Την πρόσφατη έκδοσή του “Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης” του Βίκτορ Σερζ παρουσίασε την Παρασκευή 7 Απρίλη, στο Polis Art Cafe, το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο. Την παρουσίαση, που συντόνισε ο Κώστας Πίττας, υπεύθυνος του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου, έκαναν ο Παρασκευάς Ψάνης, μεταφραστής του βιβλίου, η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, αναπλ. καθηγήτρια στο τμήμα Σλαβικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και ο Λέανδρος Μπόλαρης, συγγραφέας, από την εφημερίδα Εργατική Αλληλεγγύη.
“Το Έτος Ένα είναι ένα σπουδαίο βιβλίο για το πιο συγκλονιστικό γεγονός του 20ου αιώνα”, είπε ο Παρασκευάς Ψάνης έχοντας πριν τοποθετήσει τη νέα έκδοση στο ύψος των δύο άλλων βιβλίων που έχουν γραφτεί για τη ρώσικη επανάσταση από αυτόπτες μάρτυρες και μεταφραστεί στα ελληνικά, το “Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο” του Τζον Ριντ και την “Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης” του Λέον Τρότσκι. “Στις περισσότερες από 600 σελίδες καλύπτει την περίοδο από τη νίκη της Επανάστασης του Οκτώβρη του 1917 μέχρι το Γενάρη του 1919 και την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης των Σπαρτακιστών στο Βερολίνο. Ο Σερζ το έγραψε με σκοπό να διδαχτούν τα κομμουνιστικά κόμματα και οι αγωνιστές σε όλο τον κόσμο, τι είναι και πως επιτυγχάνει μια σοσιαλιστική επανάσταση... Ο άλλος λόγος ήταν ότι ήθελε να περισώσει την ιστορία της επανάστασης από τις διαστρεβλώσεις και τις μυθοπλασίες που είχε αρχίσει να κατασκευάζει η σταλινική ηγεσία”.
Περιγράφοντας ο ομιλητής το βιβλίο ως “μια παθιασμένη υπεράσπιση του Κόκκινου Οκτώβρη και του μπολσεβίκικου κόμματος” τόνισε ότι “είναι μια συμβολή στη συζήτηση που ανοίγει ξανά με αφορμή την επέτειο της επανάστασης, σχετικά με το τι αντιπροσωπεύει στην ανθρώπινη ιστορία. Οι αστοί διανοούμενοι και οι σοσιαλιστές του τρίτου δρόμου, οι ανανεωτές τύπου Κουβέλη, ακόμα και οι ευρωκομμουνιστές τύπου Τσίπρα, θα ρίξουν ανάθεμα στους Ρώσους εργάτες και τους μπολσεβίκους για την επανάσταση που τόλμησαν να κάνουν, επειδή δήθεν αυτή οδήγησε στο ολοκληρωτικό καθεστώς του Στάλιν. Είναι απολύτως φυσικό: οι μεν μισούν την εργατική επανάσταση που αποδεικνύει ότι οι εργάτες μπορούν να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και να οδηγήσουν την κοινωνία στο σοσιαλισμό. Οι δε θα μας πουν ότι αυτά γίνονταν πριν από 100 χρόνια, αλλά όχι πια. Κι όμως αυτό αν αυτό το έκαναν μια φορά οι εργάτες τον Οκτώβρη του 1917, μπορούν να το κάνουν ξανά στο μέλλον”.
“Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί γιατί μας δίνει μια πολύ φρέσκια άποψη, μια πολύ νεανική ματιά γι' αυτό που λέμε επανάσταση και γι' αυτό που θεωρούμε και αγαπάμε όλοι στην επανάσταση”, είπε η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου μιλώντας για “την καταπληκτική δημοσιογραφική πένα” του Σερζ, για εκείνα “τα συγγραφικά στοιχεία, τα λογοτεχνικά, τα εξαιρετικής ομορφιάς, τα στιγμιότυπα κινηματογραφικής ζωντάνιας” που χαρακτηρίζουν το βιβλίο. Η ομιλήτρια, αφού έκανε μια αναλυτική παρουσίαση του βιβλίου, στάθηκε ιδιαίτερα στα πρώτα διατάγματα της κυβέρνησης των σοβιέτ.
