Πολιτισμός
Κινηματογράφος: Aquarius, του Κλέμενς Μεντόνσα Φίλιο

Η Βραζιλία του νεοφιλελευθερισμού, της αγοράς και της καταστροφής της ιστορίας και της κουλτούρας της εκτίθεται στην ταινία Aquarius.  

Ο δημιουργός Μεντόνσα Φίλιο επιλέγει τα θέματά του από τις γειτονιές της πόλης του, του Ρεσίφε που εξελίσσεται σε ανερχόμενη παραλιακή μεγαλούπολη της Βραζιλίας. Στην προηγούμενη ταινία του «Ήχοι της γειτονιάς» (2012) εξερευνεί τις αλλαγές στις ζωές των κατοίκων ενός προαστίου, όταν εγκαθίσταται στη γειτονιά μια ιδιωτική εταιρία σεκιούριτι. Εδώ, η ίδια αστική μεταβολή παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια της δόνα Κλάρα, την οποία υποδύεται έξοχα η Σόνια Μπράγκα. Η Κλάρα είναι συνταξιούχος κριτικός μουσικής και μοναδική κάτοικος του παραλιακού συγκροτήματος κατοικιών «Aquarius», που στο παρελθόν είχε γνωρίσει καλύτερες μέρες. Εδώ έζησε η Κλάρα για 40 χρόνια, μεγάλωσε  τρια παιδιά, έχασε τον σύντροφό της, κέρδισε μια μάχη με τον καρκίνο με απώλεια το αριστερό της στήθος και τώρα, στα 66 της απολαμβάνει μια άνετη ζωή με συντροφιά τους αγαπημένους της δίσκους βινυλίου, τις παρέες της και τη θάλασσα που βρίσκεται μόλις διασχίσει την παραλιακή λεωφόρο, ακριβώς απέναντι, με τις πινακίδες να προειδοποιούν «Προσοχή καρχαρίες».

Ωστόσο η μικροαστική ευδαιμονία της Κλάρα απειλείται από άλλους καρχαρίες, την κατασκευαστική εταιρία Bonfim που αγόρασε όλα τα διαμερίσματα της πολυκατοικίας και την πιέζει να πουλήσει και το δικό της έναντι αδρού ποσού, ώστε να αναγείρει έναν τερατώδη κολοσσό, το «Νέο Ακουάριους». Ο εγγονός του εργολάβου, αμερικανοθρεμμένος μάνατζερ με αγγελικό πρόσωπο επιστρατεύει τις πιο αδίστακτες μεθόδους για να εξαναγκάσει την Κλάρα να φύγει. Όταν τα εξώδικα, η πλύση εγκεφάλου στα παιδιά της και στον κοινωνικό περίγυρο δεν φέρνουν αποτέλεσμα, θα καταφύγει σε πραγματικές παρενοχλήσεις. Ολονύκτια πάρτυ με όργια στο πάνω διαμέρισμα, ακαθαρσίες στους κοινόχρηστους χώρους, πυρκαγιές...

Η Κλάρα όμως έχει δηλώσει ότι από το οίκημα δεν φεύγει ζωντανή. Έτσι, μετατρέπει τις επιθέσεις σε ευκαιρίες για να μετρήσει τις δικές της δυνάμεις σε πολλά διαφορετικά επίπεδα: Συγγενείς, φίλες και φίλοι, οι ναυαγοσώστες που συναντά καθημερινά στην παραλία, η ιδιαίτερη σχέση της με τη μουσική (είτε πρόκειται για Βιλαλόμπος, είτε για Queen), η εξερεύνηση της σεξουαλικότητάς της χωρίς να πτοείται από την ηλικία και τα σημάδια από τον καρκίνο. Η δόνα Κλάρα είναι το θηλυκό σύμβολο της Βραζιλίας που αντιστέκεται.  Με ένα φλας μπακ μαθαίνουμε ότι πηγή έμπνευσης και μεντόρισά της υπήρξε η θεία της Λουσία, ένας ανεξάρτητος άνθρωπος του πνεύματος που είχε αγωνιστεί κατά της χούντας τη δεκαετία του ’60.

Ο πολιτικός συσχετισμός με τις εξελίξεις στη Βραζιλία έγινε άμεσος όταν η προβολή της ταινίας στο φεστιβάλ Καννών το 2016 συνέπεσε με την αντιδημοκρατική αποπομπή της Ντίλμα Ρούσεφ και την ενθρόνιση του δεξιού Τέμερ στην προεδρία της Βραζιλίας. Οι συντελεστές της δεν έχασαν στιγμή και φωτογραφήθηκαν στο κόκκινο χαλί με πλακάτ που κατέγγελλαν το συνταγματικό πραξικόπημα, δείχνοντας έμπρακτα τη σύνδεση της τέχνης τους με την πολιτική.