστικά και συναρπαστικά κεφάλαια του βιβλίου είναι «Η Μάχη του Αλγερίου». Το αποκορύφωμα αυτής της «μάχης» –που όπως επισημαίνει ο Δ. Λιβιεράτος κράτησε σε όλη τη διάρκεια του αγώνα- ήταν ανάμεσα στον φθινόπωρο του 1956 και το καλοκαίρι του 1957. Η ταινία του Τζίλο Ποντεκόρβο με τον ίδιο τίτλο έχει μπει στις πρώτες θέσεις των κλασσικών κινηματογραφικών και όχι μόνο: Πριν τρία χρόνια προβλήθηκε στο «κοινό» του αμερικάνικου Πεντάγωνου για να καταλάβουν τι γίνεται στο Ιράκ. 

Να ένα στιγμιότυπο από τις σελίδες του βιβλίου: «Όλο τον Οκτώβριο οι βόμβες σκάζουν πότε στο Μιλκ Μπαρ, στην πλατεία Μπυζώ, την Καφετερία της οδού Μισελέ, στο Οτοματίκ, στο Κοκ Αριτί. Οι ευρωπαίοι έχουν τρομοκρατηθεί από μια τέτοια σφοδρή αντεπίθεση. Και ακριβώς αυτός ήταν ο σκοπός της αντεπίθεσης. Να μεταφέρει τον πόλεμο, την ανασφάλεια, το φόβο, μέσα στα κέντρα των αποίκων». 

Όταν πια τον Σεπτέμβρη του 1957 πιάστηκε ύστερα από μάχη ο επικεφαλής της στρατιωτικής οργάνωσης του Μετώπου στο Αλγέρι, ο Γιασέφ Σααντί, ο ανακριτής του δήλωσε ότι θα του έσφιγγε το χέρι αν δεν ήταν η ιστορία των βομβών. «Ο Σααντί απαντά: Με κατηγορούν ότι έδωσα εντολές να μεταφερθούν βόμβες μέσα στα καλάθια των νοικοκυράδων αλλά το έκανα γιατί δεν είχα αεροπλάνα να τις μεταφέρουν. Με κατηγορούν ότι έκανα πολλά αθώα θύματα, αλλά οι Αμερικάνοι κι οι Αγγλοι δεν έκαναν πολλά περισσότερα με τις φωσφορικές βόμβες τους;»

Για τους γάλλους αποικιοκράτες ο Γιασέφ Σααντί και οι σύντροφοί του ήταν «τρομοκράτες». Και σήμερα τον ίδιο χαρακτηρισμό θα τους έδινε ο Μπους και οι σύμμαχοί του. Άλλωστε, ήδη από τότε η γαλλική προπαγανδιστική μηχανή ήταν μπροστά από την εποχή της. Δίπλα στις κατηγορίες για τον «κρυπτοκομμουνιστικό» χαρακτήρα του FLN πρόβαλε και με τον πιο έντονο τρόπο ότι η Γαλλία στην Αλγερία υπεράσπιζε τη Δύση ενάντια στις ορδές του Ισλάμ. Συχνά, Γάλλοι αξιωματούχοι έλεγαν ότι πολεμούσαν ενάντια «στον ισλαμικό φανατισμό της Μέσης Ανατολής» και πρόβαλαν τον «απελευθερωτικό» ρόλο τους. Για παράδειγμα το 1960, κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ μια προπαγανδιστική ταινία με τίτλο «Το ρίξιμο του βέλου»: με τη βοήθεια της Γαλλίας οι μουσουλμάνες της Αλγερίας απαλλάσσονται από την ισλαμική μαντήλα τους! 

Προσπάθειες

Το βιβλίο είναι επικεντρωμένο στην Αλγερία, στην επανάσταση και στις προσπάθειες της γαλλικής άρχουσας τάξης να γαντζωθεί στο τελευταίο αποικιακό οχυρό της. Γι΄αυτό δίνει λίγο χώρο στις αντιπολεμικές κινητοποιήσεις στη Γαλλία και στη στάση της γαλλικής αριστεράς. 

Παρόλα αυτά μερικά αποσπάσματα ρίχνουν φως σε αυτές τις πτυχές: «Στις 12 Μαρτίου (1956) η σοσιαλιστική κυβέρνηση ζητάει από το κοινοβούλιο να ψηφίσει τις «πλήρεις εξουσίες» για την Αλγερία. Οι κομμουνιστές ψηφίζουν υπέρ και όχι μόνο αυτό, αλλά όταν τον Απρίλιο ξεσπάζει ένα τρομερό κύμα αγανάκτησης στη χώρα κατά της αποστολής κληρωτών στην Αλγερία, οι στρατιώτες λιποτακτούν, ο λαός σταματάει τα τραίνα και διαλύει τις αποστολές, το ΚΚ καταγγέλλει ότι όλα αυτά είναι δουλειά «προβοκατόρων» που εμποδίζουν τα τρένα να φύγουν για την Αλγερία. Πάνω στα μέτρα αυτά θα στηριχτεί όλη η κατοπινή τρομοκρατία τόσο στη Γαλλία όσο και στην Αλγερία». Μέσα από τέτοιες συγκρούσεις ρίχτηκε η σπορά για την εμφάνιση μιας νέας, επαναστατικής Αριστεράς στη Γαλλία, που θα καρπίσει δέκα χρόνια μετά στο Μάη του ΄68. 

Ποιο ήταν το «μυστικό» της νίκης του αλγερινού απελευθερωτικού κινήματος; Στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου περιγράφεται η δράση του FLN στο Αλγέρι, στους δύσκολους και αιματοβαμμένους μήνες λίγο πριν την επίσημη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν: «Η οργάνωση είναι το απόλυτο όπλο». Ήταν τότε, είναι και σήμερα.