Κοσμογονικές αλλαγές
“Κάθε δεκαήμερο το πολύ, γίνονταν κοσμογονικές αλλαγές, γρήγορα, άμεσα, αποφασιστικά”, είπε, “Στις 9 Δεκέμβρη αρχίζουν οι συνομιλίες ειρήνης στο Μπρεστ Λιτόφσκ, στις 11 αποσπάται η παιδεία από την εκκλησιαστική επίβλεψη -εγώ ακόμα περιμένω να μην προσεύχονται τα παιδάκια μου το πρωί στο σχολείο- στις 16 καταργούνται οι στρατιωτικοί βαθμοί, στις 18 θεσπίζεται ο πολιτικός γάμος, στις 19 καθιερώνεται το διαζύγιο. Πραγματοποιούνται ανήκουστες αλλαγές... κατάληψη των τραπεζών, εθνικοποίηση των μεγάλων βιομηχανιών... Για το Σερζ με την καλλιεργημένη μαρξιστική σκέψη που δε σκίαζε κανενός είδους εθνικιστική παρέκκλιση, όλοι, τόσο οι κεντρικές δυνάμεις όσο και οι Αγγλογάλλοι σύμμαχοι της Ρωσίας, δεν ήταν παρά εχθροί του προλεταριάτου. Δεν μπαίνει καμία εθνικιστική επιχειρηματολογία. Σε ένα εκτενέστατο κεφάλαιο επιχειρηματολογεί υπέρ της συνθήκης ειρήνης, βλέποντας απέναντι στην επανάσταση όλα τα καπιταλιστικά κράτη ανεξαιρέτως και την αναγκαιότητα να σταματήσει η αιματοχυσία... Η Ρωσία ήταν υπερβολικά χρεωμένη στη Γαλλία. Τα επαναστατικά μέτρα ήταν ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί η χρεοκοπία και η οικονομική υποδούλωση. Της κατάργησης του εθνικού χρέους προηγήθηκε η κατάσχεση όλου του μετοχικού κεφαλαίου των ιδιωτικών τραπεζών που πέρασε στην κρατική τράπεζα -αυτή είναι επανάσταση ε; όχι να χασκογελάμε με τον Γιούνκερ”.
“Το βιβλίο ανοίγει τη συζήτηση για τη ρώσικη επανάσταση, για όλους τους λόγους: για την πένα του Σερζ, τον ίδιο τον Σερζ, τα γεγονότα και την ίδια την επανάσταση που δεν είναι δεδομένα ούτε για τις παλιότερες ούτε για τις νεότερες γενιές αγωνιστών ”, είπε ο Λέανδρος Μπόλαρης που έχει γράψει και τον πρόλογο του βιβλίου, “Η συζήτηση πρέπει να ξεκινά από την παραδοχή ότι η ρώσικη επανάσταση είναι το μεγαλύτερο γεγονός της σύγχρονης ιστορίας, ότι άνοιξε μια περίοδο που παίχτηκε κυριολεκτικά και ρεαλιστικά το στοίχημα της εφόδου στον ουρανό”.
Ο ομιλητής στάθηκε σε δύο σημεία του βιβλίου. Το πρώτο ήταν οι κατακτήσεις της επανάστασης. “Τι κατάφερε η επανάσταση, δεν είναι ένα κεφάλαιο, το συναντάς συνέχεια”, είπε, “Τα διατάγματα, ότι σταμάτησε τον πόλεμο, ότι έσωσε εκατομμύρια ζωές, ότι έλυσε βασικά ζητήματα που δεν μπορούσε να λύσει η ανάπτυξη του καπιταλισμού και η αστική τάξη που υποτίθεται ήταν ο φορέας των «προοδευτικών αξιών» στην κοινωνία. Όλα τα ζητήματα, από τα δημοκρατικά του διαζυγίου και του πολιτικού γάμου που αναφέρθηκαν μέχρι το ότι τα έθνη έχουν δικαίωμα να συγκροτήσουν τις δικές του κρατικές οντότητες, τα έλυσε η εργατική τάξη, ο εργατικός έλεγχος”. Το δεύτερο ήταν οι σκληρές επιλογές για την επιβίωση της επανάστασης. “Η επανάσταση δεν εξελίχτηκε σε κενό αέρος, υπήρχαν πολιτικές επιλογές από όλα τα πολιτικά κόμματα”, τόνισε, “Δεν ήταν επιλογές ανάμεσα στη μπολσεβίκικη εξουσία και μια άλλη, η επιλογή ήταν ή με τους Κόκκινους που μοιράζανε τη γη στους αγρότες και έδιναν τα εργοστάσια στους εργάτες ή με τους Λευκούς που υπόσχονταν κρεμάλες όταν θα μπαίναν στις πόλεις. Αυτή ήταν η επιλογή πριν από τον Οκτώβρη αλλά και στη συνέχεια”.